Theo số liệu từ Hiệp hội Thị trường Trái phiếu Việt Nam (VBMA), năm 2024 chứng kiến sự phục hồi mạnh mẽ của thị trường trái phiếu. Tổng giá trị phát hành đạt 443.000 tỷ đồng, tăng vọt so với 311.200 tỷ đồng năm 2023 và 270.000 tỷ đồng năm 2022. Riêng tháng 12/2024, có 54 đợt phát hành riêng lẻ trị giá 56.793 tỷ đồng và 1 đợt phát hành ra công chúng trị giá 800 tỷ đồng.
Tuy nhiên, sự mất cân đối vẫn hiện hữu khi nhóm ngành ngân hàng chiếm tới 69% tổng giá trị phát hành, trong khi nhóm bất động sản chỉ đạt 20%. Điều này phản ánh tâm lý thận trọng của thị trường trước rủi ro lớn từ các doanh nghiệp bất động sản, dù đây là nhóm có nhu cầu vốn cao.
Dự báo của VIS Rating cho thấy, trong tổng số 216.670 tỷ đồng trái phiếu đáo hạn năm 2025, có tới 17% có nguy cơ chậm trả nợ gốc. Trong đó, phần lớn thuộc nhóm bất động sản nhà ở và du lịch nghỉ dưỡng, chiếm 94% giá trị trái phiếu rủi ro.
Tuy nhiên, bức tranh không hoàn toàn ảm đạm. Báo cáo của Bộ Tài chính tại hội nghị tổng kết ngày 8/1/2025 cho thấy, thị trường trái phiếu doanh nghiệp đang từng bước vượt qua khó khăn và dần ổn định. Đây là nền tảng để kỳ vọng thị trường tiếp tục tăng trưởng trong năm 2025, đặc biệt khi nền kinh tế hồi phục, tạo điều kiện cho doanh nghiệp huy động vốn cho các dự án mới, nhất là trong lĩnh vực bất động sản và năng lượng tái tạo.
Tỷ lệ chậm trả lũy kế cuối năm 2024 giảm còn 14,5%, cải thiện đáng kể so với mức cao của năm 2023. Trong tháng 12/2024, các doanh nghiệp đã hoàn trả hơn 2.768 tỷ đồng tiền gốc trái phiếu. Nhiều trường hợp đáng chú ý như Novaland đã thanh toán toàn bộ gốc của 5 trái phiếu với tổng giá trị 1.550 tỷ đồng. CTCP Kinh doanh Bất động sản Thái Bình cũng hoàn tất thanh toán các khoản nợ gốc còn lại.
Dù vậy, áp lực vẫn chưa giảm hẳn. VIS Rating cảnh báo, trong tháng 1/2025, khoảng 22,2% giá trị trái phiếu đáo hạn thuộc nhóm bất động sản nhà ở có nguy cơ chậm trả. Tổng cộng, 15 trái phiếu có rủi ro cao không thể thanh toán đúng hạn tính đến cuối năm 2024.
Các chuyên gia kinh tế nhận định, dù năm 2025 tiếp tục đối mặt với thách thức, nhưng cũng là cơ hội để thị trường trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam củng cố nền tảng, cải thiện sức khỏe tài chính và tăng cường tính minh bạch. Sự phục hồi của nền kinh tế, cùng với nhu cầu vốn cho các dự án mới, có thể là động lực thúc đẩy phát hành trái phiếu trong các lĩnh vực như bất động sản và năng lượng tái tạo.
Đánh giá về thị trường trái phiếu doanh nghiệp hiện nay, theo TS. Lê Xuân Nghĩa, Thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách Tài chính - Tiền tệ Quốc gia, thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) hiện vẫn gặp nhiều khó khăn và thách thức. Cơ cấu tham gia thị trường chủ yếu tập trung vào hai nhóm ngành lớn là bất động sản và ngân hàng.
Ông cho biết, các ngân hàng phát hành trái phiếu doanh nghiệp chủ yếu để tăng vốn cấp 2, qua đó đẩy mạnh huy động và cho vay. Trong khi đó, các doanh nghiệp bất động sản – vốn chiếm tỷ trọng lớn trên thị trường – đang rơi vào tình trạng khó khăn, khiến thị trường trái phiếu chịu tác động tiêu cực.
Ở chiều ngược lại, các doanh nghiệp nội địa thuộc các ngành khác, dù đang rất cần vốn, lại khó tiếp cận kênh huy động này. Nguyên nhân là kỳ hạn trái phiếu thường ngắn (chỉ khoảng 3 năm) nhưng lãi suất lại quá cao, khiến họ không thể tham gia sân chơi trái phiếu.
“Nếu thị trường trái phiếu doanh nghiệp vẫn chủ yếu dựa vào bất động sản, năm tới chắc chắn sẽ còn nhiều khó khăn. Đây là vấn đề cần được cảnh giác và có giải pháp kịp thời,” ông Nghĩa nhấn mạnh.
