Giải thưởng VinFuture 2024: Tôn vinh những người tiên phong trong học sâu
Giải thưởng chính của VinFuture năm 2024, trị giá 3 triệu USD, đã được trao cho năm nhà khoa học xuất sắc: Yoshua Bengio, Geoffrey E. Hinton, Jen-Hsun Huang, Yann LeCun và Fei-Fei Li. Họ được vinh danh vì những đóng góp mang tính đột phá, thúc đẩy sự phát triển của học sâu (deep learning). Trong số này, ông Jensen Huang, đồng sáng lập Nvidia, được ghi nhận với vai trò lãnh đạo chiến lược, góp phần phát triển nền tảng CUDA (Compute Unified Device Architecture). CUDA cho phép lập trình GPU hiệu quả, đáp ứng các yêu cầu tính toán khổng lồ của học sâu.
Đột phá này đã cách mạng hóa việc huấn luyện các mạng thần kinh nhân tạo, biến GPU thành công cụ không thể thiếu trong nghiên cứu và ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) toàn cầu. Nhờ tầm nhìn và sự dẫn dắt của ông, Nvidia đã tạo ra những bước tiến lớn trong nhiều lĩnh vực như nhận diện giọng nói, xử lý ngôn ngữ tự nhiên, thị giác máy tính, robot, và hệ thống tự động hóa.
Hành trình từ tuổi thơ khó khăn đến đỉnh cao công nghệ
Jensen Huang (tên khai sinh Jen-hsun Huang) sinh ra tại Đài Loan vào năm 1963. Tuổi thơ của ông là những lần chuyển nhà liên tục. Năm lên 5, gia đình ông chuyển đến Thái Lan, nhưng không lâu sau, ông và anh trai đã đến Mỹ sống cùng chú tại Tacoma, bang Washington. Cha mẹ ông ở lại Đài Loan để tiết kiệm tiền và chuẩn bị thủ tục định cư.
Những năm tháng sống tại Kentucky là khoảng thời gian khó khăn đối với Huang, khi ông phải đối mặt với sự bắt nạt và rào cản ngôn ngữ. Tuy nhiên, ông vẫn học giỏi và tin rằng những trải nghiệm này đã giúp ông trưởng thành. Sau đó, gia đình đoàn tụ và định cư tại Portland, bang Oregon, nơi Huang tiếp tục học tập xuất sắc và có công việc đầu tiên tại một quán ăn. Những bài học từ công việc này đã giúp ông rèn luyện khả năng làm việc dưới áp lực.
Huang tốt nghiệp cử nhân kỹ thuật điện tại Đại học Bang Oregon (OSU) năm 1984, nơi ông cũng gặp vợ mình, Lori. Sau đó, ông làm việc tại AMD và LSI Logic, đồng thời lấy bằng thạc sĩ kỹ thuật điện tại Đại học Stanford vào năm 1992.
Khởi đầu Nvidia và tầm nhìn đột phá
Năm 1993, Huang cùng hai đồng nghiệp thành lập Nvidia với số vốn 40.000 USD. Họ tin rằng CPU không thể giải quyết mọi vấn đề tính toán và tập trung phát triển GPU, một loại phần cứng chuyên dụng. GPU đầu tiên của Nvidia, GeForce 256, ra mắt năm 1999, nhắm đến các game thủ cao cấp. Đây cũng là bước khởi đầu giúp Nvidia khẳng định vị thế trong ngành công nghệ.
Năm 2007, Nvidia giới thiệu nền tảng CUDA, mở rộng ứng dụng của GPU sang nhiều lĩnh vực ngoài đồ họa. Điều này đặt nền tảng cho sự bùng nổ của AI trong thập kỷ tiếp theo. Với CUDA, GPU có thể đào tạo mạng thần kinh nhanh hơn tới 100 lần so với CPU, mở ra kỷ nguyên mới cho học sâu và AI.
Khi mạng thần kinh nhân tạo bắt đầu phát triển mạnh mẽ vào đầu những năm 2010, Huang nhanh chóng chuyển hướng Nvidia từ một công ty đồ họa sang tập trung vào AI. Năm 2016, ông giao siêu máy tính AI đầu tiên cho OpenAI. Đến năm 2017, các nhà nghiên cứu đã sử dụng phần cứng Nvidia để phát triển công nghệ dẫn đến ChatGPT.
Sau sự ra mắt của ChatGPT, Nvidia trở thành tâm điểm chú ý. Ông Srini Pajjuri từ Raymond James nhận định: "Có một cuộc chiến AI đang diễn ra, và hiện tại, Nvidia là nhà cung cấp công cụ quan trọng nhất".
Dù đã đạt đến đỉnh cao, Huang luôn sẵn sàng đối mặt với thử thách. Ông chia sẻ: "Tôi từng rửa bát và phục vụ bàn. Điều đó đã giúp tôi chuẩn bị tinh thần cho mọi nghịch cảnh".
Phát biểu tại lễ trao giải VinFuture ở Hà Nội, ông nhấn mạnh trí tuệ nhân tạo sẽ mang lại lợi ích lớn lao nếu được sử dụng có trách nhiệm. Những thành tựu của ông và Nvidia là minh chứng sống động cho tầm quan trọng của đổi mới sáng tạo trong việc định hình tương lai.
NVIDIA và kỷ nguyên mới cho ngành công nghệ Việt Nam
Truyền thống, khi nhắc đến đầu tư, người ta thường nghĩ đến các khoản đầu tư khổng lồ vào nhà máy, dây chuyền sản xuất và cơ sở hạ tầng. Các công ty công nghệ như Samsung đã đầu tư hàng chục tỷ USD vào Việt Nam, nhưng phần lớn tập trung vào sản xuất, sử dụng lao động địa phương với mức lương tương đối thấp.
Trong khi đó, NVIDIA và các công ty công nghệ thế hệ mới tập trung vào những giá trị gia tăng cao hơn, như nghiên cứu và phát triển (R&D), đặc biệt là trong các lĩnh vực tiên phong như trí tuệ nhân tạo (AI). Điều này không chỉ tạo ra cơ hội việc làm cho nhân tài kỹ thuật cao tại Việt Nam mà còn góp phần đưa Việt Nam vào bản đồ công nghệ toàn cầu.
Theo ông Hoàng Anh Tuấn, Tổng Lãnh sự Việt Nam tại Francisco (Mỹ), thay vì các khoản đầu tư tài chính trực tiếp có thể dễ dàng "đong đếm", việc NVIDIA thành lập VRDC mang lại những giá trị dài hạn mang tính chiến lược như nguồn nhân lực công nghệ cao; tạo dựng hệ sinh thái AI tại Việt Nam; chuyển giao công nghệ và tri thức; thúc đẩy chuyển đổi số quốc gia.
Tài sản lớn nhất của NVIDIA không nằm ở máy móc hay nhà xưởng mà ở nguồn nhân lực và giá trị tri thức. Đây cũng chính là lý do tại sao các trung tâm R&D như VRDC có vai trò cực kỳ quan trọng.
NVIDIA, với vốn hóa thị trường 3.500 tỷ USD và khoảng 29.000 nhân viên toàn cầu, là công ty có giá trị tài sản/đầu người cao nhất thế giới.
Tại VRDC, khoảng 130 nhân viên của NVIDIA sẽ tham gia vào các dự án nghiên cứu AI. Với tỷ lệ tài sản/nhân viên của NVIDIA được ước tính vào khoảng 120 triệu USD/người, chỉ riêng việc vận hành VRDC đã tương đương với việc NVIDIA "đầu tư" khoảng 15 tỷ USD tính theo giá trị tri thức và tài sản công nghệ.
Trong kỷ nguyên công nghệ, giá trị không nằm ở việc sản xuất mà ở khả năng sáng tạo và đổi mới. Các kỹ sư và nhà khoa học Việt Nam tại VRDC sẽ có cơ hội tiếp cận với công nghệ AI tiên tiến nhất thế giới, học hỏi từ những chuyên gia hàng đầu và đóng góp vào các dự án tầm cỡ quốc tế.
Sự hiện diện của NVIDIA có tiềm năng thúc đẩy việc ứng dụng AI vào các lĩnh vực quan trọng của Việt Nam như y tế, giáo dục, sản xuất và quản lý đô thị. Điều này giúp cải thiện năng suất, giảm chi phí và mang lại những giải pháp bền vững cho xã hội.
Theo Tiến sĩ Jeff Nijsse - Giảng viên cấp cao ngành Kỹ thuật phần mềm tại RMIT Việt Nam, NVIDIA là công ty giá trị nhất thế giới, khoản đầu tư này sẽ hỗ trợ toàn bộ ngành công nghiệp trong nước.
"NVIDIA không phải là công ty công nghệ lớn đầu tiên vào Việt Nam, nhưng họ là công ty AI lớn nhất," ông nhấn mạnh.
Theo ông, động lực thúc đẩy khoản đầu tư này đến từ nguồn tài nguyên dữ liệu: "Các mô hình AI được đào tạo trên các đơn vị xử lý đồ họa (GPU), vốn là sản phẩm chính của NVIDIA, nhưng chúng cần thu thập rất nhiều dữ liệu để tạo ra phần mềm hữu ích. Dữ liệu như vậy ngày càng có giá trị hơn."
Với sự hiện diện của NVIDIA và các công ty công nghệ hàng đầu khác, Việt Nam đang có cơ hội vươn mình trở thành trung tâm AI mới của khu vực, nơi đổi mới sáng tạo được thúc đẩy mạnh mẽ.
Điều này không chỉ tạo ra giá trị kinh tế mà còn góp phần định hình tương lai công nghệ của Việt Nam, giúp đất nước bước vào một kỷ nguyên mới của sự thịnh vượng và bền vững.
"Tôi tin một ngày nào đó, khi nói về Việt Nam, ngoài văn hóa, con người, ẩm thực, nông nghiệp, mọi người cũng sẽ nói về một quốc gia tiên tiến về công nghệ. Cảm ơn các bạn đã chào đón chúng tôi đến Việt Nam và biến Việt Nam thành ngôi nhà của Nvidia. Hôm nay là ngày khai sinh của chúng tôi”, Jensen Huang nói.
