Năm 2019, số lượng tin đăng theo loại hình bất động sản cho thuê tại trang Batdongsan.com.vn tăng 50% so với năm trước. Ông Nguyễn Quốc Anh, Phó Tổng giám đốc sàn giao dịch bất động sản nhận định người dân đang có xu hướng lựa chọn thuê nhà nhiều hơn mua, tại Hội nghị bất động sản Việt Nam - VRES 2019 được tổ chức tại TP.HCM vào tháng 12.
Ông Quốc Anh phân tích, nguồn cung nhà ở (chung cư và nhà riêng) năm 2019 đang giảm do các cơ quan chức năng tiến hành rà soát về mặt pháp lý khiến nhiều các dự án bất động sản đình trệ trong hai năm qua. Tổng diện tích sàn xây dựng (GFA) của các dự án dự kiến hoàn thành trong năm 2019 chỉ bằng ⅓ năm 2018. Bên cạnh đó, giá nhà ở cũng đang tăng lên. Tốc độ tăng giá nhà ở tại TP.HCM từ đầu năm đến nay là 12%, trong khi tỷ suất lợi nhuận cho thuê chung cư là 5%.
"Người dân đứng trước lựa chọn mua nhà trực tiếp từ chủ đầu tư, mua từ những người có bất động sản sẵn hay đi thuê. Mức tăng lượng tin thuê nhà hơn 50% so với năm trước chứng tỏ người dân càng dịch chuyển về hướng thuê nhiều hơn, chờ giá nhà về mức hợp lý sẽ mua", lãnh đạo sàn giao dịch nhận xét.
Có trong tay 2,5 tỷ đồng - số tiền có thể mua một căn hộ hai phòng ngủ hạng trung nào tại TP.HCM, chị Hằng (28 tuổi - nhân sự cấp cao trong một công ty về công nghệ) vẫn ở nhà thuê. Chị sống một mình trong căn chung cư diện tích 60m2 tại Quận 7 với mức giá khoảng 13 triệu đồng/tháng.
"Tôi không muốn phải có trách nhiệm với một tài sản cố định như căn nhà. Kế hoạch trong tương lai chưa rõ ràng. Sau kết hôn tôi không chắc mình sẽ sinh một hay hai con, ở đâu sẽ là môi trường phù hợp cho chúng. Đi thuê nhà có thể trải nghiệm trước, nếu thích tôi sẽ mua chính khu vực ấy", chị Hằng chia sẻ.
Kể cả khi không có điều kiện, với các gói vay vốn từ các tổ chức tín dụng, dân cư đô thị có thể dễ dàng trong việc tiếp cận mua nhà trả góp. Tuy nhiên, lựa chọn này không mang nhiều lợi ích về mặt kinh tế.
Gia đình anh Sơn thuê nhà 5 năm. Đến nay, khi con gái đầu lòng tròn hai tuổi, anh chị xem xét việc mua nhà. Căn hộ anh chị nhắm đến tại thời điểm vào TP.HCM lập nghiệp tăng giá hơn 20%. Sau khi tính toán, anh Sơn quyết định tiếp tục thuê một căn hộ với mức giá 8 triệu đồng.
Chị Hằng hay gia đình anh Sơn là đại diện của thế hệ 8X, 9X - hiện chiếm 35% dân số, theo số liệu của Nielsen. Đây là lực lượng lao động chính tại Việt Nam, tập trung ở các thành phố, khu đô thị lớn. Họ có tư tưởng thoáng hơn so với thế hệ trước và không còn coi căn nhà là biểu tượng cho sự "an cư lạc nghiệp".
Lao động nhập cư khiến nhu cầu về nhà ở tại các đô thị lớn tăng cao. Cứ 5 năm TP.HCM tăng thêm 1 triệu người. Tại buổi làm việc với Quận 3 về công tác chỉnh trang đô thị hồi tháng 5, Bí thư Thành ủy TP.HCM Nguyễn Thiện Nhân lo ngại kéo theo áp lực về diện tích nhà ở trên đầu người tăng. Với dân số và tốc độ tăng xấp xỉ, Hà Nội cũng gặp áp lực tương tự. Mỗi năm, cả hai đô thị cần thêm khoảng gần 9 triệu m2 nhà ở mới, tương đương gần 125.000 căn hộ có diện tích trung bình 70m2.
Tại hội thảo Định hướng quy hoạch khu đô thị sáng tạo tương tác cao phía Đông TP.HCM hồi tháng 11, Bí thư Nguyễn Thiện Nhân gợi ý về mô hình nhà ở theo chu kỳ đời người. Ông cho rằng mua một căn nhà để ở cả đời không còn phù hợp trong xã hội ngày nay. Gia đình Việt đang ngày càng thu nhỏ lại với một hoặc hai thế hệ chung sống. Hai vợ chồng trẻ khi chưa có con có thể không cần căn hộ lớn nhưng khi có con nhỏ khu cầu sẽ khác. Khoảng 20 năm sau, khi con cái lớn ra ở riêng, nhu cầu nhà ở với đôi vợ chồng trung niên sẽ khác.
"Thay vì mua một căn nhà ở cả đời, người dân ở đây có thể đóng tiền vào một công ty để mua quyền có nhà ở. Ngôi nhà không cố định, 10 năm sau có thể đổi sang một căn khác phù hợp với nhu cầu thực tế. Những người có nhà trong thành phố, họ góp nhà thành quỹ nhà", ông Nhân nêu ý tưởng. Mô hình này còn phù hợp cho cả nhà đầu tư nước ngoài - những người cần nơi ở cơ động.
Cùng với đó, độ tuổi trung bình kết hôn lần đầu cũng không ngừng gia tăng, đặc biệt ở các đô thị lớn. Theo số liệu từ Tổng cục Thống kê, năm 2010, tuổi kết hôn trung bình toàn quốc là 24,5. Vào năm 2017, con số này là 25,3. Trong cùng khoảng thời gian trên, tuổi kết hôn trung bình tại TP.HCM lần lượt là 26,6 và 27,6. Không chỉ riêng dân nhập cư cần nhà ở, ngay chính những thanh niên sinh ra và lớn lên tại đô thị cũng đang dần tách ra khỏi ngôi nhà của bố mẹ mình.
Với xu hướng hộ độc thân và gia đình ít người ngày càng phổ biến, các doanh nghiệp bất động sản từng đề xuất xây dựng căn hộ siêu nhỏ, diện tích từ 20-30 m2. Vào năm 2017, Savills Việt Nam đánh giá “căn hộ 25 m2 là giải pháp phù hợp và logic cho thực tế thị trường”. Sau đó, ý tưởng vấp phải sự phản đối của chính quyền các đô thị lớn với lo ngại quá nhiều người sẽ nhồi nhét vào các căn hộ nhỏ này, từ đó, “hình thành các khu nhà ổ chuột trên cao”. Đây sẽ là áp lực cho hạ tầng chung của thành phố.
Những căn hộ studio (với giường ngủ, bàn làm việc, khu nấu ăn, vệ sinh trên cùng một mặt sàn) trong chung cư mini do các gia đình có khu đất rộng xây dựng và vận hành mọc lên để đáp ứng nhu cầu này. Đây là một nguồn cung đáng kể, tạo thêm nhiều lựa chọn về nhà thuê cho cư dân thành phố.
Thực tế, không chỉ riêng Việt Nam, ở Mỹ, thế hệ Y (những người sinh năm 1980 đến khoảng năm 1995) cũng đang thay đổi. Theo tờ Business Insider, ngôi nhà với hàng rào trắng không còn là một phần của Giấc mơ Mỹ (American Dream). Ở các thành phố lớn, một số không đủ tiền để chi trả. Người mua nhà cần đến ngân sách lớn hơn dự kiến cho nội thất mới, phí hàng tháng, bảo hiểm hay các chi phí sửa chữa bất ngờ. Nhưng ngay cả khi có đủ khả năng, thế hệ Y ngày càng lựa chọn thuê nhà nhiều hơn. "Cho dù đó là do lựa chọn hay tình thế ép buộc, việc thuê nhà dường như là một phần Giấc mơ Mỹ mới", Business Insider nêu.
Thái Hoàng
