Thông tin từ Bộ Công thương cho biết Việt Nam đang triển khai các thủ tục để mở cửa thị trường cho bảy loại trái cây Việt Nam theo thứ tự ưu tiên gồm sầu riêng, chanh leo, bơ, bưởi, dừa, na, roi và các loại nông sản khác gồm sản phẩm tổ yến, khoai lang, thạch đen.
Trung Quốc là thị trường lớn nhất của rau củ quả xuất khẩu Việt Nam, chiếm khoảng 79% tổng kim ngạch xuất khẩu năm 2019, theo số liệu từ Tổng cục Hải quan. Tuy nhiên, phải mất hàng năm để một loại trái cây, nông sản nói chung của Việt Nam được phía Trung Quốc chấp thuận.
Đối với thị trường Trung Quốc, kể từ khi ký kết ACFTA (Hiệp định thương mại hàng hoá ASEAN - Trung Quốc) và tham gia EHP (Chương trình thu hoạch sớm) từ năm 2006 đến nay, công tác đàm phán về vệ sinh dịch tễ và kiểm nghiệm động thực vật chưa thực sự được chú trọng, theo đánh giá từ Bộ Công thương.
Đến nay, Việt Nam mới được Trung Quốc mở cửa thị trường cho chín loại trái cây gồm dưa hấu, thanh long, nhãn, chuối, mít, chôm chôm, xoài, vải thiều, măng cụt. Trong đó, ngoài măng cụt (Nghị định thư mở cửa thị trường Trung Quốc được ký vào tháng 4.2019 sau bốn năm đàm phán), các quả còn lại đều do phía Trung Quốc chủ động mở cửa thị trường theo diện mặt hàng trao đổi truyền thống giữa cư dân biên giới hai nước.
Thời gian đàm phán mở cửa một thị trường nước ngoài với từng loại trái cây cụ thể là khác nhau, trung bình kéo dài từ 5 - 10 năm. Ví dụ, để sang Nhật Bản, quả thanh long Việt Nam đã mất thời gian chuẩn bị 9 năm, quả vải mất 6 năm. Thời gian đàm phán cho quả xoài xuất khẩu sang thị trường Mỹ mất 10 năm…
Từ đầu năm 2020 đến nay, việc đàm phán mở đường xuất khẩu trái cây từ Việt Nam sang Trung Quốc bị chậm lại do đại dịch COVID-19 khiến chính phủ hai nước phải tập trung công tác khống chế dịch bệnh và hạn chế đi lại giữa hai bên.
Hiệp định thương mại hàng hoá ASEAN - Trung Quốc (ACFTA) được ký từ năm 2002, bắt đầu có hiệu lực từ năm 2006. ACFTA là một hiệp định thương mại tự do (FTA), với lộ trình tiến tới cắt giảm hàng rào thuế quan giữa các nước ASEAN và Trung Quốc.
Đến năm 2015, Trung Quốc có 7.845 dòng thuế cắt giảm về 0%, chiếm tỉ lệ 95,35% tổng số dòng thuế và chiếm 91,59% tổng kim ngạch nhập khẩu từ Việt Nam.
Chương trình thu hoạch sớm (EHP) là một nhánh danh mục hàng hoá được quy định trong ACFTA, gồm hầu hết các mặt hàng nông sản và thuỷ sản. Theo hiệp định khung, đến năm 2008, tất cả thuế dành cho nhóm EHP đều được đưa về 0%.
Minh Thư
