Toạ đàm quy tụ nhiều diễn giả uy tín như: ông Đào Công Quyết – Ban Truyền thông Hiệp hội các Nhà sản xuất Ô tô Việt Nam (VAMA); ông Lê Xuân Hiệp – Phó Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Dụng cụ cơ khí xuất khẩu (EMTC); bà Trương Thị Chí Bình - Phó Chủ tịch, Tổng thư ký Hiệp hội Công nghiệp hỗ trợ Việt Nam (VASI); ông Nguyễn Khánh Toàn - Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Thép Ngũ Phúc… cùng trao đổi về chiến lược thích ứng của doanh nghiệp trước biến động thị trường, đặc biệt là vấn đề công nghệ, chính sách thuế - hải quan và cơ hội trong các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới.
Phát biểu tại Tọa đàm, bà Trương Thị Chí Bình - Phó Chủ tịch, Tổng thư ký Hiệp hội Công nghiệp hỗ trợ Việt Nam (VASI) cho biết, nhiều đại diện doanh nghiệp phản ánh những khó khăn cốt lõi mà ngành đang đối mặt, bao gồm chi phí nguyên vật liệu leo thang, thiếu hụt lao động có tay nghề và hạn chế trong việc tiếp cận các ưu đãi hỗ trợ công nghiệp chế tạo.
“Trước đây, vấn đề lao động phần lớn bị bỏ ngỏ và giao phó cho cơ chế thị trường. Tuy nhiên, thời gian gần đây, Chính phủ đã bắt đầu có những can thiệp rõ ràng hơn để cải thiện chất lượng nguồn nhân lực trong ngành chế tạo, thông qua các chương trình đào tạo chuyên sâu và yêu cầu đào tạo bắt buộc đối với lực lượng xuất khẩu lao động” – bà Bình nhận định.
Một điểm nghẽn khác là năng lực quản trị sản xuất và hiệu suất sử dụng lao động còn thấp. Không ít doanh nghiệp vẫn đang mắc kẹt trong cách làm truyền thống, dự trữ nguyên liệu và thành phẩm quá mức do lo ngại biến động thị trường, dẫn đến tồn kho lớn và lãng phí nguồn lực.
Theo số liệu từ VASI, chỉ riêng một dự án tư vấn sản xuất kéo (lean manufacturing) đã giúp một doanh nghiệp tiết kiệm hơn 10 tỷ đồng mỗi năm nhờ tối ưu hóa tồn kho. Điều này cho thấy tiềm năng cải thiện hiệu suất trong ngành vẫn còn rất lớn nếu áp dụng đúng các phương pháp khoa học.
Ngoài ra, căng thẳng địa chính trị đang làm gia tăng chi phí logistics và khiến các doanh nghiệp trong nước phải tính toán lại chiến lược nguồn cung, đặc biệt là với những linh kiện nhập khẩu từ các thị trường xa. Trong khi đó, công nghiệp hỗ trợ nội địa dù đã có những chuyển biến tích cực, vẫn chưa đủ mạnh để thay thế các chuỗi cung ứng truyền thống. Tình trạng phụ thuộc vào linh kiện nhập khẩu khiến ngành ô tô Việt Nam dễ tổn thương trước các biến động toàn cầu.
Tuy nhiên, cũng cần nhìn nhận rằng chính trong khủng hoảng, ngành công nghiệp chế tạo Việt Nam nói chung và ô tô nói riêng đang xuất hiện những điểm sáng đáng chú ý. Một trong số đó là sự chủ động ngày càng rõ nét của các doanh nghiệp trong việc tìm kiếm giải pháp công nghệ và đầu tư dài hạn vào năng lực sản xuất.
Bà Trương Thị Chí Bình cho hay, trong năm nay, các hoạt động kết nối quốc tế đang được đẩy mạnh. VASI tổ chức 02 đoàn doanh nghiệp tham gia triển lãm quốc tế tại Chicago (Mỹ) và Milan (Italy) với sự hỗ trợ lớn từ Bộ Công Thương. Những hội chợ này không chỉ là dịp quảng bá thương hiệu mà còn mở ra cơ hội tiếp cận công nghệ, khách hàng và nhà đầu tư nước ngoài, nhất là trong bối cảnh các doanh nghiệp Việt đang tìm cách nâng cao vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu.
VASI cũng đang triển khai một loạt chương trình đào tạo chuyên sâu thông qua nền tảng e-learning, lần đầu tiên áp dụng cho ngành chế tạo. Khoảng 10 - 15 khóa học cơ bản đã được thiết kế nhằm giúp doanh nghiệp dễ dàng đào tạo lại lao động mới mà không cần mất thời gian tổ chức lớp học truyền thống.
Ngoài ra, một số hệ thống quản trị chi phí mới, được phát triển với sự hỗ trợ của ILO và mô hình từ World Bank, cũng đang được thử nghiệm. Những hệ thống này không chỉ giúp doanh nghiệp báo giá chính xác hơn mà còn tính được hiệu suất lao động, từ đó cải thiện năng suất một cách thực chất.
Với sản lượng còn hạn chế, ngành chế tạo phải xem ngành ô tô là khách hàng chiến lược nhưng không thể là duy nhất. Việc mở rộng sản phẩm, đa dạng hóa khách hàng từ xe máy đến xe điện và các thiết bị công nghiệp, sẽ là chìa khóa giúp doanh nghiệp ổn định và phát triển.
