Là doanh nghiệp được thành lập từ năm 2005 (Tiền thân là Công Ty Cổ Phần Vinacam), Vinacam luôn đứng trong danh sách 10 nhà nhập khẩu và phân phối phân bón lớn nhất Việt Nam theo đánh giá của VNR500. Với bề dày kinh nghiệm và có mối gắn kết với các nhà khoa học chuyên ngành nên Vinacam tương đối am hiểu về chất lượng phân bón của các nhà sản xuất phân bón lớn trên thế giới trong đó có phân bón chứa Lân là DAP - Một loại phân bón chứa Cadimium (Cdm) có thể gây hại cho cây trồng nếu hàm lượng vượt quá mức quy định.
Đối với phân bón DAP, nguyên liệu chính để sản xuất ra sản phẩm này là từ quặng đá Phosphate và hàm lượng Cdm cao hay thấp sẽ được quyết định phần lớn bởi hàm lượng Cdm trong quặng nguyên liệu trên.
Quặng rock phosphate của Morocco (Ma Rốc) luôn có hàm lượng kim loại nặng là Cdm ở mức cao, do vậy nếu nhà máy sản xuất nào dùng loại quặng nguyên liệu này sẽ cho ra sản phẩm DAP có hàm lượng Cdm cao (đơn cử DAP của Morocco luôn có hàm lượng Cdm cao gấp nhiều lần quy định của Việt Nam). Các sản phẩm xuất xứ từ Trung Quốc, Úc và Nga luôn có mức Cdm thấp (đặc biệt sản phẩm của Phosagro Nga có hàm lượng Cdm gần như bằng không).
Trên thế giới, sản phẩm DAP được sản xuất từ nhiều nước khác nhau, nhưng Việt Nam thường nhập khẩu chính từ Trung Quốc, Nga, Úc, Hàn Quốc và đôi khi Ai cập, Morocco. DAP Hàn Quốc được sản xuất duy nhất bởi nhà máy Namhae và dường như Việt Nam là nước tiêu thụ gần như toàn bộ DAP được xuất khẩu bởi nhà máy này.
Sản phẩm phân bón DAP Namhae Hàn Quốc rất được bà con Nông dân Việt Nam ưa chuộng vì ưu điểm tan nhanh, thích hợp sử dụng cho rau màu, cây công nghiệp và cây ăn trái giá trị cao, đặc biệt là “sầu riêng”. Các vùng tiêu thụ lớn phải kể đến Tiền Giang, Long An, Đồng Tháp, Bình Dương, Đồng Nai,... và Tây nguyên (được nhập qua Cảng Quy Nhơn).
"Theo tiêu chuẩn Việt Nam, hàm lượng Cdm trong phân DAP nói chung và DAP Hàn Quốc nói riêng khi nhập khẩu và lưu thông đều phải đảm bảo hàm lượng tối đa là 12 mg/kg. Nhưng có một thực tế, những năm trước đây một phần do các phòng thí nghiệm không đủ thiết bị phân tích; một phần không ai hiểu tác hại của Cadimium đặc biệt là nông dân, vì không có bất cứ tài liệu khuyến cáo nào, nên vấn đề Cdm dường như luôn bị xem nhẹ. Khi kiểm tra mà chỉ trọng tâm vào hàm lượng Lân (P2O5) và Nitow (Nitrogen)", Vinacam cho hay.
Cũng theo Vinacam, từ khoảng 2020, vấn đề Cdm mới bắt đầu được quan tâm khi các đơn vị quản lý thị trường tại một số địa phương lưu ý gửi mẫu DAP đang lưu hành tới những trung tâm phân tích lớn thì đã có những phát hiện hàm lượng Cdm vượt ngưỡng trên DAP!
Trước tình hình trên, nửa đầu năm 2023, trong 3 tháng ròng rã, Tập Đoàn Vinacam đã có nhiều cuộc họp, thư từ trao đổi đề nghị Namhae cải tiến quy trình sản xuất, thay đổi nguồn nguyên liệu đầu vào để đáp ứng tiêu chuẩn Việt Nam, thậm chí sẵn sàng trả thêm tiền để được nhận sản phẩm bảo đảm tiêu chuẩn.
Tuy nhiên, Namhae thông báo rằng họ không thể khắc phục để đảm bảo hàm lượng Cdm ở mức tối đa là 12 mg/kg. Đồng thời xác nhận hàm lượng sẽ quanh ngưỡng 28 mg/kg. Do vậy, nếu Vinacam đồng ý nhập khẩu thì ký cam kết "không khiếu nại" về vấn đề này cho dù hợp đồng vẫn thể hiện Cdm 12 mg/kg, để hợp thức hóa thủ tục nhập khẩu vào Việt Nam.
Ngoài ra, đại diện của Namhae thông tin, nếu Vinacam không chấp nhận, có những doanh nghiệp khác sẵn sàng đồng ý điều kiện trên. Trước vấn đề này, Vinacam đã lưu ý và cảnh báo Namhae không tiếp tục bán hàng vào Việt Nam nếu không xử lý được vấn đề Cdm.
Kiến nghị lên Thủ tướng
Theo Vinacam, trên cơ sở những tài liệu hiện có, nhận thấy không loại trừ những dấu hiệu buông lỏng, che dấu thông tin, thiếu tinh thần trách nhiệm thậm chí cố ý làm trái trong quản lý, giám sát đối với phân bón DAP lưu hành trên thị trường thời gian qua.
Lo ngại nguy cơ lan rộng, ảnh hưởng đến các loại nông sản khác được trồng cùng vùng sử dụng phân bón DAP nhiễm cadmium, Vinacam đã kiến nghị Chính phủ bốn nội dung cụ thể:
- Chỉ đạo Cơ quan có trách nhiệm kiểm tra nhằm minh bạch hóa thông tin về quy trình xử lý phân bón DAP Hàn Quốc có hàm lượng Cdm vượt ngưỡng như Vinacam và các Cơ quan truyền thông đã cảnh báo theo quy định của Pháp luật.
- Yêu cầu Bộ NN & PTNT công bố công khai kết quả tái kiểm Cdm đối với các mẫu DAP Hàn Quốc thu thập được khi thành lập đoàn đi kiểm tra vào thời gian tháng 08/2023 cũng như quy trình xử lý, phương pháp xử lý (buộc tái xuất hay tiêu hủy) đối với lượng DAP do doanh nghiệp nhập khẩu “tự thu hồi” và lượng còn tồn đang lưu thông trên thị trường vào thời điểm kiểm tra.
- Chỉ đạo các Cơ quan chuyên môn khẩn trương kiểm định phòng ngừa dư lượng Cdm trên các loại nông sản khác đặc biệt là nông sản xuất khẩu trên các vùng trồng có sử dụng nhiều DAP, cụ thể là DAP Hàn Quốc thời gian qua.
- Đề nghị các Cơ quan chuyên môn có khuyến cáo để người dân có định hướng khi sử dụng những lô sầu riêng trả lại do hàm lượng Cdm cao.
Trước đó, từ cuối tháng 7/2023, Vinacam đã liên tục cảnh báo thông qua công văn gửi Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Công Thương và các cơ quan chức năng.
Tuy nhiên, đến nay vấn đề vẫn chưa được làm rõ, đặc biệt là liên quan đến lô phân bón DAP Hàn Quốc có hàm lượng cadimi vượt mức cho phép. Các cơ quan báo chí cũng đã vào cuộc phản ánh thực trạng đáng lo ngại này.
Đáng chú ý, Vinacam cho rằng có dấu hiệu thiếu trách nhiệm khi cơ quan quản lý không công bố kết quả tái kiểm cadimi trên mẫu phân bón DAP bị thu hồi, thậm chí xem đây là "chuyện nội bộ doanh nghiệp" khiến không thể xử lý theo đúng quy định pháp luật.
