Phát biểu tại buổi lễ, Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn cho biết, ngày 25/3/2024, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Công điện số 25/CĐ – TTg về việc tăng cường công tác phòng, chống lao, đã đẩy mạnh hoạt động phòng, chống lao với những kết quả bước đầu rất tích cực trong năm qua. Năm 2024, Chương trình Chống lao Quốc gia đã đạt được kết quả tốt nhất từ trước đến nay với số bệnh nhân lao được phát hiện hơn 113.000 ca (tăng 7% so với năm 2023), tỷ lệ lao có bằng chứng vi khuẩn trên 70%, tỷ lệ điều trị thành công đạt trên 90% (cao hơn tỷ lệ này trên toàn cầu - mức 88%).
Mặc dù vậy, tình hình dịch tễ bệnh lao tại nước ta còn rất nặng nề. Theo ước tính của Tổ chức Y tế Thế giới, Việt Nam có khoảng 182.000 bệnh nhân lao mới; 9.900 bệnh nhân lao kháng thuốc và có khoảng 11.000 người tử vong do lao hàng năm. Năm 2023 Việt Nam đứng thứ 12/30 quốc gia có gánh nặng bệnh lao cao nhất thế giới và đứng thứ 10/30 quốc gia có số lượng bệnh nhân lao kháng thuốc cao nhất toàn cầu.
Nhận định thẳng thắn về những khó khăn mà ngành Y tế đang phải đối mặt Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn cho rằng: "Công tác phòng, chống lao tại nước ta vẫn còn gặp không ít khó khăn, thách thức. Tỷ lệ bệnh nhân lao được phát hiện chủ động trong nhóm nguy cơ cao chưa đạt kế hoạch đề ra; tỷ lệ điều trị khỏi bệnh lao phổi có bằng chứng vi khuẩn học vẫn thấp hơn chỉ tiêu mong muốn. Nguồn lực tài chính, đặc biệt từ ngân sách quốc tế đang có xu hướng giảm dần; việc đảm bảo thuốc, thiết bị, vật tư y tế còn gặp khó khăn do thủ tục phức tạp, kéo dài, ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động phát hiện và điều trị bệnh".
Để thực hiện cam kết của Việt Nam chấm dứt bệnh lao vào năm 2035, trong thời gian tới, Thứ trưởng Bộ Y tế chỉ đạo một số nhiệm vụ trọng tâm:
Một là, tiếp tục triển khai hiệu quả các giải pháp kỹ thuật tiên tiến, chủ động phát hiện và quản lý tốt bệnh nhân lao và lao kháng thuốc, đặc biệt chú trọng vào các nhóm nguy cơ cao như người già, trẻ em, người mắc bệnh mạn tính và trong các cơ sở khép kín;
Hai là, tăng cường công tác truyền thông giáo dục sức khỏe, vận động chính sách, huy động xã hội, nhằm xóa bỏ kỳ thị đối với người bệnh lao, khuyến khích người dân chủ động tìm kiếm và tuân thủ điều trị;
Ba là, đảm bảo nguồn lực tài chính bền vững từ ngân sách Trung ương, địa phương, và BHYT; tiếp tục đẩy mạnh xã hội hóa, hợp tác công - tư, kêu gọi sự hỗ trợ từ cộng đồng quốc tế để đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất, tăng cường năng lực mạng lưới phòng, chống lao;
Bốn là, củng cố, hoàn thiện và nâng cao năng lực hoạt động của hệ thống y tế cơ sở, hệ thống quản lý sức khỏe toàn dân gắn với nội dung phát hiện, khám, điều trị bệnh lao;
Năm là, đẩy mạnh nghiên cứu khoa học, hợp tác quốc tế, áp dụng rộng rãi các tiến bộ kỹ thuật, đặc biệt là công nghệ giải trình tự gene thế hệ mới trong chẩn đoán và điều trị lao.
Báo cáo tại lễ kỷ niệm, TS. Đinh Văn Lượng - Giám đốc Bệnh viện Phổi Trung ương, Trưởng ban điều hành Chương trình chống lao Quốc gia cho biết, Chương trình chống lao Quốc gia đã đề xuất việc phòng, chống lao ngay tại tuyến y tế cơ sở. Theo đó toàn bộ mạng lưới y tế, cơ sở khám chữa bệnh triển khai khám, kiểm soát sức khỏe toàn dân gắn với nội dung phát hiện, khám và điều trị bệnh lao. Bên cạnh đó kiểm soát lao dựa trên hệ thống quản lý sổ sức khỏe điện tử.
“Các cơ sở đào tạo y khoa đưa nội dung về bệnh lao là bắt buộc để các thầy thuốc có đầy đủ kiến thức, chứng chỉ về bệnh lao trong quá trình hành nghề. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, mỗi một đô la đầu tư cho công tác phòng, chống lao sẽ thu lại 39 đô la cho nền kinh tế”- TS. Đinh Văn Lượng nhấn mạnh.
Ông Lượng khẳng định, hiện nay Việt Nam mới phát hiện được khoảng 60% số bệnh nhân lao tại cộng đồng, nếu số người mắc lao trong cộng đồng không được kiểm soát, các năm tiếp theo sẽ rất khó khăn cho công tác phòng, chống lao. Năm 2024, số phát hiện lao trong cộng đồng đã vượt 60%. “Tôi hy vọng, năm 2025 với việc triển khai mạnh mẽ Công điện của Thủ tướng cùng với kiểm soát lao tại các cơ sở khám chữa bệnh, số ca lao được phát hiện sẽ tăng lên. Từ đó kiểm soát lao ở Việt Nam mới thành công và bệnh lao sẽ chấm dứt sớm” - Trưởng ban điều hành Chương trình chống lao Quốc gia bày tỏ.
