Phát biểu khai mạc Diễn đàn, Nhà báo Nguyễn Kim Khiêm - Tổng Giám đốc Đài Hà Nội nhấn mạnh, chủ đề diễn đàn năm nay là “Xây dựng thị trường bất động sản lành mạnh, bền vững – 2025” như một thông điệp nhất quán trong quan điểm tiếp cận và giải quyết các vấn đề khiến thị trường bất động sản vận động méo mó, xộc xệch thời gian qua.
Đó là nạn đầu cơ, thổi giá, lũng đoạn thị trường khiến giá nhà ở vượt xa tầm với của người có nhu cầu thực về chỗ ở thay vì giới đầu cơ coi đây là thứ tài sản tích lũy. Đó là nạn trục lợi chính sách nhân văn của Nhà nước về nhà ở xã hội, tước đoạt cơ hội an cư của người có thu nhập thấp, thu nhập trung bình. Hay sự phát triển nguồn cung nhà ở đang mất cân đối khiến nhiều người mắc kẹt ở giấc mơ mua nhà khi “không đủ giàu để mùa nhà ở thương mại, không đủ nghèo để mua nhà ở xã hội”.
Nhà báo Nguyễn Kim Khiêm cho biết thêm, thời điểm này năm ngoái, chúng ta đưa ra nhận định, căn hộ chung cư ở các quận nội thành dưới 50 triệu đồng một m2 sắp biến mất. Bây giờ nguồn cung chung cư giá dưới 60 triệu đồng đã biến mất. Tất cả chung cư ở khu vực nội thành, kể cả nhà ở xã hội đều trở thành căn hộ hạng sang với giá thấp nhất là 60 - 70 triệu đồng một m2.
Sự mất cân đối phân khúc nguồn cung tạo ra chênh lệch lợi nhuận lớn khiến hàng ngàn người phải thức xuyên đêm chờ nộp hồ sơ mua nhà ở xã hội. Trong khi lại có rất nhiều trường hợp trục lợi chính sách, núp bóng người thu nhập thấp để chiếm suất, mua đi bán lại nhà ở xã hội để ăn hưởng chênh lệch.
“Điều chúng tôi luôn muốn nhấn mạnh và nói đến tại diễn đàn này chính là nạn đầu cơ biến tướng, trục lợi chính sách làm thị trường phát triển méo mó. Đã đến lúc pháp luật cần nhận diện đây là thứ tội phạm nguy hiểm, cản trở sự phát triển tiến bộ của đất nước và sự công bằng của xã hội với các hành vi lũng đoạn nền kinh tế và hưởng lợi bằng cách tước đoạt cơ hội an cư của số đông người dân” - Tổng Giám đốc Đài Hà Nội nhấn mạnh.
Theo bà Trần Hồng Nguyên - Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật và tư pháp của Quốc hội, thời gian vừa qua, thị trường bất động sản ở một số khu vực xuất hiện những diễn biến khá bất thường, đặc biệt là tình trạng giá đất, giá nhà tăng nhanh, vượt xa giá trị thực tế và mặt bằng thu nhập của người dân. Một số thông tin trên thị trường, cũng như phản ánh từ cử tri, báo chí và các chuyên gia cho rằng có dấu hiệu của hoạt động gom mua, lũng đoạn và đẩy giá.
Để xác định có hay không hành vi “gom hàng”, thao túng thị trường, hay cấu kết tạo sốt ảo, cần có kết luận từ các cơ quan quản lý chuyên ngành, các cơ quan thanh tra, kiểm tra và thậm chí là cơ quan tố tụng nếu có dấu hiệu vi phạm pháp luật.
Tuy nhiên, bà Nguyên cho rằng những biến động giá lớn, lặp đi lặp lại trong thời gian ngắn, tập trung vào các khu vực sắp có quy hoạch, có chủ trương đầu tư hạ tầng hoặc các dự án lớn, là tín hiệu cần giám sát đặc biệt. Giá đất tăng nhanh không chỉ gây bất ổn thị trường, mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến kinh tế vĩ mô, làm méo mó hoạt động sản xuất – kinh doanh và tạo áp lực lớn lên người thu nhập thấp trong việc tiếp cận nhà ở.
Trước thực trạng đó, Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật và tư pháp của Quốc hội đề xuất một số định hướng giải pháp cần được triển khai đồng bộ: Thứ nhất, hoàn thiện thể chế và khung pháp luật về đất đai, kinh doanh bất động sản. Hiện nay chúng ta đang triển khai một loạt văn bản hướng dẫn Luật Đất đai 2024, Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản. Đây là cơ hội để bịt các khoảng trống pháp lý về đấu giá đất, đấu thầu dự án, phân lô bán nền, môi giới bất động sản và kiểm soát nguồn cung. Pháp luật càng rõ ràng, thị trường càng khó bị thao túng.
Thứ hai, nâng cao tính minh bạch của thị trường. Việc công khai thông tin quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, tiến độ dự án, pháp lý dự án và giá giao dịch là yếu tố then chốt. Khi người dân có đầy đủ thông tin, thị trường sẽ tự điều chỉnh và hạn chế rất nhiều các hoạt động “tạo sóng”, thổi giá. Chúng tôi ủng hộ việc xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai, cơ sở dữ liệu nhà ở quốc gia và hệ thống giao dịch điện tử. Đây là công cụ giúp Nhà nước quản lý hiệu quả, đồng thời chống gian lận.
Thứ ba, tăng cường giám sát, thanh tra và xử lý nghiêm hành vi vi phạm. Quốc hội cần tiếp tục đôn đốc Chính phủ và các địa phương thực hiện thanh tra các khu vực có biến động bất thường về giá. Bất kỳ hành vi lợi dụng thông tin quy hoạch, thao túng thị trường, môi giới trái phép, hoặc đưa thông tin sai lệch để trục lợi đều phải bị xử lý nghiêm theo quy định pháp luật, kể cả chế tài hình sự nếu có đủ căn cứ.
Thứ tư, phát triển nguồn cung thực chất, đặc biệt là phân khúc đáp ứng nhu cầu ở thực. Một khi thị trường chỉ dựa vào lực cầu đầu cơ thì rất dễ tạo bong bóng và dễ bị thao túng. Do đó, cần đẩy mạnh phát triển nhà ở xã hội, nhà ở thương mại giá phù hợp, cải cách thủ tục đầu tư và sử dụng đất để rút ngắn thời gian triển khai dự án. Khi nguồn cung tăng lên, thị trường sẽ tự ổn định.
Thứ năm, hoàn thiện chính sách tài chính, tín dụng bất động sản. Một số giai đoạn, tín dụng bị siết đột ngột khiến thị trường mất cân đối; giai đoạn khác, tín dụng nới rộng quá nhanh lại tạo điều kiện cho đầu cơ. Cần có chính sách tín dụng ổn định, dựa trên dữ liệu thị trường, hướng đến các dự án có tính khả thi và giá trị sử dụng thực.
Diễn đàn “Xây dựng thị trường bất động sản lành mạnh, bền vững - năm 2025” gồm 2 phiên thảo luận trực tiếp: “Nhận diện thị trường bất động sản năm 2025” và “Hoàn thiện thể chế để thị trường bất động sản lành mạnh, bền vững”.
Trong phiên thảo luận thứ nhất, các diễn giả sẽ làm rõ thực trạng của thị trường bất động sản trong năm qua trong bối cảnh nhiều cơ chế, chính sách mới về đất đai, nhà ở có hiệu lực. Bên cạnh chuyển biến tích cực trong việc tăng nguồn cung, thị trường bất động sản vẫn tiếp tục tồn tại những yếu tố bất ổn khiến giá nhà bị đẩy lên cao phi lý: Tình trạng đầu cơ, thổi giá, thao túng thị trường, trục lợi chính sách nhà ở xã hội vẫn tiếp diễn; nguồn cung tuy tăng nhưng các phân khung mất cân đối khiến nhiều người “chưa đủ giàu để mua nhà ở thương mại, song lại không đủ nghèo để mua nhà ở xã hội”…
Tại phiên thảo luận thứ hai, các diễn giả sẽ thảo luận và nêu ra các nhóm giải pháp hoàn thiện thể chế để thị trường bất động sản phát triển lành mạnh, bền vững. Cụ thể là sửa đổi, bổ sung các quy định pháp luật để lấp “lỗ hổng” pháp lý nhằm ngăn chặn, xử lý tình trạng đầu cơ, thổi giá thông qua các giải pháp mang tính đột phá. Từ thực tế ở Việt Nam và kinh nghiệm quốc tế, các diễn giả cũng đưa ra các ý kiến, giải pháp để thị trường bất động sản phát triển lành mạnh, bền vững.
Diễn đàn diễn ra trong bối cảnh các cơ quan, ban ngành, đơn vị từ trung ương đến địa phương và các tầng lớp nhân dân đang tập trung góp ý cho dự thảo văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XIV. Những ý kiến và giải pháp nêu ra tại Diễn đàn sẽ tiếp tục được Đài Hà Nội tổng hợp để gửi đến các cơ quan chức năng, góp phần làm cơ sở tham chiếu cho các vấn đề được nêu ra trong dự thảo văn kiện Đại hội Đảng cũng như trong việc hoàn thiện thể chế để thị trường bất động sản phát triển lành mạnh, hiện thực giấc mơ an cư của nhiều người dân.
