Học đúng ngành, chọn đúng trường - Định hướng đúng tương lai

Bài toán “chọn ngành, chọn trường” - Áp lực và thách thức của thế hệ trẻ

Theo cuộc khảo sát gần đây trên các diễn đàn mạng xã hội, một bộ phận không nhỏ sinh viên năm nhất tại Việt Nam cảm thấy hoang mang và chưa thực sự hài lòng với ngành học đã chọn. Báo cáo của Bộ Giáo dục và Đào tạo năm 2020 chỉ ra rằng, khoảng 20-30% sinh viên năm nhất nhận ra bản thân chọn sai ngành ngay từ năm đầu tiên. Đặc biệt, có tới 60% sinh viên ra trường làm việc trái ngành hoặc không tìm được công việc đúng với chuyên ngành học (theo FALMI, năm 2020).

Các chuyên gia giáo dục cho biết, nguyên nhân chủ yếu đến dẫn đến tình trạng trên có thể bắt nguồn từ việc học sinh thiếu chủ động trong việc cập nhật thông tin về ngành học, lựa chọn theo xu hướng đám đông hoặc áp lực từ gia đình. Điều đó không chỉ gây lãng phí thời gian, nguồn lực mà còn ảnh hưởng tới tâm lý cũng như động lực học tập của sinh viên.

TS. Mai Đức Toàn - Giám đốc Trung tâm Tuyển sinh và Truyền thông, Trường Đại học Gia Định nhấn mạnh: “Học đúng ngành, chọn đúng trường không chỉ giúp sinh viên phát huy tối đa tiềm năng mà còn mở ra một tương lai sự nghiệp bền vững. Một lựa chọn sai lầm có thể khiến các em mất đi niềm đam mê học tập, gặp khó khăn khi bước vào thị trường lao động. Vì thế, học sinh và phụ huynh cần xem xét kỹ lưỡng các yếu tố như: sở thích cá nhân, năng lực, nhu cầu thị trường, chất lượng đào tạo của trường học trước khi đưa ra quyết định cuối cùng”.

Bên cạnh đó, TS Mai Đức Toàn cũng đưa ra khuyến nghị, người học cần xác định được điểm mạnh, điểm yếu, sở thích và giá trị sống của bản thân. Việc trả lời các câu hỏi như “Tôi giỏi điều gì?”, “Tôi thích làm gì?” hay “Tôi muốn trở thành ai trong 5 năm tới?” sẽ giúp mỗi bạn trẻ định hình rõ con đường học tập, phát triển nghề nghiệp.

Trong thời đại bùng nổ số hóa như hiện nay, thế hệ trẻ có nhiều cơ hội tiếp cận thông tin hơn bao giờ hết, nhưng đồng thời cũng phải đối mặt với áp lực lớn từ sự đa dạng ngành nghề và những thay đổi nhanh chóng của thị trường lao động. Việc thiếu lộ trình định hướng rõ ràng, nắm rõ kỹ năng cần thiết để tự đánh giá bản thân, tìm hiểu chi tiết về ngành học trước khi lựa chọn trường là thách thức không nhỏ.

ThS Đỗ Đình Đảo - Hiệu trưởng THPT Nguyễn Hữu Thọ (quận 4, TP.HCM) chia sẻ: “Việc tư vấn hướng nghiệp luôn được nhà trường tiến hành sớm, đồng thời liên tục cập nhật thông tin tuyển sinh từ các trường đại học, cao đẳng để giúp học sinh nắm bắt kịp thời. Điều này sẽ phần nào giải đáp được thắc mắc “thi trường nào, ngành nào dễ đậu” của nhiều bạn trẻ hiện nay. Tránh tình trạng học đại học chỉ là sự trú chân tạm bợ, chân đứng đó nhưng trong đầu lại không một chút tâm huyết gì với ngành nghề đó”.

Hành trình định hướng - không nên đi một mình

Thực tế cho thấy, nhiều học sinh THPT vẫn gặp khó khăn trong việc lựa chọn ngành học do thiếu thông tin - thiếu trải nghiệm và chịu ảnh hưởng từ định kiến xã hội hoặc mong muốn của phụ huynh. Vì vậy, các chuyên gia hướng nghiệp khuyến khích người trẻ nên chủ động tham gia những chương trình tư vấn tuyển sinh, tọa đàm ngành nghề, hoặc một số hoạt động trải nghiệm thực tế tại trường đại học, cao đẳng để có góc nhìn đa chiều hơn.

“Học sinh nên tìm hiểu kỹ về ngành học và trường đại học tương lai thông qua các nguồn thông tin chính thống như: website của trường, những buổi tư vấn tuyển sinh hay một số chương trình hướng nghiệp bổ ích. Ngoài ra, Quý phụ huynh, học sinh cũng có thể đến trực tiếp tại trường để tham quan, đồng thời lắng nghe tư vấn từ thầy, cô”, TS. Mai Đức Toàn - Giám đốc Trung tâm Tuyển sinh và Truyền thông, Trường Đại học Gia Định cho biết thêm.

Được biết, chỉ trong 5 tháng đầu năm 2025, Trường Đại học Gia Định (GDU) đã tổ chức hàng loạt sự kiện tư vấn hướng nghiệp tại nhiều trường THPT ở TP.HCM và khu vực lân cận, tiếp cận nghìn học sinh. Những hoạt động như: GDU Tour, trải nghiệm trường đại học tương lai, phiên tòa giả định,... cũng được nhà trường triển khai thường xuyên nhằm giúp các bạn trẻ có cơ hội cọ xát với môi trường thực tiễn trước khi đưa ra quyết định chọn ngành.

“Việc lựa chọn ngành học, trường đại học là một hành trình quan trọng, đòi hỏi sự tìm hiểu nghiêm túc và cân nhắc kỹ lưỡng. Tương lai không nằm ở sự may rủi, mà bắt đầu từ một quyết định có suy nghĩ -  có định hướng - có trách nhiệm với chính mình”, TS. Mai Đức Toàn Giám đốc Trung tâm Tuyển sinh và Truyền thông, Trường Đại học Gia Định khẳng định.