Trong một cuộc trò chuyện gần đây với Jimmy Fallon trên chương trình “The Tonight Show”, tỷ phú công nghệ Bill Gates đã đưa ra nhận định đáng chú ý: “Trong thập kỷ tới, AI sẽ trở nên phổ biến, miễn phí – và con người có thể không còn cần thiết cho hầu hết mọi thứ.”
Theo ông, ở thời điểm hiện tại, xã hội vẫn phụ thuộc nhiều vào những chuyên gia – từ bác sĩ đến giáo viên – nhưng điều đó sẽ sớm thay đổi. Sự xuất hiện của các hệ thống trí tuệ nhân tạo thông minh, sẵn sàng cung cấp lời khuyên y tế chất lượng hoặc hỗ trợ học tập hiệu quả, có thể khiến những dịch vụ từng được xem là cao cấp trở nên dễ tiếp cận hơn bao giờ hết.
Gates gọi đây là “trí thông minh tự do” – một kỷ nguyên mà trong đó, AI không chỉ hỗ trợ con người mà còn có khả năng thay thế nhiều vai trò vốn được xem là không thể thay thế.
Trong cuộc trao đổi với giáo sư Arthur Brooks thuộc Đại học Harvard, ông cho biết AI sẽ dần hiện diện trong hầu hết khía cạnh đời sống – từ chẩn đoán y tế, bào chế thuốc, đến giáo dục, chăm sóc khách hàng và cả vận hành doanh nghiệp.
Điều khiến ông đặc biệt quan ngại không chỉ là tốc độ phát triển quá nhanh, mà còn là thực tế rằng công nghệ này dường như không có giới hạn rõ ràng. “Sự chuyển đổi này vừa sâu sắc, vừa có phần đáng sợ – vì nó diễn ra rất nhanh và không giới hạn.” Gates nói.
Tuy nhiên, không phải ai cũng chia sẻ góc nhìn lạc quan như vậy. Một số chuyên gia tin rằng AI sẽ giúp nâng cao năng suất lao động và mở ra các ngành nghề mới, thay vì đơn thuần cướp đi cơ hội việc làm.
Ở chiều ngược lại, Mustafa Suleyman – Giám đốc điều hành AI tại Microsoft – lại cho rằng sự phát triển của công nghệ này sẽ “gây bất ổn rất lớn” cho lực lượng lao động toàn cầu. Trong cuốn sách The Coming Wave xuất bản năm 2023, ông viết rằng AI hiện tại chỉ đang tạm thời nâng cao năng lực của con người. Về lâu dài, nó sẽ thay thế hoàn toàn lao động trong nhiều lĩnh vực.
Dẫu vậy, Bill Gates vẫn thể hiện niềm tin mạnh mẽ vào mặt tích cực của AI. Ông tin rằng công nghệ này có thể giúp con người đạt được những thành tựu vượt bậc – từ điều trị các bệnh hiểm nghèo, giải quyết bài toán biến đổi khí hậu đến cung cấp nền giáo dục chất lượng cao cho hàng triệu người.
Theo Gates, vẫn sẽ có những lĩnh vực mà con người không muốn hoặc không thể bị thay thế, chẳng hạn như thể thao hay nghệ thuật. Tuy nhiên, ở các lĩnh vực như sản xuất, hậu cần, hay nông nghiệp, ông tin rằng AI sẽ sớm đảm nhận phần lớn vai trò hiện nay của con người.
Bên cạnh những triển vọng đáng kỳ vọng, Gates cũng không phủ nhận các rủi ro đang tồn tại. Ông từng cảnh báo rằng các mô hình AI hiện tại vẫn chứa nhiều sai sót và dễ bị lợi dụng để lan truyền thông tin sai lệch.
Dù vậy, nếu được bắt đầu lại từ đầu, ông khẳng định mình sẽ chọn AI làm trung tâm cho bất kỳ dự án khởi nghiệp nào. Trong một cuộc phỏng vấn với CNBC Make It vào năm 2024, Gates cho biết: “Ngày nay, chỉ với vài ý tưởng ban đầu, một startup AI đã có thể huy động hàng tỷ USD.”
Ông cũng nhấn mạnh rằng thế hệ trẻ – tại Microsoft, OpenAI hay bất kỳ nơi đâu – nên coi đây là biên giới công nghệ mới mà họ có thể khai phá. “Các bạn có góc nhìn mới mẻ hơn tôi, và đó là cơ hội tuyệt vời của các bạn.” ông nói.
Từ rất sớm, Gates đã nhìn thấy tiềm năng to lớn của AI. Ngay từ năm 2017, ông từng đánh giá cao phòng thí nghiệm DeepMind của Google khi đơn vị này phát triển hệ thống AI đánh bại con người trong trò chơi cờ vây – một kỳ tích lúc bấy giờ. Thế nhưng, tốc độ mà AI phát triển trong những năm gần đây vẫn vượt ngoài dự đoán của chính ông.
Năm 2023, ông từng thách thức OpenAI xây dựng một mô hình có thể đạt điểm cao nhất trong kỳ thi AP Biology – và nghĩ rằng điều đó sẽ mất ít nhất vài năm. Kết quả là, chỉ sau vài tháng, họ đã làm được.
Với Gates, thành tựu ấy tương đương với bước tiến lớn nhất trong công nghệ kể từ khi giao diện đồ họa người dùng ra đời vào thập niên 1980. Và nếu dự đoán của ông là chính xác, thì kỷ nguyên của trí tuệ nhân tạo không còn là viễn cảnh xa vời – mà đang hiện hữu ngay trước mắt chúng ta.
