Trong khi thế giới ngày càng hiện đại, văn minh, dữ liệu len lỏi vào mọi ngóc ngách của đời sống xã hội, thì khả năng nhìn nhận của con người về thế giới không phải vì thế mà tốt hơn lên.
Hãy thử trả lời câu hỏi dưới đây:
Tỷ lệ dân số sống trong đói nghèo cùng cực trong 20 năm qua đã….? (*)
1. Tăng gần gấp đôi,
2. Tương đương,
3. Giảm gần một nửa.
Chỉ có ba lựa chọn, nhưng khi đưa cho 12.000 người từ 14 quốc gia trả lời, chỉ 7% chọn đúng. Kết quả này được Hans Rosling, tác giả cuốn Sự thật về thế giới (Factfullness) cho rằng “ngay cả những chú khỉ đột chọn những câu trả lời ngẫu nhiên vẫn còn cho kết quả tốt hơn”.
Hans Rosling kết luận, tất cả các nhóm người mà ông kiểm tra đều nghĩ rằng thế giới ngày càng đáng sợ hơn, bạo lực hơn và vô vọng hơn - nói ngắn gọn là bi thảm hơn - so với thực tế. Điều gì đã dẫn đến kết quả tệ đến như vậy?
Bộ não của con người là sản phẩm của hàng triệu năm tiến hoá. Những bản năng giúp tổ tiên loài người sống trong thời kỳ săn bắt hái lượm, đối mặt hàng ngày với thú dữ… chưa thể mất đi. Con người vì thế có xu hướng kết luận ngay trước khi suy nghĩ. Điều đó giúp chúng ta tránh được những nguy hiểm khẩn cấp…
Thế giới hiện đại phức tạp hơn những gì tổ tiên chúng ta từng đối mặt, những bản năng vẫn tiếp tục hỗ trợ, có ích trong đời sống hàng ngày, nhưng là chưa đủ. Suy nghĩ về thế giới cần sự khách khoan, chín chắn và nhận thức dày dặn hơn thế.Hans Rosling viết cuốn Sự thật về thế giới nhằm lý giải những nguyên nhân con người thường hình dung không chính xác, mà thực tế thường là xấu đi về thế giới thực tại. Qua đó, ông cung cấp những kỹ năng tư duy để kiểm soát bản năng cảm xúc của con người.
Năm 2005, Hans Rosling cùng con trai và con dâu của mình thành lập ra Gapminder Foundation với sứ mệnh mang lại một thế giới quan dựa trên dữ liệu thực tế để chống lại tình trạng thiếu hiểu biết. Đây là website sẽ giúp bạn "đuổi kịp" những dữ liệu toàn cầu để có cái nhìn đúng đắn về thế giới quanh mình và dự đoán những xu hướng trong tương lai.
https://www.gapminder.org/
*Câu trả lời đúng cho câu hỏi ở trên là phương án 3: Tỷ lệ dân số sống trong đói nghèo cùng cực đã giảm gần một nửa trong 20 năm qua.
Ngọc Linh
