Ngày 2/10, trong khuôn khổ Ngày hội Đổi mới sáng tạo quốc gia, Diễn đàn “Thị trường tài sản số: Từ xu hướng tới bứt phá” được Bộ Tài chính, Bộ Khoa học và Công nghệ, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và Hiệp hội Blockchain & Tài sản số Việt Nam (VBA) phối hợp tổ chức.
Phát biểu khai mạc diễn đàn, ông Vũ Quốc Huy - Giám đốc Trung tâm Đổi mới Sáng tạo Quốc gia nhấn mạnh, bối cảnh kinh tế số toàn cầu đang chứng kiến sự dịch chuyển mạnh mẽ, trong đó tài sản mã hóa (TSMH) nổi lên với tốc độ tăng trưởng nhanh chưa từng có. Số liệu từ Chainalysis cho thấy giá trị giao dịch trên chuỗi tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương đã tăng từ 81 tỷ USD hàng tháng vào tháng 7/2022 lên 244 tỷ USD vào cuối năm 2024, gấp ba lần chỉ trong 30 tháng, đưa khu vực trở thành thị trường phát triển nhanh nhất thế giới.
Trong đó, Việt Nam hiện đứng thứ ba trong khu vực với dòng vốn TSMH vào thị trường vượt 220 tỷ USD, tăng 55% so với năm trước đó, phản ánh rõ nhu cầu lớn trong chuyển tiền, tiết kiệm và ứng dụng trong các dịch vụ số. Tuy nhiên, phần lớn hoạt động vẫn diễn ra trên các sàn quốc tế, gây tổn hại về thuế và ảnh hưởng đến công tác phòng chống rửa tiền, chống tài trợ khủng bố (AML/CFT), phòng chống tội phạm công nghệ cao, đặt ra yêu cầu xây dựng thị trường trong nước minh bạch, có kiểm soát và bảo vệ quyền lợi các bên liên quan.
Hành lang pháp lý mới: Cơ hội tạo lập thị trường tài sản mã hoá minh bạch
Chia sẻ về bức tranh TSMH toàn cầu, ông Phan Đức Trung - Chủ tịch Hiệp hội Blockchain & Tài sản số Việt Nam (VBA), Chủ tịch Công ty 1Matrix cho biết, token hóa tài sản thực (RWA - Real World Assets) đang trở thành xu hướng không thể đảo ngược với quy mô lên tới 19.000 tỷ USD vào năm 2033, tương đương hơn 10% GDP toàn cầu, theo báo cáo của BCG.
Minh chứng cho xu hướng này là hàng loạt dự án do các định chế tài chính hàng đầu thế giới triển khai như JPMorgan vận hành Tokenized Collateral Network với khối lượng giao dịch tích lũy hơn 1.500 tỷ USD, trung bình 2 tỷ USD/ ngày trong năm 2025; Hồng Kông phát hành trái phiếu xanh đa tiền tệ trị giá 6 tỷ HKD cho phép giao dịch T+1 bằng nhiều loại tiền.
“Chúng ta đang ở kỷ nguyên token hoá. Đây là một bước đột phá trong đổi mới tài chính, có thể so sánh với sự ra đời của quỹ tương hỗ vào thập niên 1970 và quỹ hoán đổi danh mục (ETFs) vào thập niên 1990. Tuy nhiên, với các khuôn khổ pháp lý phù hợp, tác động của RWA sẽ trở nên phổ biến hơn nhiều vì cho phép bất kỳ loại tài sản nào cũng có thể được số hóa và giao dịch trên blockchain” - ông Trung chia sẻ.
Ông Tô Trần Hòa - Phó Trưởng ban Phát triển thị trường Chứng khoán, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước nhấn mạnh rằng, Nghị quyết 05/2025/NQ-CP về thí điểm thị trường TSMH được Chính phủ ban hành ngày 9/9/2025 là nền tảng quan trọng cho việc hình thành thị trường TSMH trong nước. Nghị quyết quy định rõ điều kiện phát hành, yêu cầu doanh nghiệp phát hành phải là pháp nhân tại Việt Nam và dựa trên tài sản thực; đồng thời thiết lập các chuẩn mực chặt chẽ đối với tổ chức cung cấp dịch vụ tài sản mã hoá (VASP).
Theo đó, các VASP phải có vốn điều lệ tối thiểu 10.000 tỷ đồng, tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài không vượt quá 49%, và hạ tầng công nghệ đáp ứng chuẩn an toàn cấp độ 4 trên thang 5 cấp độ. Ngoài việc cung cấp dịch vụ giao dịch và lưu ký, doanh nghiệp buộc phải công bố thông tin minh bạch, tách bạch tài sản khách hàng, có cơ chế giải quyết tranh chấp và bồi thường khi có sự cố.
Ông Hòa cho rằng, cơ chế thí điểm này không chỉ mở đường cho đổi mới sáng tạo, mà còn đóng vai trò “bộ lọc”, loại bỏ những mô hình tiềm ẩn rủi ro. Nhờ đó, thị trường có thể vận hành minh bạch, tạo niềm tin cho nhà đầu tư trong và ngoài nước, đồng thời giúp Việt Nam hội nhập với tiêu chuẩn quốc tế trong quản lý TSMH.
Đồng quan điểm, ông David Chan - Giám đốc Phát triển thị trường tại Hồng Kông, Boston Consulting Group (BCG) nhận định, TSMH là phần mở đầu của một xu thế rộng lớn hơn - xu thế “on-chain economy flywheel” - cơ chế tăng trưởng tự củng cố của nền kinh tế, hoạt động và giao dịch trực tiếp trên blockchain.
Đồng thời, các nền kinh tế lớn đang hành động quyết liệt: Mỹ ban hành Đạo luật Genius về stablecoin, Liên minh Châu Âu triển khai MiCA, trong khi hơn 90% ngân hàng trung ương toàn cầu đã nghiên cứu hoặc thí điểm CBDC. Những bước đi này cho thấy RWA không còn là khái niệm mới nổi, mà đang trở thành chuẩn mực định hình lại cấu trúc của thị trường tài chính quốc tế. Tuy nhiên, ông David cũng khuyến cáo, Tài sản kỹ thuật số cũng đề ra những rủi ro mới nên các quốc gia cũng cần có hướng dẫn về quy định và hợp tác công tư để hướng tới mục tiêu phát triển chung.
Tăng cường phòng chống rửa tiền, đưa Việt Nam ra khỏi Danh sách xám của FATF
Trong xu hướng hội nhập, bà Nguyễn Thị Minh Thơ - Phó Cục trưởng Cục Phòng chống rửa tiền, Ngân hàng Nhà nước cho biết, Việt Nam đang nằm trong “Danh sách xám” của FATF từ tháng 6/2023 và đang tích cực triển khai các hành động theo khuyến nghị từ tổ chức này. Báo cáo Đánh giá rủi ro quốc gia về rửa tiền (Nghị quyết số 71/NQ-CP), Việt Nam đã lựa chọn đánh giá đối với 4 nội dung liên quan đến tài sản ảo, gồm: (i) Nhà cung cấp dịch vụ ví, quản lý tài sản ảo; (ii) Quỹ đầu tư tài sản ảo; (iii) Tài sản mã hóa ổn định; (iv) Tài sản ảo dạng chứng khoán, tài sản ảo tiện tích, tài sản ảo nền tảng. Kết quả, rủi ro đối với 4 nội dung này đều được xếp hạng ở mức Trung bình cao/Cao.
Đây cũng là lý do mà Luật Công nghiệp Công nghệ số có quy định phải thực hiện các quy định về AML/CFT và Nghị quyết 05/2025/NQ-CP quy định chặt chẽ về AML/CFT của các VASP.
“Các VASP ngoài việc phải thực hiện các yêu cầu như một tổ chức tài chính trong công tác này còn phải thực hiện một số yêu cầu đặc thù như xây dựng quy trình nhận diện khách hàng, giám sát giao dịch có giá trị từ 1.000 USD, lưu giữ dữ liệu tối thiểu 10 năm và báo cáo giao dịch bất thường” - bà Thơ lưu ý.
Trên góc độ phòng chống tội phạm trong lĩnh vực TSMH, Thượng tá Nguyễn Thành Chung - Phó Trưởng phòng 4, Cục An ninh mạng và Phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05), Bộ Công an cho biết, Nghị quyết 05 và Luật Công nghiệp Công nghệ số sẽ là căn cứ quan trọng giúp tăng cường hiệu quả công tác phòng chống tội phạm công nghệ.
