Mới đây, tại Hà Nội, Tạp chí Tài chính doanh nghiệp phối hợp với các bên liên quan tổ chức Diễn đàn “Đẩy mạnh đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế ở Việt Nam”. Diễn đàn được tổ chức trong bối cảnh Quốc hội vừa ban hành Nghị quyết số 31/2021/QH15 ngày 12/11/2021 về kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2021 – 2025. Nghị quyết này nhằm mục tiêu hình thành cơ cấu hợp lý và hiệu quả trong từng ngành, lĩnh vực và toàn nền kinh tế, đồng thời chuyển biến rõ nét về mô hình tăng trưởng, năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế.
Phát biểu khai mạc Diễn đàn, ông Hà Khắc Minh – Tổng Biên tập Tạp chí Tài chính doanh nghiệp cho biết, chủ trương đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế đã được Đảng ta nêu ra ở Đại hội lần thứ XI và được bổ sung phát triển ở các kỳ Đại hội XII và XIII.
Tại Đại hội XIII của Đảng yêu cầu: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ mô hình tăng trưởng kinh tế, chuyển mạnh nền kinh tế sang mô hình tăng trưởng dựa trên năng suất, tiến bộ khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo, nhân lực chất lượng cao, hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế”. Đây là quan điểm mang tính định hướng chiến lược lâu dài của Đảng ta về đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế Việt Nam.
Việc đổi mới mô hình tăng trưởng của nước ta nhằm nâng cao chất lượng tăng trưởng, năng suất lao động và sức cạnh tranh, phát triển nhanh và bền vững toàn diện kinh tế, xã hội và môi trường. Không thúc đẩy tăng trưởng bằng mọi giá, gây nên những tác động xấu. Đổi mới mô hình tăng trưởng theo hướng chú trọng và dựa nhiều hơn vào các nhân tố thúc đẩy tăng năng suất lao động, sử dụng hiệu quả các nguồn lực và thành tựu khoa học - công nghệ của nhân loại, mọi tiềm năng, lợi thế của các ngành, lĩnh vực, các địa phương và cả nước.
Tại Diễn đàn, các chuyên gia, diễn giả khách mời tập trung trao đổi, phân tích các nội dung bao gồm: Hiện trạng mô hình tăng trưởng của Việt Nam và một số định hướng; Giải pháp đổi mới mô hình tăng trưởng ở Việt Nam; Đổi mới mô hình tài chính và tăng cường hệ thống ngân hàng để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế; Mô hình doanh nghiệp Chuyển đổi kép tại Việt Nam; Vai trò của khởi nghiệp sáng tạo trong thúc đẩy tăng trưởng kinh tế...
Theo chia sẻ của PGS.TS Bùi Quang Tuấn - nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, mô hình tăng trưởng kinh tế thể hiện một quốc gia phát triển nhanh hay chậm, dựa vào động lực nào và yếu tố nào là chính, cơ cấu có hiện đại hay không, chất lượng hay không chất lượng của tăng trưởng như thế nào. Việt Nam đang hướng tới mô hình tăng trưởng theo chất lượng, dựa vào khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, năng suất, hiệu quả và đảm bảo phát triển bền vững và có chiều sâu.
PGS.TS Bùi Quang Tuấn nhấn mạnh, việc đổi mới mô hình tăng trưởng có nhiều cơ hội. Đó là xu hướng công nghệ mới (CM4.0), xanh và số trở thành khách quan; phong trào đổi mới sáng tạo; phong trào khởi nghiệp; cơ cấu dân số trẻ, tiếp cận công nghệ tốt; sản xuất, phân phối, tiêu dùng thông minh hơn…
Để đổi mới mô hình tăng trưởng, ông đề xuất một loạt giải pháp như đột phá ở khâu khoa học công nghệ, nguồn nhân lực chất lượng và gắn kết với đổi mới sáng tạo nhằm tạo ra năng suất lao động cao hơn, đi nhanh, đi thông minh.
Tìm cách tiếp cận hệ sinh thái xanh, hệ sinh thái số, đổi mới sáng tạo. Tạo ra mối liên kết chủ thể trong hệ sinh thái đảm bảo các điều kiện của hệ sinh thái. Hoàn thiện thể chế, chính sách, có thí điểm, đặc thù, đột phá... Sáng tạo trong huy động nguồn lực, đặc biệt ngoài nhà nước...
Cùng với đó, đầu tư cho kết cấu hạ tầng trong đó có hạ tầng số, nền tảng số, ứng dụng số như AI, blockchain… để tạo ra những sản phẩm số thương hiệu của Việt Nam. Có cơ chế khuyến khích đầu tư cho khoa học công nghệ và R&D ở các doanh nghiệp, trang trại... Chia sẻ và kết nối cơ sở dữ liệu và tài nguyên số, ứng dụng trong quản trị, điều hành. Liên kết vùng, liên kết chuỗi, cụm ngành...
Còn theo GS.TS Hoàng Văn Cường - Ủy viên Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội cho rằng, dù đổi mới tăng trưởng theo truyền thống chuyển sang đổi mới khoa học công nghệ, hay đổi mới tăng trưởng dựa vào xu thể mới… đều phải thực hiện việc thay đổi toàn bộ cái cũ. Trước đây Việt Nam dựa vào tài nguyên, lao động… hiện nay phải dựa vào khoa học công nghệ, chuyển sang sạch, xanh…
“Chúng ta thường nói tới đổi mới mô hình tăng trưởng phải gắn liền với tái cấu trúc lại nền kinh tế, từ góc độ tổng thể kinh tế vĩ mô tới từng doanh nghiệp, cần lựa chọn cái gì cần giữ, cái gì cần bỏ đi” - GS.TS Hoàng Văn Cường bày tỏ.
GS.TS Hoàng Văn Cường cũng đặt ra câu hỏi, đổi mới sáng tạo sẽ chờ một số doanh nghiệp hay nhà đầu tư quỹ? Hay chính nhà nước phải dùng nguồn lực ngân sách để đầu tư? Chỉ khi có vốn nhà nước mới có thể phát triển được, tạo ra được những trụ cột lớn.
“Đổi mới sáng tạo không chỉ dừng ở khu vực sản xuất kinh doanh. Đổi mới sáng tạo phải đột phá từ cơ chế. Nếu cơ chế quản lý không thúc đẩy, không công nhận, bảo vệ về con người đổi mới sáng tạo thì khó có thể thành công trong đổi mới sáng tạo” - GS.TS Hoàng Văn Cường nhấn mạnh.
