Giao hàng chặng cuối, đặc biệt là hàng đóng gói, gần đây nhận được nhiều chú ý từ truyền thông và nhà đầu tư. Chi phí giao hàng chặng cuối trên toàn cầu, bao gồm lấy hàng, vận chuyển đường dài, và phân loại hàng hóa lên đến khoảng 70 tỉ EUR, với Trung Quốc, Đức và Mỹ chiếm hơn 40% thị phần. Thêm vào đó, thị trường này không chỉ lớn, mà còn có nhiều cơ hội phát triển, với tỉ lệ tăng trưởng năm 2015 từ 7-10% ở các thị trường trưởng thành (như Đức và Mỹ) và hơn 100% ở các thị trường đang phát triển. Động lực lớn nhất thúc đẩy tăng trưởng này, không gì khác chính là thương mại điện tử, yếu tố giúp chuyển đổi từ giao hàng B2B (doanh nghiệp đến doanh nghiệp) sang giao hàng B2C (doanh nghiệp đến khách hàng).
Với sự trỗi dậy của thương mại điện tử, sở thích của người tiêu dùng ngày càng quan trọng. Những người chơi lớn trong ngành thương mại điện tử, cũng như nhiều công ty start-up, đã xác định các dịch vụ giao hàng chặng cuối là dịch vụ tạo ra giá trị khác biệt chính. Hàng loạt lựa chọn dịch vụ giao hàng và sự đảm bảo chất lượng là tiêu chí quyết định để khách hàng online kích chuột mua hàng và do đó, trực tiếp ảnh hưởng đến thành công của người bán trên chợ điện tử.
Nằm lòng điều này, các nhà bán lẻ đang nỗ lực đem lại trải nghiệm tốt nhất có thể cho khách hàng, đặc biệt là bằng cách cải thiện thời gian giao hàng. Để hiểu tốt hơn khách hàng thực sự coi trọng và sẵn sàng trả phí cho giải pháp giao hàng nào, Trong cuộc khảo sát do Công ty Tư vấn McKinsey tiến hành tại Trung Quốc, Đức và Mỹ, gần 1/4 số người được hỏi sẵn sàng trả phí cao hơn để được nhận hàng trong ngày hoặc hàng được giao ngay lập tức. Tỉ lệ này còn có thể gia tăng, vì người tiêu dùng càng trẻ càng có xu hướng chọn dịch vụ giao hàng trong ngày hoặc giao hàng ngay lập tức thay vì dịch vụ thông thường.
Mặc dù có nhiều khách hàng sẵn lòng trả tiền cho dịch vụ giao hàng trong ngày, chỉ có 2% nói rằng họ sẽ trả thêm cho dịch vụ giao hàng ngay lập tức (có thể vì đắn đo chi phí). Trong bất kỳ trường hợp nào, dịch vụ giao trong ngày và giao ngay lập tức cũng có thể tăng trưởng lên đến 20-25% vào năm 2025, và còn có thể cao hơn nữa, đặc biệt nếu như dịch vụ được mở rộng đến vùng nông thôn.
Do sở thích của người tiêu dùng, có ba mô hình giao hàng đến người tiêu dùng gọi chung là X2C, có thể là chủ đạo của hoạt động giao hàng chặng cuối trong tương lai: bằng xe tự động với tủ khóa , bằng drone (thiết bị bay không người lái) và bằng xe đạp. X2C là sự chuyển hóa từ B2B sang B2C, nhưng nhấn mạnh tất cả vì khách hàng. Trong đó, giao hàng bằng xe tự động và drone có đặc trưng là mức độ tự động hóa và vốn đầu tư cao, sẽ thực hiện được gần như 100% các gói hàng X2C và 80% tổng các kiện hàng. Giao hàng bằng xe đạp sẽ chỉ thực hiện khoảng 2% trong trong phân khúc dịch vụ giao hàng ngay lập tức. Giao hàng truyền thống sẽ chịu trách nhiệm cho các gói hàng còn lại, chiếm khoảng 20%. Các khách hàng B2B lớn với đặc điểm là: số lượng lớn gói hàng giao tại một điểm dừng, yêu cầu về người nhận và yêu cầu giao hàng đặc biệt, như hàng cồng kềnh, sẽ phù hợp chủ yếu với mô hình giao hàng có người phụ trách như hiện nay. Xu hướng tương tự cũng xảy ra với hàng thực phẩm được mua online, vì khách hàng vẫn sẽ muốn có người mang thẳng hàng lên căn hộ và có thể trả lại trực tiếp nếu muốn.
Thời gian các viễn cảnh về mô hình giao hàng chặng cuối như trên trở thành hiện thực sẽ khác nhau, tùy thuộc vào thái độ của cộng đồng, quy định pháp lý và chi phí nhân công. Các quốc gia phát triển sẽ sớm áp dụng các mô hình giao hàng tự động, vì chi phí nhân công nước họ đủ cao để các công ty cân nhắc đầu tư phương tiện, thiết bị. Tuy nhiên, ở các nước đang phát triển, trong năm hoặc mười năm tới, giá nhân công thấp sẽ ngăn cản việc thay đổi công nghệ để chuyển hóa giao hàng chặng cuối. Các quy định pháp lý cũng cần có sự thay đổi lớn (chẳng hạn, về trách nhiệm khi có thiệt hại do xe giao hàng tự động gây ra). Dù vậy, các thách thức từ vốn đầu tư và quy định pháp lý sẽ được giải quyết trong vòng mười năm tới, nhờ sự thúc đẩy của các công ty ô tô lớn. Khi đó, thái độ đối với giao hàng tự động cũng có thể thay đổi, với 60% người tiêu dùng ủng hộ, hoặc ít nhất là không có ý kiến gì về việc giao hàng bằng drone. Do vậy, khả năng cao là việc tự động hóa trong giao hàng sẽ bắt đầu diễn ra trong thập kỷ tới, ít nhất là ở các nước phát triển.
Điều này có ý nghĩa gì với người chơi trên thị trường? Nếu hoạt động ở các quốc gia có giá nhân công cao, các công ty phải bắt đầu suy nghĩ về tương lai của giao hàng chặng cuối ngay từ bây giờ, vì đây là thời điểm đặt nền móng cho các chiến lược nhân sự, công nghệ thông tin và đầu tư. Những công ty không sớm hành động sẽ mất đi cơ hội trở thành ứng viên sáng giá trong cuộc đua giao hàng chặng cuối về dài hạn.
