Phát biểu khai mạc Diễn đàn, ông Hồ Xuân Hùng - Chủ tịch Tổng hội Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam nhấn mạnh, nông nghiệp luôn giữ vai trò then chốt trong nền kinh tế quốc dân, là trụ đỡ vững chắc trong những giai đoạn khó khăn của đất nước. Tuy nhiên, ngành nông nghiệp Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức lớn: biến đổi khí hậu, suy giảm tài nguyên đất – nước, yêu cầu cao về chất lượng nông sản và sự cạnh tranh gay gắt trên thị trường quốc tế.
Trong bối cảnh đó, phát triển nông nghiệp xanh, bền vững không chỉ là xu thế tất yếu mà còn là yêu cầu cấp thiết nhằm đảm bảo sinh kế lâu dài cho nông dân, bảo vệ môi trường và giữ gìn tài nguyên cho thế hệ tương lai.
“Diễn đàn hôm nay được tổ chức với các mục tiêu chính: Kết nối và thúc đẩy hợp tác giữa các chủ thể trong chuỗi giá trị nông nghiệp, đặc biệt là 5 nhà: Nhà nước – Nhà băng – Nhà Doanh nghiệp – Nhà khoa học – và Nhà nông. Đề xuất các giải pháp thiết thực, khả thi để chuyển đổi mô hình sản xuất nông nghiệp theo hướng sinh thái, tuần hoàn và thân thiện với môi trường. Khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp không chỉ bằng vốn, mà bằng công nghệ, quản trị và thị trường. Tạo điều kiện để nông dân tiếp cận tri thức mới, vốn tín dụng ưu đãi và thị trường tiêu thụ ổn định” – ông Hùng cho biết.
Chia sẻ tại Diễn đàn, TS. Phùng Hà – Chủ tịch Hiệp hội Phân bón Việt Nam cho hay, nông nghiệp bị ảnh hưởng nặng nề bởi biến đổi khí hậu, mặt khác ngành nông nghiệp cũng phát thải khí nhà kính nhiều thứ hai sau ngành năng lượng sinh ra từ các quá trình sản xuất và sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, quản lý đất, trồng lúa nước,… ảnh hưởng đến nông nghiệp xanh.
Số liệu thống kê cho thấy sản lượng nông nghiệp toàn cầu sẽ giảm 50% nếu không sử dụng phân bón, trong khi đó khoảng 2,5% - 10% (tùy theo quốc gia) tổng lượng phát thải khí nhà kinh liên quan đến phân bón. Vì vậy, một số công ty phân bón đã bước đầu thực hiện các phương pháp sản xuất phân bón “xanh hơn”, bao gồm cung cấp năng lượng cho quy trình Haber-Bosch bằng các nguồn năng lượng tái tạo. Các nghiên cứu khác tập trung vào việc tìm kiếm các phương pháp tổng hợp amoniac thay thế. Nhiều công ty sản xuất phân đạm ure tại Việt Nam đã triển khai thu hồi CO2 từ khí thải trong quá trính sản xuất để giảm phát thải như Tổng Công ty Phân bón và Hóa chất Dầu khí (PVFCCo) và Công ty Phân bón Dầu khí Cà Mau (PVCFC) mỗi năm thu hồi được 40 nghìn tấn CO2.
Tuy nhiên, bên cạnh nỗ lực giảm phát thải trong sản xuất, việc sử dụng phân bón cũng đóng vai trò quan trọng trong giảm phát thải khí nhà kính như triệt để áp dụng “sáng kiến 4 Đúng”( đúng loại, đúng tỷ lệ, đúng lúc và đúng cách) cũng như tăng cường sử dụng các loại phân bón hiệu quả cao (EEF) như phân đạm giải phóng chậm, có kiểm soát, phân nitơ ổn định hoặc phân dúi sâu (UDP) để tránh thất thoát nitơ, giảm phát sinh khí N2O.
“Ngoài ra, song hành với việc sử dụng phân bón hợp lý, việc nghiên cứu, phát triển các dòng sản phẩm phân bón thế hệ mới, vừa đáp ứng nhu cầu phân bón cho sản xuất nông nghiệp xanh, vừa giúp tăng năng suất và chất lượng nông sản cũng như giúp bảo vệ môi trường, giảm phát thải chính là một hướng tiếp cận cần được tăng cường phát triển” - TS. Phùng Hà nhấn mạnh.
Thời gian gần đây, ngành Ngân hàng đã thúc đẩy phát triển tín dụng "tam nông" như một mục tiêu cốt lõi trong chương trình hành động của Ngân hàng Nhà nước nhằm thực hiện các chủ trương của Đảng, Nhà nước, các chỉ đạo của Chính phủ liên quan đến tái cơ cấu ngành nông nghiệp và phát triển nông nghiệp - nông thôn một cách bền vững. Ngành Ngân hàng luôn xác định nông nghiệp, nông thôn là một trong các lĩnh vực ưu tiên cần tập trung vốn tín dụng.
Theo PGS.TS. Luật sư Trần Văn Dũng - Chủ sở hữu Hãng luật Vũ MacKenzie Việt Nam (VMK), việc triển khai chính sách tín dụng ưu đãi cho nhà nông cần đi sâu vào đặc thù từng vùng miền. Các gói vay nên được xây dựng dựa trên phương án sản xuất và hợp đồng bao tiêu thay vì đòi hỏi tài sản thế chấp, qua đó giảm thiểu rủi ro và mở rộng cơ hội tiếp cận vốn.
Ngoài ra, ông Dũng cũng đề xuất thành lập Quỹ hỗ trợ nông nghiệp bền vững để tài trợ cho các dự án nông nghiệp xanh, phát triển giống cây, vật nuôi thích ứng biến đổi khí hậu và công nghệ canh tác hiện đại. Bên cạnh đó, tín dụng vi mô thông qua hợp tác giữa ngân hàng, tổ chức tín dụng địa phương và các nền tảng fintech sẽ là giải pháp hiệu quả cho các hợp tác xã và nông hộ nhỏ.
Tốc độ tăng trưởng và tỷ trọng của ngành Nông nghiệp trong cơ cấu kinh tế có sự chuyển dịch tích cực, đúng hướng, phát triển vững chắc, dần đi vào chiều sâu theo hướng sản xuất hàng hóa, ứng dụng công nghệ cao, gắn với chế biến và thị trường tiêu thụ. Góp phần không nhỏ trong phát triển kinh tế đất nước nói chung, ngành Nông nghiệp nói riêng, từng bước công nghiệp hóa, hiện đại hóa, đặc biệt là giúp người nông dân chủ động - mạnh dạn nắm bắt cơ hội để vượt qua chính mình trong giai đoạn hội nhập phát triển kinh tế.
Thế giới đang bước vào kỷ nguyên phát triển xanh và bền vững. Việt Nam cũng không thể đứng ngoài cuộc. Liên kết 5 nhà không chỉ là một mô hình – mà phải trở thành một chiến lược dài hạn, thực chất, bền vững và hiệu quả. Chỉ khi ấy, nông nghiệp Việt Nam mới thực sự hiện đại hóa, tăng trưởng xanh, và đồng hành cùng khát vọng vươn mình hùng cường của dân tộc trong thế kỷ 21.
