Trong kỳ họp vừa qua, Quốc hội Việt Nam đã thông qua phương án tăng tỷ lệ đầu tư công từ 6% GDP lên 7% GDP vào năm 2025, đồng thời nâng mục tiêu tăng trưởng GDP từ 7% lên 8%. Điều này đồng nghĩa với việc chi tiêu công sẽ tăng lên khoảng 36 tỷ USD, cao hơn 40% so với năm 2024. Theo ông Michael Kokalari, CFA, Giám đốc Phân tích Kinh tế Vĩ mô & Nghiên cứu Thị trường tại VinaCapital, việc mở rộng đầu tư công không chỉ giúp thúc đẩy tăng trưởng ngắn hạn mà còn tạo ra nền tảng vững chắc để thu hút dòng vốn FDI vào Việt Nam trong dài hạn.
Báo cáo cũng nhấn mạnh rằng Chính phủ đã phê duyệt nhiều dự án hạ tầng trọng điểm với quy mô lớn, đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện hệ thống giao thông và năng lượng. Những dự án này không chỉ giúp tăng năng lực vận tải hàng hóa và hành khách mà còn nâng cao khả năng cạnh tranh của Việt Nam trên trường quốc tế.
Theo báo cáo, hơn 80% tổng vốn đầu tư công năm 2025 sẽ tập trung vào phát triển hệ thống giao thông và điện lực, với hàng loạt dự án quy mô lớn đã được phê duyệt như tuyến đường sắt cao tốc Bắc - Nam với tổng mức đầu tư 67 tỷ USD, kỳ vọng sẽ thay đổi hoàn toàn diện mạo vận tải đường sắt tại Việt Nam. Hay dự án đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng trị giá 8 tỷ USD, đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối thương mại giữa Việt Nam, Trung Quốc và châu Âu.
Vận hành tuyến metro đầu tiên tại TP.HCM vào tháng 12/2024, tạo tiền đề thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ của hệ thống giao thông công cộng tại các đô thị lớn.
Ngoài ra, để đạt mục tiêu tăng gấp đôi chiều dài đường cao tốc và lưu lượng hành khách sân bay vào năm 2030, Chính phủ cũng đã thông qua quy hoạch phát triển cảng biển, trong đó đáng chú ý là dự án cảng Cần Giờ, giúp tăng công suất cảng biển lên 50% vào năm 2030.
Trong lĩnh vực năng lượng, Quy hoạch điện VIII đặt mục tiêu đầu tư khoảng 135 tỷ USD để tăng gấp đôi công suất phát điện giai đoạn 2021-2030. Nhu cầu tiêu thụ điện được dự báo sẽ tăng trưởng khoảng 9%/năm, đòi hỏi nguồn cung điện phải mở rộng đáng kể. Theo ông Kokalari, phần lớn nguồn điện mới sẽ đến từ khí LNG, năng lượng tái tạo và than đá, trong đó năng lượng tái tạo sẽ đóng vai trò ngày càng quan trọng trong việc đảm bảo tính bền vững của hệ thống điện quốc gia.
Dù có dư địa tài khóa khá lớn, với nợ Chính phủ dưới 40% GDP và ngân sách chưa giải ngân ước tính lên tới 40 tỷ USD, nhưng việc triển khai các dự án đầu tư công vẫn đối mặt với nhiều rào cản pháp lý và thủ tục hành chính.
Ông Kokalari chỉ ra rằng những nút thắt lớn nhất nằm ở quá trình phê duyệt và triển khai các dự án quy mô lớn. Nếu không có sự thay đổi mạnh mẽ về cơ chế và thủ tục, khả năng giải ngân đầu tư công sẽ tiếp tục chậm trễ, làm giảm hiệu quả của các gói kích thích kinh tế. Để khắc phục điều này, Chính phủ đang xem xét điều chỉnh các quy định pháp lý nhằm đơn giản hóa quy trình đầu tư, đồng thời khuyến khích sự tham gia của khu vực tư nhân vào phát triển hạ tầng.
Việc huy động nguồn lực tư nhân thông qua hình thức hợp tác công - tư (PPP) có thể giúp giảm bớt áp lực tài chính cho Nhà nước, đồng thời tăng cường hiệu quả triển khai các dự án. Tuy nhiên, điều này đòi hỏi một khung pháp lý minh bạch và ổn định để thu hút sự tham gia của các nhà đầu tư trong và ngoài nước.
Theo ước tính của ông Kokalari, nếu Chính phủ hoàn thành kế hoạch giải ngân đầu tư công trong năm 2025, mức chi tiêu tăng thêm 40% sẽ đóng góp khoảng 2 điểm phần trăm vào tăng trưởng GDP. Điều này có nghĩa là Việt Nam hoàn toàn có thể đạt mục tiêu tăng trưởng 8% trong năm tới, bất chấp những thách thức từ bối cảnh kinh tế toàn cầu.
Bên cạnh đó, đầu tư mạnh vào hạ tầng giao thông và năng lượng sẽ giúp nâng cao sức hấp dẫn của Việt Nam đối với các nhà đầu tư nước ngoài, đặc biệt là trong bối cảnh nhiều tập đoàn đang tìm kiếm điểm đến sản xuất thay thế Trung Quốc. Việc cải thiện cơ sở hạ tầng sẽ là một lợi thế quan trọng giúp Việt Nam duy trì vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
Việc tăng mạnh đầu tư công trong năm 2025 là một tín hiệu tích cực, cho thấy quyết tâm của Chính phủ trong việc đẩy nhanh tăng trưởng kinh tế và nâng cao năng lực cạnh tranh của Việt Nam. Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả cao nhất, cần có những cải cách mạnh mẽ về thể chế và thủ tục hành chính nhằm tháo gỡ các rào cản trong quá trình triển khai.
Nếu Chính phủ thực hiện tốt các kế hoạch giải ngân và cải thiện môi trường đầu tư, đầu tư công không chỉ là động lực ngắn hạn cho tăng trưởng GDP mà còn tạo nền tảng phát triển bền vững cho Việt Nam trong dài hạn.
