Tâm điểm đầu tư chứng khoán năm 2021

Đầu tư vào các thị trường mới nổi (emerging market – EM) từ trước đến nay luôn được cho là có rủi ro cao và nhiều biến động hơn các thị trường phát triển như Tây Âu, Úc, Canada và Mỹ.

Một số quốc gia có tốc độ tăng trưởng cao như Việt Nam vẫn được xếp vào nhóm thị trường “cận biên” nhiều rủi ro, nhưng năm tới có thể sẽ được chuyển lên nhóm EM. Hàn Quốc năm nay là thị trường chứng khoán hoạt động hiệu quả nhất trên thế giới. Giống như Việt Nam, Hàn Quốc đối phó với đại dịch COVID-19 tốt hơn hầu hết các nước phương Tây.

Khi tôi bắt đầu hoạt động đầu tư vào giữa những năm 1990, các thị trường mới nổi vẫn thường được coi là “góc tối của nền kinh tế toàn cầu”. Khi đó, cụm từ “thị trường mới nổi” là một cách tế nhị để chỉ các quốc gia điều hành kém và đầy tham nhũng.

Theo dữ liệu của Bloomberg, Việt Nam là thị trường đầu tư hiệu quả thứ ba trên toàn cầu trong năm năm qua. Các nhà đầu tư sẽ nhận thấy rằng hầu hết các ngân hàng tư nhân và các nhà quản lý tài sản vẫn không thể trực tiếp mua hoặc bán cổ phiếu Việt Nam, vì Việt Nam vẫn được coi là thị trường “cận biên”. Tuy vậy, tôi cho rằng điều này nên được xem là một dấu hiệu đáng khích lệ vì thị trường Việt Nam hiện chưa nằm trong tầm ngắm của hầu hết các nhà đầu tư, nhưng sẽ được quan tâm trong tương lai.

Theo quan điểm của tôi, Việt Nam có lẽ là câu chuyện vĩ mô và trường hợp đầu tư thú vị nhất của châu Á trong năm tới. Hai sở giao dịch chứng khoán của Việt Nam (tại Hà Nội và TP.HCM) có vẻ sẵn sàng hưởng lợi nhiều hơn nữa từ sự thúc đẩy quan tâm lớn nếu cổ phiếu giao dịch tại đây được theo dõi dựa trên chỉ số MSCI. Đây sẽ là chất xúc tác quan trọng được mong chờ từ lâu và có lẽ sẽ thành hiện thực vào năm 2021, theo dự đoán của ông Mark Mobius, nhà đầu tư kỳ cựu với biệt danh “cha đẻ của các thị trường mới nổi”.

Việc cổ phiếu Việt Nam được theo dõi trên một trong số các chỉ số chứng khoán có ảnh hưởng nhất thế giới sẽ tạo ra một sự thúc đẩy đáng có từ lâu về mối quan tâm của các nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Theo đánh giá thường niên của FTSE Russell được công bố vào tháng Chín 2019, Việt Nam hiện vẫn được xếp vào nhóm thị trường cận biên, nhưng đã được cho vào danh sách theo dõi nâng hạng thành thị trường mới nổi thứ cấp. Theo quan điểm của tôi, khả năng Việt Nam được nâng hạng vào năm tới là tương đối cao. Hiện tại, danh mục EM thứ cấp của FTSE bao gồm Trung Quốc, Ấn Độ, Indonesia, Pakistan, Philippines, Nga và một số nước khác.

Tuy nhiên, ngày nay một số EM đưa ra các nền tảng vững chắc và được quản trị ngày càng tốt hơn. Chính các thị trường này là động lực tăng trưởng của nền kinh tế toàn cầu. Hàn Quốc là một ví dụ điển hình. COVID-19 tàn phá nhiều nền kinh tế trên toàn thế giới nhưng không phải Hàn Quốc.

Nửa thế kỷ trước, Hàn Quốc là một trong những quốc gia nghèo nhất hành tinh, và không ai nghĩ rằng quốc gia này sẽ tạo ra một phép màu kinh tế. Năm 1960, tổng sản phẩm quốc nội (GDP) bình quân đầu người của Hàn Quốc là 158 USD, còn thấp hơn cả Ghana. Năm 2021, dự đoán GDP bình quân đầu người ở nước này theo sức mua tương đương (PPP) là 44.530 USD.

Theo dữ liệu của Bloomberg, Chỉ số Kospi của Hàn Quốc tăng trưởng 30% tính từ đầu năm đến nay, và là thị trường chứng khoán hoạt động tốt nhất thế giới tính. Hàn Quốc cũng thường chiếm từ 8 đến 9% các quỹ đầu tư đa dạng hóa vào thị trường mới nổi. Đồng đô la Mỹ giảm giá trị đang thúc đẩy các nhà đầu tư nước ngoài đổ tiền vào các thị trường mới nổi và các nhà phân tích cổ phiếu trong nước ở Seoul đang nâng cao mức dự đoán lợi nhuận cho các công ty niêm yết trên Korea KRX trong năm 2021, vì nền kinh tế dự kiến ​​sẽ trở lại xu hướng tăng trưởng. Theo IMF, Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP) có thể là một tác động có lợi cho nền kinh tế Hàn Quốc và các công ty nước này cũng như Việt Nam.

Công ty nghiên cứu MSCI vẫn xếp Hàn Quốc là thị trường “mới nổi” trong khi nước này dẫn đầu thế giới về điện tử và công nghệ và có thể chế dân chủ mạnh mẽ - nơi đại dịch được đối phó tốt hơn hầu hết các nền kinh tế phát triển “phương Tây. Ngày nay, việc dán nhãn “thị trường mới nổi” đã đạt đến giai đoạn mà thuật ngữ này có thể gây trở ngại hơn là truyền cảm hứng đầu tư khôn ngoan.

Thuật ngữ “ thị trường mới nổi” có thể đã đến lúc phải bỏ đi vì các nguyên nhân: • Phương pháp định giá chỉ số cho các thị trường mới nổi còn thiếu sót. • Triển vọng cho các thị trường mới nổi khác nhau rất khác nhau. • Tập hợp cơ hội quá lớn để được coi như một loại tài sản đồng nhất.

Theo tạp chí quản lý danh mục đầu tư, từ trước tới nay, các nhà quản lý quỹ và nhà đầu tư khi đưa ra quyết định phân bổ danh mục đầu tư coi chứng khoán thị trường mới nổi là một loại tài sản riêng biệt. Gần đây, sự phát triển kinh tế, luật pháp, kế toán và tài chính làm xói mòn những khác biệt gốc rễ trong thị trường tài chính giữa các nền kinh tế mới nổi và các nền kinh tế phát triển.

Theo Giám đốc điều hành của Golden Equator Wealth, ông Gary Tiernan, khi nói đến việc phân bổ vốn cho thị trường mới nổi thì: “điều quan trọng là phải có chọn lọc. Kinh nghiệm cho chúng ta biết rằng cần phải nắm rõ chi tiết các thị trường khác nhau - dữ liệu vĩ mô, tỉ giá hối đoái, chính trị, dòng chảy thương mại, dòng vốn đầu tư, v.v. Nếu không rất khó để hoàn vốn”.

Chứng khoán thị trường mới nổi hoạt động hiệu quả lâu dài ngày càng được nhiều ngân hàng đầu tư nghiên cứu và trở thành khuyến nghị giao dịch hay phân bổ đầu tư hàng đầu tại phố Wall năm 2021.

Tuy nhiên, cả khách hàng cá nhân và nhà đầu tư dày dạn kinh nghiệm cần nhớ lại câu ngạn ngữ cũ của thị trường “đồng thuận không nhất thiết là sai”.

Khi đại dịch đến hồi kết và vắc xin hỗ trợ phục hồi toàn cầu, nhiều ngân hàng vẫn quản trị rủi ro ở mức trung bình (base-case scenerio) và nghiêng về phía tích cực: phục hồi toàn cầu sẽ diễn ra giữa năm 2021, thân thiện hơn với các tài sản rủi ro dẫn đầu là cổ phiếu EM .

Theo phân tích chuyên môn và ý kiến ​​cá nhân của tôi, chỉ số MSCI về thị trường mới nổi là biểu đồ theo dõi tốt nhất trên thế giới hiện tại.

"Các thị trường mới nổi ngày nay được mô tả rõ nhất bằng hai từ: Trẻ và Tăng trưởng”, theo Mark Mobius. “Dân số các nước thị trường mới nổi có độ tuổi trung bình 20-29 trong khi các nước phát triển ở độ tuổi trung bình là 40-49. Do đó, tốc độ tăng trưởng của các thị trường mới nổi nhanh hơn. Các yếu tố đầu vào phụ trợ như công nghệ đang tạo thêm động lực cho tăng trưởng ở các nước thị trường mới nổi”.

Câu hỏi nghiên cứu chính là liệu các công ty được niêm yết ở một thị trường mới nổi có gặp bất lợi khi bị định giá thấp hơn dựa vào chi phí vốn cổ phần (COC) cao hơn hay không.

Việc định giá thấp các công ty Hàn Quốc được gọi là “Korea Discount”. COC của các công ty Hàn Quốc cao hơn đáng kể so với COC của các công ty ở các nước phương Tây khi giữ nguyên các biến số liên quan khác. Tuy nhiên, hiện tượng này đã giảm đáng kể trong những năm gần đây.

Thuật ngữ 'thị trường mới nổi' (EM) được nhà kinh tế học người Hà Lan Antoine van Agtmael, tại International Finance Corporation đặt ra vào năm 1981. Đó là một cụm từ mang tính tiếp thị hấp dẫn, thay thế cho tên gọi thông dụng khi đó là "thế giới thứ ba" (không phải là "thế giới thứ nhất" của các nền kinh tế phát triển hay "thế giới thứ hai" của khối Liên Xô). Cụm từ cũng khiến các nước trong nhóm này từ bỏ quan niệm rằng họ là những nền kinh tế kém phát triển, không có cơ hội đầu tư. Thay vào đó, các nước này có thể được giới thiệu với nhiều hứa hẹn cho tương lai.

Trong các thập kỷ qua, các thị trường mới nổi phát triển nhanh chóng đến mức nhiều nhà đầu tư không nhận ra. Ngày nay, các nền kinh tế mới nổi tự hào vì sản sinh nhiều công ty tiên tiến là những người dẫn đầu ngành công nghiệp toàn cầu. Việc Việt Nam ra mắt vắc xin Nanocovaxin phòng chống COVID-19 vào nửa cuối năm 2021 là một trong những ví dụ như vậy.

Và, nhiều quốc gia với kinh nghiệm quý giá từ những giai đoạn khủng hoảng trước đã giúp họ vượt qua đại dịch COVID-19 hiện nay. Hàn Quốc là một trong những ví dụ điển hình của cả hai.

Thực tế mới ở các thị trường mới nổi được đặc trưng bởi khả năng phục hồi thể chế mạnh mẽ, cải thiện đa dạng hóa kinh tế và sự xuất hiện của các công ty hàng đầu thế giới. Trong nhiều trường hợp, các công ty này đang đi trước các đồng môn tại thị trường phát triển thông qua các mô hình kinh doanh mới, thường được tạo điều kiện thuận lợi bởi cơ sở hạ tầng và sở hữu trí tuệ vượt trội.

Hàn Quốc là minh chứng cho các yếu tố nói trên, và cũng là một ví dụ điển hình về cách xử lý đại dịch COVID-19. Nền kinh tế lớn thứ tư của châu Á bước vào cuộc khủng hoảng COVID-19 với thâm hụt tài khóa không đáng kể là 0,3% vào năm 2019, mức thấp nhỏ so với hầu hết các thị trường phương Tây phát triển.

Các cổ phiếu của Hàn Quốc được phân loại là thuộc thị trường mới nổi và phải chịu cảnh giảm giá khi các nhà đầu tư định giá thấp. Hai lý do chính dẫn đến hiện tượng “Korea Discount” là mối quan hệ căng thẳng Triều Tiên - Hàn Quốc và vấn đề quản trị công ty.

Theo dữ liệu của Bloomberg, chỉ số MSCI Hàn Quốc vẫn chỉ giao dịch tại PE 2017 và 2018 lần lượt ở mức 9.4x và 8.4x, thấp hơn nhiều so với mức trung bình của MSCI là 14.0x PE 2017 và 12.4x PE 2018. Do vậy, hệ số giá trên lợi nhuận của cổ phiếu Hàn Quốc luôn duy trì ở mức thấp. Hàn Quốc được cho là quốc gia có những rủi ro đầu tư dài hạn nhất định cần được giải quyết và bù trừ. Tuy nhiên, “Korea Discount” có xu hướng giảm đáng kể những năm gần đây.

Theo hãng tin Korea Herald và Bộ tài chính Hàn Quốc, rủi ro vỡ nợ tín dụng của Hàn Quốc vào tháng Mười Một 2019 đã giảm xuống mức thấp nhất trong hơn 12 năm qua, thấp hơn so với các nền kinh tế lớn khác như Trung Quốc, Anh và Pháp.

Định giá Kospi năm 2021 vô cùng hấp dẫn nhưng vẫn còn thể hiện “Korea Discount” vì có một rủi ro vĩ mô quan trọng là tính hiếu chiến cố hữu của Bắc Triều Tiên có thể quay trở lại khi quan hệ tốt đẹp với tổng thống Donald Trump dần phai mờ.

Quản trị công ty đang dần được cải thiện khi các nhà đầu tư nước ngoài nắm giữ 35,3% quyền sở hữu cổ phiếu của các công ty niêm yết Kospi. Tuy nhiên, số lượng báo cáo tài chính được dịch sang tiếng Anh chỉ là 697 –5,9% số báo cáo tiếng Hàn.

Để cải thiện tính minh bạch và cải thiện quản trị và dễ dàng tiếp cận toàn cầu của các cổ phiếu công ty được trao đổi trên sàn KRX Korea, KRX hiện đang cung cấp dịch vụ dịch thuật tiếng Anh cho các báo cáo tài chính của các công ty niêm yết trên sàn.

Rainer Michael Preiss - Chiến lược gia của Golden Equator Wealth
(viết cho Tạp chí Nhà Quản Lý)