Chính phủ vừa phê duyệt phương án cắt giảm, đơn giản hóa một loạt thủ tục hành chính trong lĩnh vực ngân hàng, mở ra bước tiến mới trong việc cải cách thể chế, giảm bớt gánh nặng cho doanh nghiệp và tạo môi trường kinh doanh thông thoáng, minh bạch hơn. Quyết định 2070/QĐ-TTg do Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình ký ban hành đã xác định rõ các nhóm thủ tục và điều kiện kinh doanh cần được điều chỉnh, tập trung vào ba lĩnh vực trọng yếu là thành lập và hoạt động ngân hàng, hoạt động thanh toán và hoạt động tín dụng. Đồng thời, năm nhóm điều kiện kinh doanh liên quan cũng được sửa đổi, bao gồm: hoạt động của ngân hàng thương mại; tổ chức tín dụng phi ngân hàng; ngân hàng hợp tác xã, quỹ tín dụng nhân dân và tổ chức tài chính vi mô; dịch vụ trung gian thanh toán và dịch vụ thanh toán qua tài khoản; dịch vụ thông tin tín dụng.
Căn cứ Luật Các tổ chức tín dụng năm 2024, việc cấp Giấy chứng nhận đăng ký chương trình, dự án tài chính vi mô sẽ chấm dứt. Ngân hàng Nhà nước đang xây dựng nghị định thay thế Quyết định 20/2017/QĐ-TTg để đảm bảo đồng bộ pháp lý. Điều này đồng nghĩa với việc bỏ thủ tục cấp và thay đổi thông tin trong Giấy chứng nhận đối với các dự án tài chính vi mô có phạm vi từ một đến hai tỉnh, thành phố trở lên, giúp giảm bớt sự chồng chéo trong quản lý.
Đối với thủ tục chấp thuận niêm yết cổ phiếu của tổ chức tín dụng cổ phần, nhiều điều kiện kinh doanh từng được xem là rào cản lớn đã được bãi bỏ. Các yêu cầu như thời gian hoạt động tối thiểu hai năm, vốn điều lệ thực không thấp hơn mức pháp định, kinh doanh có lãi trong hai năm liên tiếp, tuân thủ các quy định an toàn trong sáu tháng, giữ tỷ lệ nợ xấu dưới 3% trong hai quý liên tiếp, trích lập dự phòng đúng quy định, không bị xử phạt hành chính trong vòng một năm, hay cơ cấu nhân sự, bộ phận kiểm toán nội bộ và hệ thống kiểm soát nội bộ đều đã được loại bỏ. Những điều kiện này vốn khiến việc niêm yết mất nhiều thời gian và chi phí, nay sẽ được thay thế bằng cơ chế giám sát hiệu quả hơn của Ngân hàng Nhà nước.
Với thủ tục thành lập chi nhánh trong nước, nhiều quy định khắt khe cũng được gỡ bỏ, chẳng hạn như yêu cầu chi nhánh được chấp thuận trong năm trước phải khai trương hoạt động hoặc vốn điều lệ thực phải đạt mức pháp định vào cuối năm tài chính. Thay vào đó, trọng tâm sẽ chuyển sang trách nhiệm tự tuân thủ của tổ chức tín dụng và sự giám sát chặt chẽ từ phía cơ quan quản lý. Các yêu cầu về phân loại tài sản, trích lập dự phòng rủi ro, cơ cấu tổ chức quản trị cũng được tích hợp thành những nguyên tắc chung, phù hợp với Luật Các tổ chức tín dụng và hướng dẫn chi tiết của Ngân hàng Nhà nước.
Tương tự, việc mở phòng giao dịch của ngân hàng thương mại cũng được đơn giản hóa theo hướng cắt bỏ các điều kiện mang tính thủ tục, trong đó có quy định về thời hạn khai trương hoặc yêu cầu vốn điều lệ thực phải đạt mức pháp định. Những điều kiện liên quan đến quản trị, kiểm soát nội bộ và kiểm toán được quy định lại theo chuẩn chung, tạo sự nhất quán và giảm thiểu thủ tục rườm rà.
Ngoài ra, thủ tục chấp thuận sáp nhập tổ chức tín dụng cũng được điều chỉnh theo hướng cởi mở hơn. Các tổ chức tín dụng khi tiến hành sáp nhập sẽ không còn bị ràng buộc bởi điều kiện “không thuộc trường hợp tập trung kinh tế bị cấm”, cũng như không bắt buộc phải lập và trình Đề án sáp nhập, hợp nhất theo quy định cũ. Điều này không chỉ rút ngắn thời gian và chi phí cho các ngân hàng mà còn tạo điều kiện để thị trường tài chính – ngân hàng linh hoạt hơn trong các thương vụ tái cấu trúc.
Theo các chuyên gia kinh tế, những thay đổi trên cho thấy quyết tâm mạnh mẽ của Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước trong việc cải cách thủ tục hành chính, thúc đẩy sự minh bạch, nâng cao năng lực cạnh tranh của hệ thống tài chính – ngân hàng. Việc cắt giảm các thủ tục phức tạp và điều kiện kinh doanh không cần thiết được kỳ vọng sẽ góp phần thúc đẩy hoạt động sản xuất, kinh doanh, đồng thời tạo nền tảng pháp lý hiện đại, phù hợp với yêu cầu phát triển của nền kinh tế thị trường trong giai đoạn mới.
