Phát biểu khai mạc Hội thảo, PGS.TS Bùi Đức Thọ – Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Kinh tế Quốc dân nhấn mạnh, Hội thảo được tổ chức nhằm tạo diễn đàn trao đổi học thuật sâu rộng, quy tụ các nhà khoa học, nhà quản lý và chuyên gia đầu ngành để chia sẻ kết quả nghiên cứu, kinh nghiệm quốc tế, góp phần đề xuất cơ sở khoa học cho việc xây dựng chính sách phát triển công nghiệp quốc gia bền vững đến năm 2030, tầm nhìn 2045.
Hội thảo thu hút sự tham gia của đại diện Bộ, ngành, viện nghiên cứu, các trường đại học, doanh nghiệp công nghiệp và hiệp hội chuyên ngành, cùng nhiều nhà khoa học trẻ và sinh viên NEU. Ban Tổ chức đã tuyển chọn và biên tập 32 tham luận khoa học được chia thành 03 nhóm chủ đề lớn: Cơ sở lý luận về phát triển công nghiệp quốc gia bền vững; Kinh nghiệm quốc tế và hàm ý cho Việt Nam; Thực tiễn và giải pháp phát triển công nghiệp Việt Nam trong giai đoạn mới.
Các tham luận tập trung làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn của phát triển công nghiệp bền vững như: chuyển đổi xanh, chuyển đổi số, phát triển công nghiệp xanh – tuần hoàn – số hóa, vai trò của chính phủ kiến tạo, nguồn nhân lực chất lượng cao, và chính sách công nghiệp trong bối cảnh toàn cầu mới.
Đáng chú ý, nhiều nghiên cứu phân tích sâu kinh nghiệm của các quốc gia như Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc, Đức về mô hình công nghiệp hiện đại, gắn kết khoa học – công nghệ với tăng trưởng xanh và đổi mới sáng tạo. Các học giả cũng đề xuất nhiều giải pháp thiết thực nhằm tái cấu trúc nền công nghiệp Việt Nam theo hướng tự chủ, sáng tạo và phát triển bền vững.
Tham luận tại Hội thảo, PGS.TS Nguyễn Thừa Lộc – Đại học Kinh tế Quốc dân đã phân tích nội dung phát triển công nghiệp quốc gia bền vững dựa trên tiếp cận 03 trụ cột: kinh tế, xã hội và môi trường. Trên cơ sở tổng hợp cơ sở lý luận trong nước và quốc tế, PGS.TS Nguyễn Thừa Lộc đã làm rõ các nội dung cốt lõi của từng trụ cột như: nâng cao năng lực công nghiệp và giá trị gia tăng (trụ cột kinh tế); phát triển nguồn nhân lực, việc làm, thu nhập và phúc lợi (trụ cột xã hội); giảm thiểu ô nhiễm, ứng phó biến đổi khí hậu và thúc đẩy công nghiệp xanh, tuần hoàn (trụ cột môi trường).
Từ đó, ông đề xuất khung phân tích nội dung làm cơ sở cho việc xây dựng tiêu chí đánh giá, đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp phát triển công nghiệp quốc gia bền vững tại Việt Nam trong giai đoạn tiếp theo. Đưa ra gợi ý một số câu hỏi nghiên cứu có thể triển khai, đồng thời nhấn mạnh nhu cầu tích hợp nội dung 3 trụ cột vào các chiến lược, chính sách công nghiệp giai đoạn 2026 - 2045 nhằm bảo đảm sự phát triển bền vững và thích ứng hiệu quả với bối cảnh toàn cầu hóa và chuyển đổi xanh.
Theo TS. Đặng Thị Kim Thoa – Đại học Kinh tế Quốc dân, quá trình phát triển công nghiệp của một quốc gia luôn đi kèm những thách thức về ô nhiễm môi trường, cạn kiệt tài nguyên, biến đổi khí hậu và những tác động tiêu cực đến xã hội... Trong bối cảnh tài nguyên thiên nhiên suy giảm, môi trường suy thoái, phát triển công nghiệp quốc gia bền vững đã trở thành mục tiêu mà các quốc gia mong muốn đạt được.
“Phát triển công nghiệp quốc gia bền vững là quá trình phát triển sản xuất và tiêu thụ các sản phẩm công nghiệp theo cách đáp ứng nhu cầu hiện tại mà không làm tổn hại đến khả năng đáp ứng nhu cầu của các thế hệ tương lai. Nói cách khác, đó là việc phát triển công nghiệp quốc gia một cách cân bằng, bảo đảm hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế, tiến bộ xã hội và bảo vệ môi trường” – TS. Đặng Thị Kim Thoa cho hay.
Việc hoạch định và thực thi chiến lược phát triển công nghiệp quốc gia bền vững đòi hỏi phải phân tích, đánh giá tác động thuận/nghịch của nhiều nhân tố khác nhau. TS. Đặng Thị Kim Thoa đã tập trung phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển công nghiệp quốc gia bền vững: Các nguồn lực và lợi thế so sánh của đất nước; Trình độ phát triển khoa học và công nghệ; Toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế; Thị trường công nghiệp; Vai trò của Nhà nước.
Chia sẻ tại Hội thảo, TS. Nguyễn Hoàng Hà - Viện Nghiên cứu Phát triển Kinh tế - Xã hội Đà Nẵng cho biết, bối cảnh toàn cầu mới xuất hiện nhiều điểm khó lường, khó dự báo, chưa có tiền lệ đã và đang có những tác động quan trọng đến mô hình phát triển kinh tế nói chung của nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam.
Trong bối cảnh này, số lượng chính sách công nghiệp, bao gồm cả bảo hộ, đã tăng đột biến ở nhiều nền kinh tế, nhất là nước phát triển để thích ứng với những sự thay đổi mới. TS. Nguyễn Hoàng Hà đã liệt kê một số tác động từ bối cảnh mới đến chính sách công nghiệp của các nước, nghiên cứu phản ứng chính sách của một số nền kinh tế như: Trung Quốc, Ấn Độ, một số nước thuộc ASEAN, thuộc OECD, từ đó rút ra một số bài học hữu ích đối với Việt Nam.
Hội thảo “Cơ sở lý luận và kinh nghiệm quốc tế về phát triển công nghiệp quốc gia bền vững” là minh chứng cho vai trò tiên phong của Đại học Kinh tế Quốc dân trong nghiên cứu chính sách phát triển, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao và thúc đẩy chuyển đổi xanh – số trong công nghiệp Việt Nam, góp phần thực hiện mục tiêu tăng trưởng nhanh, bền vững và hội nhập quốc tế sâu rộng. Kết quả của chương trình nghiên cứu và hội thảo lần này sẽ là cơ sở quan trọng phục vụ công tác hoạch định chính sách, giúp Việt Nam xây dựng nền công nghiệp có năng lực cạnh tranh cao, thân thiện với môi trường, lấy con người làm trung tâm của phát triển.
