Theo TS. Cấn Văn Lực, sẽ có 3 tác động chính đến thị trường trái phiếu. Cụ thể:
1. Nghị định tạo hành lang, cơ sở pháp lý cho phép doanh nghiệp (DN) phát hành trái phiếu đàm phán với các trái chủ để giãn hoãn nợ trái phiếu đáo hạn với thời gian gia hạn tối đa là 2 năm; qua đó, giảm áp lực trả nợ lượng trái phiếu đáo hạn với điểm rơi cao điểm năm 2023 (khoảng 120.000 tỷ đối với các DN bất động sản) và năm 2024 (khoảng 110.000 tỷ đồng đối với DN BĐS). Theo đó, DN cần đảm bảo thực hiện nghiêm túc các cam kết của mình, đảm bảo uy tín, danh dự và cũng là vì sự tồn vong của DN, còn nhà đầu tư có thể tiếp nhận với tinh thần chia sẻ lúc khó khăn…v.v.
2. Nghị định tạo cơ sở pháp lý kèm theo hướng dẫn cơ bản đảm bảo việc thực hiện đàm phán đổi “trái phiếu lấy hàng” (chủ yếu là tài sản, BĐS hay tài sản khác) một cách rõ ràng và nhất quán hơn, giảm thiểu rủi ro tranh chấp sau này. Theo đó, doanh nghiệp cần công khai, minh bạch, đảm bảo quyền lợi chính đáng, công bằng cho các nhà đầu tư; ngược lại, cũng cần có sự chia sẻ, đồng hành và thiện chí của nhà đầu tư.
3. Cho phép giãn tiến độ đến hết năm 2023 đối với việc áp dụng 1 số điều kiện, yêu cầu cao, đáp ứng thông lệ về tiêu chí nhà đầu tư chuyên nghiệp, về yêu cầu rút ngắn thời gian phân phối trái phiếu và về xếp hạng tín nhiệm trước khi phát hành.
Cũng theo TS. Cấn Văn Lực, điều này là cần thiết trong bối cảnh thị trường khó khăn, niềm tin giảm, thanh khoản giảm và cũng cần thêm thời gian để các bên liên quan như nhà đầu tư, DN phát hành và tổ chức xếp hạng tín nhiệm chuẩn bị tinh thần, năng lực, quy trình, nhân lực…v.v.
Rõ ràng là trên đây là những giải pháp tình thế, kỳ vọng tháo gỡ đa số những vướng mắc liên quan đến trái phiếu DN đáo hạn năm nay và năm tới. Muốn vậy, rất cần tinh thần trách nhiệm, nghiêm túc thực hiện cam kết của doanh nghiệp, sự đồng hành, chia sẻ của nhà đầu tư và sự hỗ trợ kịp thời, giải quyết vướng mắc của các cơ quan quản lý. Đồng thời, các bên liên quan cũng cần chuẩn bị hành trang cho năm tới khi các điều kiện tiêu chuẩn cao hơn (nhà đầu tư chuyên nghiệp, xếp hạng tín nhiệm, thời gian phân phối trái phiếu…) bắt đầu áp dụng trở lại.
Ngoài ra, doanh nghiệp nên tiếp tục sẵn sàng bán tài sản với mức chiết khấu có thể lên đến 30-40%; đẩy mạnh cơ cấu lại sản phẩm, hoạt động, tiết giảm chi phí; sớm bắt tay chuẩn bị phát hành mới theo Nghị định 08 để có tiền trả nợ, hoàn thiện các dự án dở dang; đa dạng hóa nguồn vốn và quan tâm hơn đến quản lý rủi ro tài chính (hạn chế dùng đòn bẩy tài chính quá nhiều, hạn chế đầu tư dàn trải…).
Bộ Tài chính xem xét các giải pháp khuyến khích phát hành trái phiếu ra công chúng nhiều hơn, có giải pháp phát triển nhà đầu tư tổ chức, thành lập trung tâm giao dịch TP thứ cấp (để nắm được hoạt động chuyển nhượng, nhà đầu tư…), thúc đẩy phát triển các tổ chức xếp hạng tín nhiệm, tăng cường giáo dục tài chính nhằm nâng cao chất lượng nhà đầu tư, hoàn thiện thể chế như đề xuất sửa đổi luật chứng khoán, luật DN cho phù hợp…
Còn ông Nguyễn Quang Thuân – Tổng giám đốc FiinRatings cho rằng Nghị định 08 sẽ có những tác động gồm:
1. Về quy định thanh toán nợ trái phiếu bằng tài sản khác, ví dụ tài sản là bất động sản nếu được nhà đầu tư chấp nhận. Thực tế, phương án này đã được một số chủ đầu tư thực hiện trước đó. Song quy định này cũng manh tính chất hợp thức hoá và làm cơ sở pháp lý cho việc đẩy mạnh hơn việc xử lý nợ xấu trái phiếu doanh nghiệp.
2. Doanh nghiệp được đàm phán kéo dài kỳ hạn trái phiếu tối đa 2 năm. Đây cũng là giải pháp tốt, song chỉ thực sự phát huy hiệu quả tối đa khi có một quy định chuyên ngành rõ ràng.
Theo đó, chuyển nợ xấu về tương lai là cách làm hợp lý với ngành ngân hàng đã làm, song với trái phiếu doanh nghiệp được sở hữu bởi nhà đầu tư cá nhân thì có lẽ cần thêm cơ chế hướng dẫn và giám sát. Điều này tránh đưa nhà đầu tư vào thế khó dài hơn mà lại vẫn không thu được gì.
3. Tạm ngưng định nghĩa nhà đầu tư cá nhân chuyên nghiệp và ngưng yêu cầu xếp hạng tín nhiệm đến 31/12/2023.
Với việc ngưng hiệu lực thi hành điều khoản này đến cuối năm nay, ông Thuân cảm thấy khá đáng tiếc vì đây là yếu tố góp phần minh bạch thông tin cho thị trường và khôi phục niềm tin để quay trở lại. FiinRatings vẫn duy trì xếp hạng tín nhiệm vì yêu cầu của nhà đầu tư tổ chức và sự chủ động minh bạch của một số doanh nghiệp.
Đặc biệt, quy định này cũng tác động tích cực nếu trái phiếu phát hành có chất lượng hơn và minh bạch hơn để giúp nhà đầu tư cá nhân quay lại.
Ông Thuân cũng kỳ vọng một số NĐT cá nhân "ít" tiền chứng khoán (<2 tỷ) nhưng nhiều tiền tiết kiệm có thể tham gia trở lại. Tuy nhiên, bài toán cần tính là lãi suất trái phiếu phải đủ cao cho phần bù rủi ro hấp dẫn hơn lãi suất tiết kiệm hiện nay. Trước mắt, quy định này cũng hỗ trợ cho nhà đầu tư chưa đáp ứng yêu cầu mới kéo dài 2 năm trái phiếu doanh nghiệp hiện nay.
Cuối cùng là sửa thời gian quy định về từng đợt phân phối trái phiếu có tác động tích cực cho việc thực tế phát hành nhằm tăng tỷ lệ thành công vì có nhiều thời gian để thu xếp vốn hơn.
Theo ông Thuân, những quy định này sẽ giảm bớt phần nào áp lực cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp thời gian tới. Dù vậy, để gỡ bỏ hoàn toàn nút thắt thì vẫn cần thêm nhiều giải pháp. Cụ thể, kỳ vọng Ngân hàng Nhà nước (NHNN) sẽ triển khai không hạ nhóm nợ đối với trái phiếu doanh nghiệp do ngân hàng cấp tín dụng nữa thì cũng sẽ là điều tích cực cho vấn đề trái phiếu doanh nghiệp và tín dụng BĐS…
