Chứng khoán Mirae Asset (Việt Nam) vừa có Báo cáo đánh giá ngành ngân hàng trong đó nhấn mạnh việc Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) tiếp tục tăng lãi suất có thể làm giảm sức hấp dẫn của đồng VNĐ và tăng áp lực lên lãi suất trong nước trong năm 2023. Điều này là một trong những nguyên nhân khiến cho xu hướng nợ xấu có khả năng tiếp diễn trong năm 2023.
Dự phóng tín dụng sẽ tăng trong khoảng từ 10-12%
Theo Ngân hàng Nhà nước, tăng trưởng tín dụng mục tiêu cho năm 2023 là khoảng 14-15%. Tuy nhiên, áp lực lạm phát cao sẽ phần nào kiềm hãm tốc độ tăng trưởng tín dụng.
Trong năm 2023, Việt Nam đưa ra mức lạm phát mục tiêu là dưới 4.5%, điều chỉnh tăng 0.5%p so với mức lạm phát mục tiêu dài hạn, nhưng việc kiềm chế lạm phát cũng không đơn giản.
Trong 12 tháng qua, lạm phát cơ bản tăng liên tục từ 0.66% lên 5.21% vào tháng 1/2023. Việc tăng giá các nhóm hàng hóa và dịch vụ thiết yếu như ngành như điện, giáo dục và xăng dầu làm tăng áp lực lạm phát. Nguồn tín dụng mới sẽ phần nào tăng thanh khoản của thị trường chung.
Tuy nhiên, sự suy giảm chất lượng tài sản trong năm 2022 và các rủi ro nợ xấu do thay đổi môi trường lãi suất sẽ khiến các ngân hàng thương mại cẩn trọng hơn trong việc gia tăng tỷ trọng cho các phân ngành/doanh nghiệp có rủi ro cao. Tỷ giá tạm thời ổn định nhưng rủi ro giảm giá đồng nội tệ theo đó vẫn còn hiệu hữu do các đợt tăng lãi suất của Fed và nền kinh tế Mỹ vẫn tăng trưởng tốt.
Dựa trên những yếu tố vĩ mô chưa khả quan, nhóm phân tích của Chứng khoán Mirae Asset dự phóng tín dụng sẽ chỉ tăng trong khoảng từ 10-12% trong năm 2023, thấp hơn so với mức tăng trưởng mục tiêu của Ngân hàng Nhà nước.
Loại trừ các ngân hàng có danh mục tín dụng tương đối nhỏ so với toàn ngành, các ngân hàng lớn (bao gồm HDBank, MBBank, VPBank và Vietcombank) có mức tăng tín dụng vượt trội nhờ tích cực hỗ trợ Ngân hàng Nhà nước trong quá trình tái cấu trúc các ngân hàng yếu kém, kỳ vọng những ngân hàng nói trên sẽ tiếp tục nhận được ưu đãi từ các cấp điều hành trong phân bổ hạn mức tăng trưởng tín dụng trong năm 2023.
Lãi suất tiếp tục xu hướng tăng trong năm 2023
Do tình trạng thiếu thanh khoản vào đầu và giữa quý 4/2022, các ngân hàng thương mại liên tục tăng lãi suất tiền gửi để cải thiện tình hình.
Tiền gửi của khách hàng tại 27 ngân hàng niêm yết đã tăng đáng kể do mức lãi suất huy động tăng cao trong giai đoạn này. Cụ thể hơn, 62% tổng số tiền gửi huy động được của nhóm ngân hàng niêm yết trong năm 2022 đến từ quý 4, nâng tổng huy động tăng từ mức 4,1% cuối quý 3 lên tới 10,7% cuối năm 2022.
Trong số các loại tài sản có thu nhập cố định, lãi suất tiền gửi hấp dẫn hơn so với trái phiếu chính phủ, trong khi rủi ro thấp hơn nhiều so với so với trái phiếu doanh nghiệp.
Tuy nhiên, trong hai tháng đầu năm 2023, cuộc đua lãi suất huy động có phần chững lại.
Ngân hàng Nhà nước đã kiềm chế động thái tăng lãi suất, đặc biệt là các ngân hàng vừa và nhỏ, để ổn định hoạt động của hệ thống ngân hàng. Bên cạnh đó, nhu cầu vốn cho sự tăng trưởng tín dụng giai đoạn cuối năm không quá lớn, đi kèm với sự dồi dào thanh khoản của thị trường liên ngân hàng (lãi suất liên ngân hàng hạ nhiệt). Do đó, lãi suất huy động đã giảm đáng kể và không còn các mức lãi suất huy động vượt 10% (kênh huy động chính thức).
Tuy nhiên, nhóm phân tích dự báo, khả năng lãi suất tiếp tục xu hướng tăng trong năm 2023. Mặc dù mức tăng lãi suất điều hành của Ngân hàng Nhà nước có phần thấp, đồng nội tệ phần nào được hỗ trợ bởi dòng tiền kiều hối ước đạt 19 tỷ đô và kinh tế vĩ mô ổn định. Tuy nhiên, các kỳ vọng Fed tiếp tục tăng lãi suất có thể làm giảm sức hấp dẫn của tiền đồng.
Ngoài ra, World Banks đã giảm dự báo tăng trưởng toàn cầu cho năm 2023 từ mức 3% xuống còn 1,7%. Lạm phát cao dẫn đến nhu cầu tiêu dùng suy giảm, gây ảnh hưởng tiêu cực đến triển vọng xuất khẩu của Việt Nam và giảm dòng vốn đầu tư nước ngoài. Nhìn chung, các động lực giữ giá cho đồng nội tệ không quá khả quan, có thể dẫn đến sự điều chỉnh từ Ngân hàng Nhà nước trong trường hợp cần thiết.
Ngoài ra, so sánh các mức tăng lãi suất điều hành, mức tăng của Ngân hàng Nhà nước (tăng 2 điểm %) thấp hơn nhiều so với mức tăng của Fed (tăng 4,5 điểm % từ đầu 2022). Điều này có thể dẫn đến dòng chảy ngoại tệ ra khỏi thị trường trong nước.
Nợ xấu tiếp diễn trong năm 2023
Theo nhóm phân tích của Mirae Asset , tỷ lệ nợ xấu (NPL) và nợ xấu mở rộng (bao gồm cả nợ nhóm 2) có xu hướng tăng. Năm 2022, NPL trung bình của các ngân hàng niêm yết tăng mạnh lên mức 2.5%, tăng 80bps sv.ck. Tỷ lệ nợ xấu trung bình tăng mạnh do tác động bởi NPL tăng đột biến của Ngân hàng Quốc Dân (NCB), VietBank, VPBank và PG Bank. Nợ xấu tăng cao trong năm 2022 một phần bị ảnh hưởng bởi dư nợ tái cơ cấu liên quan đến COVID-19. Tổng nợ quá hạn (bao gồm nợ nhóm 2) trung bình tăng 110bps lên mức 3.3% vào cuối năm 2023.
Xu hướng nợ xấu tăng nhiều khả năng vẫn tiếp diễn trong năm 2023: Về mặt tích cực, dư nợ cho vay tái cơ cấu giảm đáng kể trong năm 2022. Tuy nhiên, nợ xấu mở rộng (bao gồm cả nợ nhóm 2) tăng cho thấy nợ xấu sẽ tiếp tục tăng trong ngắn hạn.
Ngoài ra, giả định về lãi suất duy trì ở mức cao trong năm 2023 cũng là một tác nhân làm gia tăng nợ xấu.
Khó khăn về tài chính của các chủ đầu tư bất động sản có thể dẫn đến việc chấm dứt các chính sách ưu đãi lãi suất/cam kết lợi nhuận từ chủ đầu tư dành cho người mua nhà. Do đó, nhóm đầu cơ hoặc người mua với mục đích đầu tư có thể từ bỏ các cam kết tài chính của họ, nếu tính pháp lý của dự án không rõ ràng.
Tình trạng ảm đạm của thị trường cũng là rủi ro dẫn đến gián đoạn dòng tiền các nhà đầu tư bất động sản, dẫn đến nợ xấu. Việc chậm thanh toán gốc/lãi trái phiếu của một số chủ đầu tư do tình trạng thiếu thanh khoản trầm trọng của các chủ đầu tư bất động sản cũng là một chỉ báo sớm cho nợ xấu có khả năng phát sinh trong thời gian tới.
