CTCP Nông nghiệp Quốc tế Hoàng Anh Gia Lai (HAGL Agrico- Mã: HNG) được Tập đoàn Hoàng Anh Gia Lai (HAGL) thành lập từ năm 2010 với định hướng tập trung trồng các loại cây công nghiệp là cây cao su, cây cọ dầu với tổng diện tích 84.000 ha, trong đó 8.900 ha tại Việt Nam, 27.376 ha tại Lào và 47.724 ha tại Campuchia.
Năm 2018, mặc dù trước đó HNG đã được nhà nước tái cơ cấu các khoản nợ và lãi nhưng công ty đã bị mất thanh khoản nghiêm trọng, không còn khả năng trả nợ gốc và lãi vay đến hạn, 100% vườn cọ dầu bỏ hoang phế, hơn 50% vườn cây cao su bị còi cọc, hư hại còn các vườn cây ăn trái ở giai đoạn trồng thử nghiệm bị sâu bệnh, xuống cấp, năng suất kém.
Trong tình hình khó khăn về tài chính, để có nguồn vốn duy trì chăm sóc vườn cây, đầu tư trồng mới và thanh toán các khoản vay đến hạn, HNG đã kêu gọi Thaco tham gia đầu tư với định hướng là HAGL và Thaco tập trung cho HNG phát triển trồng cây ăn trái mà tập trung là cây chuối.
Đến cuối năm 2018, Thaco đã sở hữu 35% cổ phần của HNG, tương đương 3.890 tỷ đồng và bắt tay vào cơ cấu tài chính thông qua việc mua nợ, mua công ty con.
Cụ thể, Thaco thông qua Công ty Đại Quang Minh mua lại và trả một số nợ thay cho HAGL Myamar 6.000 tỷ đồng, qua đó, HAGL đã có tiền để cho HAGL Agrico vay 2.187 tỷ đồng và Thaco cũng cho HAGL Agrico vay 1.703 tỷ đồng.
Đồng thời, Thaco đã mua 3 công ty của HAGL Agrico là Công ty Cao su Đông Dương và Công ty Đông Pênh tại Campuchia, Công ty Cao su Trung Nguyên tại Gia Lai, với tổng diện tích đất 22.462 ha, tổng giá chuyển nhượng là 7.623 tỷ đồng để giảm nợ tới hạn và tham gia khai thác quỹ đất đang để hoang hóa.
Theo Báo cáo tài chính của HNG, đến ngày 31/12/2018, nợ giảm 2.274 tỷ xuống còn 19.855 tỷ đồng. Con số này giảm về 13.542 tỷ đồng vào cuối năm 2019.
Trong năm 2020, Thaco tiếp tục hỗ trợ cho HNG vay (không có tài sản đảm bảo, lãi suất bằng các ngân hàng thương mại) tổng số tiền 6.274 tỷ đồng để tiếp tục đầu tư trồng mới, mà tập trung là chuối, với diện tích chuối 1.854 ha, các loại cây ăn trái khác (Xoài, dứa) 1.312 ha .
Tuy nhiên, phía Thaco cho biết các nông trường chưa có quy hoạch tổng thể, chưa đầu tư hạ tầng kỹ thuật đồng bộ dẫn đến tình trạng thiếu nước tưới và điện vào mùa nắng, ngập úng trong mùa mưa, hệ thống giao thông chưa đáp ứng sản xuất và logistics.
Năng suất, sản lượng và chất lượng chuối, trái cây khác còn thấp do thiếu phân bón, thiếu nhân công và kỹ thuật, nhiều vườn cây bị dịch bệnh. Diện tích khai thác và sản lượng mủ cao su đạt thấp do các vườn cây không được chăm sóc trong thời gian dài.
Đến giữa năm 2020, HNG đã bị thiếu hụt dòng tiền để thanh toán các khoản nợ đến hạn, thiếu tiền mua vật tư chăm sóc và đầu tư cho các hạ tầng kỹ thuật quan trọng là nước và điện. Tại Campuchia nhiều vườn cây bị xuống cấp nghiêm trọng.
Trước thực trạng đó, Ban lãnh đạo HNG và HAGL đã nhiều lần họp với Thaco để tìm giải pháp giải quyết các khó khăn với phương án đề ra là: CTCP Nông nghiệp Trường Hải (Thagrico, công ty thành viên của Thaco) mua tiếp 4 công ty sở hữu các phần đất tại Koun mun Campuchia và tại Đắk Lắk, Gia Lai với diện tích đất 20.744 ha và giá tiền là 9.095 tỷ, đồng thời bán lại toàn bộ cổ phần cho HNG và HNG còn nợ lại Thaco số tiền hơn 2.600 tỷ đồng (không trả lãi và hoàn trả từng phần trong 3 năm) và sở hữu phần đất còn lại với tổng diện tích 35.749 ha (Trong đó tại Bắc Campuchia 8.373 ha và tại Lào là 27.376 ha).
Phương án này chia sẻ hoạt động sản xuất nông nghiệp giữa Thagrico và HNG về diện tích cũng như địa bàn, đồng thời giải quyết được khó khăn rất lớn và cấp bách là cứu lấy vườn chuối đã trồng đang xuống cấp nghiêm trọng do thiếu vốn đầu tư, vật tư và chăm sóc, và nhất là mang lại lợi nhuận 1.076 tỷ đồng cho HNG, trong năm 2020 ghi nhận lợi nhuận 931 tỷ đồng và bù với khoản lỗ trong sản xuất kinh doanh ước khoảng 910 tỷ đồng để HNG có lãi trong năm 2020 để tránh bị hủy niêm yết và giảm nợ cho HNG.
Sau khi nhận được dòng tiền từ Thaco, kết quả sản xuất kinh doanh của HNG với sản lượng thu hoạch chuối với 195.694 tấn; các loại cây ăn trái khác là 3.988 tấn và mủ cao su là 7.913 tấn.
Doanh thu HNG năm 2020 đạt 2.375 tỷ đồng, lỗ hoạt động sản xuất kinh doanh 910 tỷ đồng. Để có lợi nhuận sau thuế là 21 tỷ đồng, công ty đã hạch toán việc chuyển nhượng trước 1 công ty An Đông Mia Việt Nam (sở hữu công ty Lumphat tại Campuchia) trong 4 công ty đã thỏa thuận bán cho Thagrico như đã nói trên. Điều này đã giúp cho HNG tránh được tình trạng bị hủy niêm yết.
Tuy nhiên, phía HAGL và HAGL Agrico không thỏa thuận được với ngân hàng về thanh toán nợ để lấy giấy tờ đất của 4 công ty trên đang là tài sản thế chấp nợ của hai đơn vị để giao cho Thaco nên Thaco bất đắc dĩ phải tiếp quản luôn HAGL Agrico từ HAGL thông qua việc tăng vốn cho HAGL Agrico để cấn trừ nợ và có vốn để đơn vị này tiếp tục đầu tư phát triển sản xuất kinh doanh trong giai đoạn 2021 - 2023.
Ngày 8/1, Đại hội đồng cổ đông (ĐHĐCĐ) bất thường của HAGL Agrico họp để thông qua việc phát hành cổ phiếu để hoán đổi các khoản nợ 5.500 tỷ đồng với Thagrico và thanh toán các khoản nợ đến hạn 1.914 tỷ đồng, trong đó nợ với các công ty liên quan của HAGL là 703 tỷ đồng.
Tuy nhiên, Hội đồng quản trị HAGL Agrico mới đây thông báo sẽ dừng thực hiện các thủ tục chào bán và phát hành riêng lẻ hơn 741,4 triệu cổ phiếu HNG cho Công ty CP Nông nghiệp Trường Hải (Thagrico) do đơn vị này từ chối mua.
Tại thời điểm 31/3, HAGL Agrico có khoản nợ phải trả 14.765 tỷ đồng, riêng vay ngắn hạn 7.925 tỷ đồng và vay dài hạn 3.780 tỷ đồng. Ngoài khoản vay Thagrico và Thilogi (thành viên Thaco) tổng cộng 5.941 tỷ đồng mà doanh nghiệp muốn phát hành cổ phần hoán đổi, HNG còn có 962 tỷ đồng phải trả ngắn hạn khác với Thagrico, các công ty con, công ty có cùng thành viên HĐQT.
Phía Thaco cho biết, tính tới ngày 31/5/2021, HAGL Agrico nợ Thagrico là 7.278 tỷ đồng
