Hội thảo cung cấp luận cứ khoa học - thực tiễn về việc phát triển “kinh tế bạc”, phát huy tiềm năng và đóng góp của người cao tuổi; khuyến khích đổi mới sáng tạo, đầu tư, phát triển thị trường sản phẩm và dịch vụ cho người cao tuổi trong bối cảnh già hóa dân số đang diễn ra nhanh ở Việt Nam. Qua đó, giúp các cơ quan chức năng ở trong nước tham khảo, chủ động tư vấn chính sách, vận dụng sáng tạo vào việc xây dựng các văn kiện của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước liên quan tới người cao tuổi.
Hội thảo có sự tham gia của gần 1.200 đại biểu tham dự trực tiếp tại điểm cầu Hà Nội và 33 điểm cầu trực tuyến của 33 tỉnh, thành phố trên cả nước.
Phát biểu khai mạc, ông Nguyễn Thanh Bình - Chủ tịch Trung ương Hội Người cao tuổi Việt Nam cho biết, Hội thảo đã nhận được 96 bài tham luận bao quát cả lý luận và thực tiễn trong nước cũng như quốc tế, tập trung vào 3 nhóm vấn đề chính: Lý luận về “diễn đàn kinh tế bạc” và kinh tế bạc ở Việt Nam; Đánh giá thực trạng kinh tế bạc, vai trò của người cao tuổi trong phát triển kinh tế - xã hội 40 năm qua; Thời cơ, thách thức và định hướng phát triển kinh tế bạc trong kỷ nguyên mới.
“Chất lượng các nghiên cứu này sẽ cung cấp luận cứ khoa học giúp các cơ quan tham mưu chiến lược đề xuất chủ trương, chính sách mới, tạo môi trường pháp lý và tâm lý xã hội đồng thuận cao, đưa kinh tế bạc trở thành động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế quốc gia đạt 2 con số và phát triển bền vững” - Chủ tịch Hội Người cao tuổi Việt Nam nhấn mạnh.
Ông Nguyễn Xuân Thắng - Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh cho rằng, trong nhiều giai đoạn lịch sử truyền thống đầy tự hào của nước ta, người cao tuổi Việt Nam luôn xứng danh là rường cột nước nhà. Họ là tấm gương sáng cho tinh thần tự chủ, tự lực, tự cường, góp phần quan trọng vào sự trường tồn của dân tộc. Có được cơ đồ vẻ vang, vị thế và uy tín cao trên trường quốc tế như hiện nay, không thể thiếu sự đóng góp to lớn của người cao tuổi Việt Nam.
“Việc phát triển kinh tế bạc cần vượt ra khỏi tư duy an sinh, chi phí, chuyển sang tư duy đầu tư - tạo giá trị - thị trường, nhằm kiến tạo một mô hình xã hội nhân văn và văn minh. Để biến kinh tế bạc thành động lực tăng trưởng mới, việc đầu tiên là xác lập khung thể chế quốc gia tương tự kinh tế số hay kinh tế xanh trên cơ sở khuyến khích, tôn trọng sự lựa chọn và phát huy trí tuệ, kinh nghiệm của người cao tuổi” – ông Thắng khẳng định.
Thảo luận tại Hội thảo, đa số các đại biểu cho rằng, chúng ta cần chuyển từ tư duy ứng phó sang tư duy thích ứng chủ động, từ chính sách “hỗ trợ” sang “phát huy, phát triển” đối với lực lượng người cao tuổi.
Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan nhấn mạnh, già hóa dân số mở ra nguồn lực xã hội khổng lồ, một thế hệ “vàng” về kinh nghiệm sản xuất, quản trị, tri thức nghề nghiệp, có thể kích hoạt “kho báu tri thức” với hàng chục triệu người có kinh nghiệm sản xuất, quản lý, sáng tạo văn hóa - xã hội. Đấy chính là cơ sở để hình thành và phát triển kinh tế bạc.
Quan niệm về tuổi thọ đang thay đổi theo hướng sống mạnh khỏe, sống có ích, với ba chuyển đổi lớn: từ tập trung chữa bệnh sang phòng bệnh, từ “người già thụ động” sang “người cao tuổi chủ động”, từ gánh nặng y tế sang tài sản xã hội, khai thác kinh nghiệm sống của người cao tuổi để xây dựng “xã hội học tập suốt đời”. Kinh tế bạc không chỉ gói gọn trong chăm sóc sức khỏe mà mở rộng sang nhà ở thông minh, du lịch thân thiện, sản phẩm văn hóa - giáo dục đa dạng, giúp người cao tuổi tìm thấy ý nghĩa và mục tiêu sống mới.
Theo Phó Chủ tịch Quốc hội, để tận dụng tiềm năng kinh tế bạc, Việt Nam cần xây dựng chiến lược quốc gia, đưa kinh tế bạc vào các chương trình phát triển kinh tế - xã hội, ban hành tiêu chuẩn sản phẩm và dịch vụ thân thiện với người cao tuổi, đặt mục tiêu cụ thể về tỷ trọng đóng góp của kinh tế bạc. Song song đó, cần phát triển thị trường, hạ tầng dịch vụ, khuyến khích doanh nghiệp sản xuất sản phẩm phù hợp, xây dựng trung tâm chăm sóc cộng đồng, khu du lịch nghỉ dưỡng, không gian văn hóa - thể thao, thúc đẩy thương mại điện tử và nền tảng số thân thiện.
Khai thác nguồn lực tri thức và lao động cũng được chú trọng thông qua việc làm bán thời gian, tư vấn, cố vấn, thành lập mạng lưới “câu lạc bộ tri thức” hay “hội quán cao niên”, để người cao tuổi chia sẻ kinh nghiệm, hướng dẫn thế hệ trẻ. Đồng thời, cơ chế khuyến khích, đa dạng hóa nguồn vốn và xã hội hóa dịch vụ, miễn giảm thuế, ưu tiên tín dụng cho các dự án dành cho người cao tuổi là những giải pháp then chốt.
Thay đổi nhận thức xã hội, truyền thông về hình ảnh người cao tuổi năng động, sáng tạo, tôn vinh những đóng góp của họ và khuyến khích gia đình, cộng đồng tạo điều kiện để người già sống hữu ích là nền tảng để biến thách thức già hóa dân số thành cơ hội phát triển. Khi đó, tuổi già thực sự trở thành “mùa vàng” của xã hội, vừa giảm gánh nặng vừa tạo ra giá trị kinh tế và nhân văn.
Trong bối cảnh đất nước đẩy mạnh chuyển đổi mô hình tăng trưởng, phát triển kinh tế tri thức, kinh tế xanh và xã hội số, việc nghiên cứu và hoạch định chính sách phát triển kinh tế bạc càng có ý nghĩa góp phần bảo đảm an sinh xã hội, thúc đẩy tăng trưởng bền vững và nâng cao vị thế quốc gia trong kỷ nguyên mới.
