Thông tin cơ bản về tiêm vắc xin HPV
Vắc xin HPV giúp bảo vệ cơ thể con người chống lại virus human papilloma (HPV). Đây là một chủng virus HPV có thể gây ra một số loại ung thư như ung thư cổ tử cung, hầu họng, hậu môn, dương vật, âm hộ và âm đạo. Tình trạng mụn cóc sinh dục và bệnh sùi mào gà cũng thường gặp ở những người bị nhiễm HPV.
Hiện nay, có hai loại vắc xin HPV được sử dụng tại Việt Nam là Cervarix (Bỉ) và Gardasil (Mỹ). Cả hai loại vắc xin đều có tác dụng chống lại HPV type 16 và 18, gây ung thư cổ tử cung. Gardasil còn có thể phòng ngừa HPV type 6 và 11, gây ra mụn cóc sinh dục.
Vắc xin HPV được tiêm vào cánh tay hoặc đùi theo lịch trình 2 hoặc 3 liều tùy theo độ tuổi. Vắc xin này được chứng minh là an toàn và hiệu quả, có thể sinh miễn dịch bền vững tới 30 năm. Tuy nhiên, vắc xin HPV không thể ngăn ngừa tất cả các bệnh lây truyền qua đường tình dục và không có tác dụng tránh thai.
Vắc xin HPV được sản xuất theo công nghệ DNA tái tổ hợp. Cơ chế phòng bệnh của nó là “bắt chước” quá trình gây bệnh tự nhiên của virus HPV nhằm giúp cơ thể chống lại bệnh nếu virus xâm nhập vào cơ thể trong tương lai. Cụ thể, vắc xin sẽ kích thích hệ miễn dịch tạo ra kháng thể để chủ động tấn công virus HPV và ngăn chặn nó lây nhiễm sang những tế bào khỏe mạnh khác.
Những tác dụng phụ sau khi tiêm vắc xin HPV thường có biểu hiện nhẹ như đau hoặc sưng tại chỗ tiêm; sốt nhẹ, mệt mỏi; đau đầu, cơ, khớp, bụng; buồn nôn hoặc nôn.
Những tác dụng phụ này thường giảm trong vòng một hoặc hai ngày và không ảnh hưởng lâu dài. Tuy nhiên, bạn nên theo dõi sức khỏe của mình sau khi tiêm vắc xin và báo cho bác sĩ nếu có những triệu chứng bất thường nào. Một số triệu chứng hiếm gặp nhưng nguy hiểm cần được xử trí ngay, chẳng hạn như dị ứng nặng, gây khó thở, huyết áp giảm, phù mặt hoặc cổ, ngất xỉu.
Bạn cũng nên tránh tiêm vắc xin HPV nếu đã từng có phản ứng dị ứng với thành phần của vắc xin.
Bạn cần lưu ý gì khi quyết định tiêm phòng HPV?
Trước khi tiêm bạn cần trao đổi với bác sĩ để nắm rõ thời gian tiêm, số mũi tiêm để thực hiện đúng và đủ; khai báo đầy đủ về tình trạng sức khỏe của bản thân, các bệnh lý đang điều trị hoặc các loại thuốc đang sử dụng. Bạn nên lựa chọn trung tâm tiêm chủng uy tín, có nguồn vắc xin an toàn và chất lượng.
Sau khi tiêm, bạn cần ở lại trung tâm tiêm chủng ít nhất 30 phút để theo dõi phản ứng sau tiêm, tiếp tục theo dõi sức khỏe trong vòng 48 giờ sau khi đã về nhà. Nếu xuất hiện những phản ứng bất thường, bạn hãy đến bệnh viện gần nhất để được hỗ trợ. Bạn nên hạn chế quan hệ ngay sau khi tiêm, vì vắc xin cần ít nhất 2 tuần để tạo ra kháng thể để bảo vệ cơ thể khỏi sự xâm nhập của virus HPV. Nếu quan hệ tình dục nên sử dụng biện pháp an toàn như bao cao su.
Việc giữ vùng kín sạch sẽ, khô thoáng và vệ sinh đúng cách là điều quan trọng; tránh sử dụng đồ uống có cồn như rượu bia và các chất kích thích có hại cho cơ thể.
Tại sao bạn nên tiêm phòng HPV?
HPV là virus lây truyền qua đường tình dục phổ biến nhất trên toàn thế giới. Có khoảng 75 – 80% những người quan hệ tình dục sẽ nhiễm HPV trong suốt cuộc đời của họ. Chủng HPV 6 và 11 gây ra 96–100% số ca mụn cóc sinh dục. Mặc dù tình trạng này không gây tử vong nhưng có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và tốn khá nhiều chi phí để điều trị.
Người ta ước tính rằng có 4,5 – 5,2% số ca ung thư toàn cầu do HPV gây ra, tương ứng với hơn 630.000 ca ung thư mới hàng năm. Tất cả các loại bệnh do virus HPV gây ra đều làm giảm chất lượng sống và tâm lý của người bệnh cùng người thân của họ, tạo ra sự mất tự tin, lo lắng, trầm cảm hoặc căng thẳng.
Vắc xin HPV bảo vệ cơ thể khỏi nguy cơ mắc các loại ung thư có nguyên nhân do virus HPV như:
- Ung thư cổ tử cung: Đây là loại ung thư phổ biến nhất do virus HPV 16 và 18 gây ra, chiếm khoảng 70% trường hợp. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh có thể diễn tiến xâm lấn tại chỗ và di căn đến các cơ quan khác trong cơ thể gây ra biến chứng như vô sinh, chảy máu, nhiễm trùng, đau đớn dữ dội, gia tăng các cục máu đông, lỗ dò… và cuối cùng là tử vong.
- Ung thư âm hộ: Loại ung thư hiếm gặp hơn, chỉ chiếm khoảng 4% trường hợp ung thư vùng sinh dục nữ giới thường do các loại virus HPV 16 và 18 gây ra. Ung thư âm hộ làm xuất hiện mụn cóc, vết loét, sần sùi hoặc ngứa ngáy ở vùng âm hộ.
- Ung thư âm đạo: Đây là loại ung thư hiếm gặp nhất, chỉ chiếm khoảng 2% trường hợp ung thư vùng sinh dục nữ giới. Chị em mắc bệnh này sẽ bị xuất huyết bất thường, đau khi quan hệ tình dục hoặc tiểu tiện.
- Ung thư dương vật: Nó rất hiếm gặp, chỉ chiếm khoảng 1% trường hợp ung thư nam giới. Ung thư dương vật do các loại virus HPV 16 và 18 gây ra. Triệu chứng của nó là xuất hiện mụn cóc, vết loét, sần sùi hoặc ngứa ngáy ở vùng dương vật.
- Ung thư hậu môn: Ung thư này có thể gặp ở cả nam và nữ giới gây chảy máu, đau, ngứa ngáy hoặc sưng ở vùng hậu môn.
Vắc xin HPV bảo vệ cơ thể chống lại virus gây ra các loại ung thư trên và giúp ngăn ngừa mụn cóc sinh dục ở cả nam và nữ. Việc tiêm phòng HPV có thể ngăn ngừa được các loại virus HPV nguy hiểm nhất, gây ra hơn 90% các trường hợp ung thư cổ tử cung và hơn 70% các trường hợp ung thư dương vật, âm đạo, hậu môn, miệng và vòm họng. Vắc xin HPV được chứng minh là an toàn và hiệu quả, có thể sinh miễn dịch bền vững tới 30 năm.
Theo ECO Pharma, ngay cả khi được vắc xin HPV bảo vệ, bạn vẫn nên duy trì thăm khám định kỳ để quản lý sức khỏe.
Độ tuổi tiêm HPV là bao nhiêu theo chuyên gia khuyến nghị?
Bạn nên tiêm phòng HPV càng sớm càng tốt, trước khi bắt đầu hoạt động tình dục, để chủ động bảo vệ cơ thể trước virus HPV.
1. Nam và nữ từ 9 đến 26 tuổi
Nam và nữ từ 9 đến 26 tuổi nên tiêm vắc xin HPV vì những lý do sau:
- Đây là độ tuổi mà hệ miễn dịch cơ thể còn khỏe mạnh và có khả năng phản ứng tốt với vắc xin, tạo ra miễn dịch bền vững.
- 9 đến 26 là độ tuổi mà người ta thường bắt đầu hoặc chuẩn bị bắt đầu hoạt động tình dục, có nguy cơ tiếp xúc với virus HPV cao. Việc tiêm phòng HPV trước khi có quan hệ tình dục có thể ngăn chặn được sự lây nhiễm và gây bệnh của virus HPV.
- Đây là độ tuổi mà người ta thường chưa bị nhiễm virus HPV hoặc chỉ bị nhiễm một số type HPV. Tiêm phòng HPV có thể giúp phòng ngừa các type HPV khác mà vắc xin có thể ngăn chặn được .
Vì vậy, nam và nữ từ 9 đến 26 tuổi nên tiêm phòng HPV để bảo vệ sức khỏe của mình và ngăn ngừa các loại ung thư do HPV gây ra.
2. Nam và nữ từ 27 đến 45 tuổi
Nam và nữ từ 27 đến 45 tuổi nên tiêm vắc xin HPV vì những lý do sau:
- Vắc xin HPV có thể giúp bảo vệ cơ thể chống lại các type HPV nguy hiểm nhất, gây ra hơn 90% các trường hợp ung thư cổ tử cung và hơn 70% các trường hợp ung thư liên quan HPV khác.
- Việc tiêm vắc xin HPV có thể giúp phòng ngừa tái nhiễm đối với người đã từng nhiễm virus HPV, thường trong độ tuổi 27 đến 45. Nhiều nghiên cứu cho thấy rằng tiêm vắc xin HPV có thể tăng cường miễn dịch của cơ thể đối với HPV và giảm nguy cơ tái phát bệnh
- Sự chủ động tiêm vắc xin HPV mặc dù đã qua tuổi 26 sẽ giúp bạn bảo vệ sức khỏe và tăng chất lượng cuộc sống tốt hơn. Theo một nghiên cứu của Viện Pasteur TP.HCM, chi phí điều trị ung thư cổ tử cung tại Việt Nam là khoảng 100 triệu đồng/năm, trong khi chi phí tiêm vắc xin HPV chỉ khoảng 2 triệu đồng/mũi nhưng có thể bảo vệ suốt đời. Ngoài ra, vắc xin HPV cũng có thể giúp người bệnh tránh khỏi những biến chứng và đau đớn do bệnh gây ra.
Tuy nhiên, bạn cũng nên biết rằng tiêm vắc xin HPV ở độ tuổi từ 27 đến 45 tuổi có thể mang lại ít hiệu quả hơn hơn so với tiêm ở độ tuổi từ 9 đến 26. Lý do là vì đa số người ở nhóm tuổi này đã tiếp xúc với nhiều loại virus HPV và có thể đã bị nhiễm một số type HPV mà vắc xin có thể ngăn chặn được. Do đó, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ để biết độ tuổi và lịch trình tiêm phù hợp cho bạn.
Nên tiêm HPV khi nào?
Thời điểm nào tiêm vắc xin HPV tốt?
Phụ huynh nên cho con tiêm phòng HPV từ 9 – 14 tuổi, vì xu hướng quan hệ tình dục ngày càng sớm sẽ làm tăng nguy cơ trẻ nhiễm virus HPV. Đây là “độ tuổi vàng”, cơ thể có khả năng tạo ra miễn dịch tốt nhất.
Trẻ em cần được tiêm vắc xin HPV càng sớm càng tốt, trước khi bắt đầu hoạt động tình dục. Vắc xin HPV đạt được lợi ích tối đa khi cơ thể chưa phơi nhiễm với virus HPV.
Ngoài ra, các bé gái có thể tiêm ngừa theo lứa tuổi được chỉ định mà không cần chờ đến giai đoạn có kinh nguyệt. Virus HPV không chỉ lây khi trẻ đã quan hệ tình dục mà có thể lây ngay khi có tiếp xúc sinh dục. Vì thế để phòng nhiễm virus hiệu quả thì cần tiêm sớm, không nên chờ cho đến khi đã có quan hệ tình dục mới tiêm. Nếu bạn trong độ tuổi từ 27 tới 45, trao đổi với bác sĩ về lợi ích và những lưu ý của việc tiêm vắc xin HPV.
Các loại vắc xin phòng ung thư cổ tử cung hiện nay
Các loại vắc xin phòng ung thư cổ tử cung hiện nay bao gồm:
- Vắc xin Gardasil: Phòng 4 type HPV đó là 6, 11, 16 và 18. Độ tuổi tiêm cho nữ giới từ 9 tuổi đến 26 tuổi và cần phải tiêm 3 mũi.
- Gardasil-9: Phòng 9 type HPV đó là 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 và 58. Độ tuổi tiêm cho cả nam và nữ từ 9 tuổi đến 26 tuổi và cần phải tiêm 3 mũi.
- Cervarix: Phòng 2 tuýp HPV đó là 16 và 18. Độ tuổi tiêm cho nữ giới từ 9 tuổi đến 26 tuổi và cần phải tiêm 3 mũi.
Bạn cần biết rằng việc tiêm phòng HPV chỉ ngăn ngừa nhiễm trùng HPV mới chứ không có tác dụng điều trị các bệnh hoặc nhiễm trùng HPV hiện có. Vắc xin HPV phát huy tác dụng tốt nhất khi được tiêm trước khi cơ thể tiếp xúc với virus HPV.
Thắc mắc liên quan đến tiêm ngừa ung thư cổ tử cung
Sau đây là những thắc mắc phổ biến của chị em trong việc tiêm ngừa ung thư cổ tử cung.
1. Đã quan hệ có tiêm ngừa ung thư cổ tử cung được hay không?
Bạn vẫn có thể tiêm phòng HPV dù đã từng quan hệ tình dục, thậm chí là nạo, hút thai. Đặc biệt, bạn cũng nên biết rằng tiêm phòng HPV không bảo vệ người tiêm khỏi tất cả các chủng HPV có thể gây ung thư. Nữ giới đã được tiêm vắc xin HPV vẫn cần được tầm soát ung thư như thường lệ.
Theo khuyến cáo của các bác sĩ, việc tiêm vắc xin ngừa virus HPV nên diễn ra trước khi quan hệ tình dục để đạt hiệu quả tốt nhất. Tuy nhiên, người đã quan hệ tình dục vẫn nên tiêm bởi không phải ai đã từng quan hệ tình dục cũng bị nhiễm virus ngay. Tiêm vắc xin HPV có thể giúp phòng ngừa tái nhiễm đối với người đã từng nhiễm virus HPV.
2. Đang đến tháng có tiêm phòng vắc xin HPV được không?
Chị em đến tháng (hành kinh) vẫn có thể tiêm phòng vắc xin HPV bình thường; không có chống chỉ định hoặc hoãn tiêm vắc xin ngừa virus HPV cho phụ nữ đang có hành kinh. Tuy nhiên, bạn chỉ nên tiêm vắc xin này khi tình trạng sức khỏe cho phép. Các trường hợp có biểu hiện đau bụng, uể oải, khó chịu hoặc mắc bệnh lý khác buộc phải lùi lịch tiêm phòng HPV theo hướng dẫn của bác sĩ.
Ngoài ra, chưa có ghi nhận nào về việc tiêm vắc xin HPV có ảnh hưởng đến chu kỳ kinh nguyệt ở nữ giới.
3. Những ai không nên tiêm vắc xin HPV?
Những trường hợp sau không nên tiêm vắc xin HPV:
- Nhạy cảm với bất cứ thành phần nào của vắc xin.
- Đang bị sốt cao cấp tính, nhiễm trùng ở cấp độ vừa hoặc nặng. Bạn cần điều trị dứt điểm mới bắt đầu tiêm vắc xin.
- Bị giảm tiểu cầu, rối loạn đông máu hoặc đang dùng thuốc làm loãng máu.
- Phụ nữ đang có thai hoặc đang cho con bú.
- Phản ứng dị ứng nghiêm trọng như sốc phản vệ với thành phần vắc xin hoặc sau khi tiêm vắc xin HPV trước đó được chống chỉ định tiêm vắc xin HPV.
- Vắc xin ngừa 9 chủng HPV được sản xuất từ Saccharomyces cerevisiae (nấm men làm bánh) và chống chỉ định cho những người có tiền sử quá mẫn với nấm men.
- Bệnh cấp tính ở mức độ trung bình hoặc nặng cần hoãn tiêm chủng cho đến khi các triệu chứng của bệnh được cải thiện.
Nếu không thuộc nhóm người trên, bạn có thể tiêm vắc xin HPV để phòng ngừa ung thư cổ tử cung và các bệnh khác do HPV gây ra.
Tiêm phòng HPV là một biện pháp phòng ngừa hiệu quả và an toàn chống lại virus HPV, một loại virus có thể gây ra ung thư cổ tử cung và các loại ung thư khác. Bạn cần cân nhắc lợi ích và rủi ro của tiêm phòng trước khi quyết định tiêm. Bạn cũng nên tham khảo ý kiến của bác sĩ để biết độ tuổi tiêm HPV (độ tuổi chích ngừa ung thư cổ tử cung) và lịch trình tiêm phù hợp.
