Trong Diễn đàn Kinh tế TP.HCM, các chuyên gia tài chính, kinh tế, công nghệ trong và ngoài nước cùng bàn về chủ đề xây dựng hệ sinh thái cho trung tâm tài chính chiều ngày 18.10.2019.
Các chuyên gia nhận định, lộ trình để trở thành một trung tâm tài chính quốc tế sẽ là một chặng đường dài, đòi hỏi sự quyết tâm của chính quyền thành phố và cấp quốc gia. Tuy nhiên, ở thời điểm hiện tại, TP.HCM có nhiều tiềm năng để thể trở thành một trung tâm fintech (tài chính công nghệ) của quốc gia và của khu vực Đông Nam Á. Với một thị trường có dân số trẻ, lượng tài khoản ngân hàng vẫn còn ít trong khi số lượng smartphone lại cao trong khu vực, Việt Nam trở thành thị trường hấp dẫn của các startup và nhà đầu tư trong lĩnh vực fintech.
Trong khi đó, trung bình cứ 100 người Việt Nam sẽ có 147 chiếc điện thoại lưu hành, tỉ lệ này của Việt Nam đứng thứ 14 trên thế giới, theo đánh giá của World Business Forum trong báo cáo Năng lực cạnh tranh toàn cầu 2019. Ngoài ra, tỉ lệ người dân tiếp cận với internet của Việt Nam cũng đang đạt mức cao. Hơn 70% người Việt Nam trên độ tuổi lao động tiếp cận với internet.
“Việt Nam nên giải quyết các vấn đề về dịch vụ tài chính của quốc gia” theo ý kiến của ông Dean Rolfe, KPMG Việt Nam. Ông Rolfe nhận định, Việt Nam là quốc gia có dân số trẻ, số lượng điện thoại thông minh sử dụng còn phổ biến hơn cả tài khoản ngân hàng. “Tương lai dịch vụ tài chính sẽ thay đổi nhiều trong những năm tới”, ông nói.
Trong sự kiện, Bí thư Thành ủy TP.HCM cũng đặt vấn đề "liệu fintech có thể là một lĩnh vực tiềm năng giúp TP.HCM thu hút dòng vốn đầu tư nước ngoài".
Theo nhận định của Tiến sĩ Nguyễn An Nguyên, Nhà sáng lập và Giám đốc điều hành của Công ty Trusting Social, “đối với chúng tôi, Việt Nam là quốc gia tốt nhất cho việc phát triển các dịch vụ fintech vì tính năng động của người dân, cùng với sự phát triển kinh tế”. Tiến sĩ An Nguyên cho rằng, Việt Nam có nguồn nhân lực lớn trong ngành công nghệ nếu so với các nước khác trong khu vực Asean. Singapore có nền giáo dục rất tốt nhưng không có nhiều nhân lực. Indonesia có dân số đông nhưng lại nền giáo dục không mở như Việt Nam. Startup fintech như Trusting Social rất muốn về Việt Nam nếu môi trường kinh doanh cho ngành fintech có thể thông thoáng và cởi mở hơn, ông An chia sẻ.
Thách thức với một trung tâm fintech khu vực
Theo tiến sĩ An Nguyên, thách thức của Việt Nam nằm ở việc chậm trong việc cải cách pháp lý. Ông dẫn chứng, các cơ quan nhà nước của Singapore luôn tạo điều kiện khuyến khích hỗ trợ chi phí cho nên có nhiều startup chọn Singapore để mở văn phòng. Một số quốc gia đã có cơ chế sandbox và Việt Nam cũng đang thử nghiệm. Nhìn từ góc độ của một startup trong lĩnh vực fintech, tiến sĩ cho biết, nếu không có các cơ chế thử nghiệm như sandbox thì sẽ rất khó mở cửa thị trường.
Sandbox là một cơ chế giúp các doanh nghiệp trong lĩnh vực khởi nghiệp sáng tạo có môi trường để thử nghiệm. Trong đó, các cơ quan quản lý có thể dễ dàng giám sát và rút ngắn thời gian nghiên cứu thực nghiệm trong việc đưa ra các luật mới. tại khu vực Đông Nam Á cũng đã có bốn Quốc gia xây dựng và triển khai Sandbox bao gồm Singapore, Thái Lan, Malaysia và Indonesia.
Ngoài ra, các chuyên gia tài chính góp mặt trong diễn đàn cũng cho rằng, một thách thức khác liên quan đến kĩ năng ngoại ngữ của người Việt Nam vẫn còn kém, khó cạnh tranh với các thị trường khác hoặc đưa nhân lực sang các nước khác học nghiệp vụ.
Kinh nghiệm quốc tế
Là một thành viên của Hiệp hội Fintech Indonesia, ông Nguyễn An Nguyên chia sẻ, các thành viên trong hiệp hội bao gồm các doanh nhân, nhà lập trình rất trẻ cùng hợp tác với nhau. Ông Nguyên cho biết thêm, các startup fintech của Indonesia không cần đợi giấy phép của các bộ ngành liên quan mà được phép thực hiện. Quy định sau đó sẽ theo để xem các tổ chức quy định như thế nào vì đây là những lĩnh vực hoàn toàn mới. “Điều này giúp cơ sở pháp lý trở nên chín muồi, đi theo những hành vi của thị trường thay vì những quy định đã có sẵn, không còn phù hợp”, ông Nguyên nói.
Các chuyên gia cho rằng, áp lực cho thành phố nằm ở chỗ luật pháp ở cấp quốc gia sẽ ảnh hưởng đến các hoạt động thực hiện ở TP.HCM, đặc biệt là những ngành mới như fintech. “Tôi muốn khuyến nghị, chúng ta không phải thay đổi toàn bộ hệ thống mà có thể làm mọi thứ nhanh hơn bằng cách tạo ra các bộ quy định riêng phục vụ cho việc chuyển đổi số”, ông Rolfe nói. Ông Dean Rolfe cũng từng là một trong những thành viên tham gia vào quá trình phát triển của thị trường tài chính Dubai, lĩnh vực thuế.
Ông Rolfe dẫn chứng, Dubai là một thành phố và đồng thời là một trong bảy tiểu vương quốc của Các Tiểu Vương quốc Ả Rập Thống nhất, nằm ở phía Nam của vịnh Ba Tư thuộc bán đảo Ả Rập, với dân số chủ yếu theo đạo Hồi. Tại đây, luật của người Hồi giáo không cho phép các hoạt động cho vay. Vì vậy để có thể trở thành một trung tâm tài chính, Dubai đã tự tạo ra một hệ thống hoàn toàn khác biệt, sửa đổi hiến pháp của Tiểu vương quốc Ả Rập. Họ sửa lại hệ thống thuế và khuôn khổ pháp lý bằng việc tham khảo các quốc gia như Hồng Kông. Sau đó, họ tham vấn toàn diện và xây các hệ thống pháp lý về định chế để tạo ra hệ thống tư pháp hoàn toàn khác với các quốc gia. “Chúng ta phải cung cấp được sự rõ ràng và chắc chắn trong hệ thống pháp lý, đặc biệt là thuế”, ông Rolfe nhận định.
Tham vọng trở thành trung tâm tài chính quốc tế của TP.HCM
Ông Jin cũng cho rằng những chính sách vĩ mô khó duy trì tính ổn định. Với kinh nghiệm của Hàn Quốc, Nguyên Giám đốc Viện Nghiên cứu Thị trường vốn cho biết, dự án xây dựng trung tâm tài chính đòi hỏi phải kiên trì và theo đường dài vì đa phần những dự án như vậy không được duy trì sau nhiều nhiệm kì.
Tiến sĩ Jin nhận định, hệ thống tài chính nên được sang hệ thống cơ chế thị trường hoàn toàn và phản ánh theo hệ thống pháp lý. Nhờ vậy mà hệ thống của Mỹ hay Anh trở nên minh bạch hơn, có hiệu suất cao và việc phân bố vốn và rủi ro cho các tác nhân thị trường sẽ hợp lý hơn. Theo ông Jin, trong thị trường vốn, các nhà đầu tư sẽ xem xét và phân bổ đồng tiền mà họ có.
Ông Jin đề xuất, Việt Nam cần có chính sách phù hợp trên phương diện chính trị, phát triển đồng thời hệ thống ngân hàng, hệ thống thị trường vốn, và tạo điều kiện nhiều hơn để ngân hàng cũng có thể tham gia sâu hơn vào thị trường vốn.
Theo ý kiến của ông Darryl Dong, chuyên gia tài chính cấp cao của IFC, “các thị trường hàng đầu sẽ lắng nghe những người sử dụng dịch vụ muốn gì, muốn sửa chữa vấn đề gì để đáp ứng cho khách hàng các sản phẩm phù hợp”.
Theo ông Dong, các trung tâm tài chính trên thế giới có tính tuần hoàn, vững vàng, tự vận hành dựa theo nguyên tắc cung cầu. Ông cho rằng, việc chuyển đổi tầm nhìn thành thực tế, phải cho thị trường thấy có sáng kiến chiến lược, và có những chính sách khả thi, tính minh bạch, tính hiệu suất. Các trung tâm tài chính quốc tế cũng vận dụng các chương trình hỗ trợ tài chính công. Chính phủ phải có vai trò dẫn dắt để xác định kì vọng của thị trường, cho những điều hình thành, ông Dong nói. Ngoài ra, nguồn vốn ngày nay đi vào-ra rất năng động. Do đó, trung tâm tài chính quốc tế TP.HCM không nhất thiết chỉ phục vụ cho quốc gia mà cần hướng đến giải quyết các vấn đề toàn cầu.
Bài học từ các trung tâm tài chính quốc tế thế giới cho thấy, các quốc gia có trung tâm tài chính quốc tế như Hồng Kông, Dubai, hay Singapore đều có nền kinh tế mở, theo ông Urs Buchmann, Phó Giám đốc Ngân hàng Thụy Sĩ Credit Suisse AG, chi nhánh Hong Kong. Dòng tiền trung chuyển được tạo điều kiện tự do hóa. Trung tâm tài chính đóng góp rất tốt cho nền kinh tế quốc gia. Ví dụ như Singapore, từ nền kinh tế nhỏ, sau hai thế hệ đã trở thành trung tâm quản lý tài sản hàng đầu trong khu vực châu Á. Điều này cũng tương tự như với Hồng Kông.
“Trung tâm tài chính quốc tế cần có cơ sở hạ tầng và năng lực để cung cấp dịch vụ cho khách hàng quốc tế”, ông Buchmann nói. Ngành tài chính càng mở và càng minh bạch sẽ càng tạo sự khác biệt, điều này cũng đã giúp ngân hàng của Thụy Sĩ phát triển, ông chia sẻ. Khung pháp lý rõ ràng, thống nhất từ trên xuống dưới giúp cho nhà đầu tư có thể tiên liệu trước những hệ lụy từ các quyết định đầu tư của họ, ông nói.
