'Đầu xuôi đuôi kẹt' khiến startup ra về tay không: Kỹ năng thuyết trình nên được vận dụng như thế nào?

Tim Lee (CEO của Carrect) đến chương trình để kêu gọi các Shark đầu tư 400.000 USD đổi lấy 13% cổ phần của công ty. Ngoài việc mang đến một dịch vụ thú vị, cách mà anh trình bày quan điểm và đối mặt với các Shark cũng khiến nhiều người chú ý. 

Mở đầu bài thuyết trình một cách tự tin dựa vào sự chuẩn bị kỹ lưỡng

Có thể nhìn thấy, Tim Lee là một người bản lĩnh, có các kinh nghiệm cơ bản của một diễn giả khi thuyết trình, điều này thể hiện rõ khi anh bước vào hội trường một cách rất tự tin, cởi mở. Với câu chào bằng tiếng Việt, start-up đã nhanh chóng gây được cảm tình với người nghe. Bởi lẽ nó được nói bởi một người không sành sõi tiếng Việt. Đối với Tim có lẽ chỉ là câu chào đơn giản khi chính anh đã sống và làm việc ở Việt Nam nhiều năm hoặc đó là cả một sự đầu tư chuẩn bị cho những gì diễn ra tiếp theo.

Không khó để bắt gặp những câu chào bằng tiếng Việt rất quen thuộc trong phong cách thuyết trình của người ngoại quốc, mà điển hình nhất có lẽ là bài diễn thuyết của Tổng thống Mỹ Barack Obama trong chuyến viếng thăm Việt Nam năm 2016. Đây được xem là phương thức căn bản để lấy cảm tình của khán giả thông qua việc sử dụng một yếu tố chung (mà ở trường hợp này là lòng yêu dân tộc, yêu tiếng nói) làm bàn đạp cho cảm xúc người nghe. Không những vậy, Cựu tổng thống Obama còn đặt rất nhiều tâm huyết khi nghiên cứu các chất liệu văn hóa dân tộc khác của Việt Nam như Truyện Kiều của Nguyễn Du, Nam Quốc Sơn Hà của Lý Thường Kiệt… đều được ông trình bày một cách rành mạch và mang lại nhiều cảm xúc .Với cách nói chuyện hết sức thân thiện và hài hước, toàn bộ bài phát biểu đã toát lên sự chân thành của cựu Tổng thống Obama về tương lai quan hệ giữa hai quốc gia.

Trở lại với Tim Lee của chương trình Shark Tank. Sau khi đã giới thiệu về các thông tin cơ bản cũng như mục đích đến chương trình, Tim đã trực tiếp giới thiệu sản phẩm thông qua việc tương tác với các Shark, mời trải nghiệm dịch vụ, gây hứng thú và tò mò đối với sản phẩm. Sau khi giới thiệu mới bắt đầu lồng ghép trình bày về hành trình sáng lập, bản thân. Tâm lý người nghe sẽ có xu hướng dễ nhớ hơn so với cách trình bày ngược lại. 

Những phút đầu tiên mọi thứ diễn ra một cách trơn tru chính bởi vì Tim đã chuẩn bị rất kỹ càng. Từ hình thức đến nội dung đều diễn ra một cách cởi mở, tự nhiên. Có sự chuẩn bị về bài nói giúp người thuyết trình có thể trình bày một cách rõ ràng và rành mạch. Tất nhiên có thu hút người nghe hay không còn phụ thuộc vào bản lĩnh làm chủ sân khấu của người thuyết trình.

Kỹ năng thuyết trình bằng ngôn ngữ cơ thể chưa được tận dụng triệt để?

Trong phần đầu của bài thuyết trình gọi vốn, ngôn ngữ cơ thể của Tim Lee thể hiện rất vừa vặn. Tốc độ cử chỉ cơ thể ổn, không nhanh cũng không chậm, biết cách sử dụng bộ tay linh hoạt trong thuyết trình. Khi mời Shark Bình trải nghiệm dịch vụ cũng rất lịch sự di chuyển chếch về phía Shark đưa điện thoại và tận tình hướng dẫn sử dụng. Sau đó là lùi về sân khấu một cách chuyên nghiệp: không quay lưng với người nghe. 

Điển hình về cách lùi về sân khấu có thể kể đến ca sĩ Mỹ Tâm. Dù ở bất kỳ chương trình nào, đối tượng khán giả là ai thì Họa mi tóc nâu luôn lễ phép cúi chào, sau đó từ từ đi giật lùi về phía sau cho đến khi khuất khán giả mới quay lưng đi tiếp nhằm thể hiện sự tôn trọng của mình với khán giả.

Bên cạnh những ưu điểm được thể hiện trong phần trình bày của mình, CEO người Hàn đã vô tình mắc những sai lầm trong thuyết trình khi đứng trước áp lực trả lời chất vấn của các Shark. Dáng đứng của Tim dường như không thể hiện được sự mạnh mẽ, vững chãi. Hai chân của Tim đứng khép quá mức. Thông thường, khi thuyết trình, tư thế đúng nhất là ngẩng cao đầu, thót bụng, rướn ngực lên, hai đùi hơi mở, hai bàn chân rộng ngang hai vai, kết hợp vẻ mặt tự tin với sự tương tác của đôi mắt. Theo đó lưng phải thẳng không được gù, hai mắt nhìn thẳng, đầu ngay ngắn.

Sau những phút đầu hành động tự tin thì ngôn ngữ cơ thể của Tim không còn nhiều, hai tay cũng chụm vào nhiều hơn thể hiện sự lo lắng. Có lẽ những câu hỏi chất vấn của các Shark đã thật sự làm khó được Tim Lee khiến anh phải lúng túng. Tận dụng ngôn ngữ cơ thể là một trong những kỹ năng cần phải có đối với một người thuyết trình. Tất nhiên, lạm dụng quá nhiều cũng gây ảnh hưởng không hề nhỏ đối với sự thành công của bài thuyết trình. “Khán giả không chỉ nghe bằng tai mà còn coi bằng mắt. Vì vậy, diễn giả phải nói bằng tất cả sự say mê được biểu thị trên mọi phương diện của cơ thể ” - Ông Mai Nguyễn Hoàng Nam, CEO của Học viện kỹ năng VTALK chia sẻ.

Giữ sự bình tĩnh khi thuyết trình trước đám đông 

Khi trình bày và trả lời các câu hỏi chất vấn, điều quan trọng nhất là phải giữ được sự bình tĩnh, trả lời vào trọng tâm. Trong Shark Tank, khi đối mặt với các câu hỏi về doanh thu của công ty, điều mà người nghe muốn là về các số liệu cụ thể, rõ ràng, Tim Lee lại không thể trả lời một cách nhất quán, dẫn dắt dài dòng không vào trọng tâm. Có thể coi đây là điểm trừ lớn nhất của anh chàng CEO này vì trước đó anh giới thiệu mình là MBA (Master of Business Administration - Thạc sĩ Quản trị kinh doanh) đến hai lần, nhưng đối mặt với những câu hỏi liên quan đến chuyên ngành lại không thể trả lời một cách thuyết phục. 

Việc giữ được sự bình tĩnh trong quá trình phản biện sau thuyết trình không phải là kỹ năng có thể dễ dàng rèn luyện được. Điều này cần vận dụng kết hợp giữa hai yếu tố là hiểu biết sâu rộng vấn đề và khả năng ứng biến linh hoạt. Điều này tạo cho bạn một phản xạ tự nhiên, cũng như giúp bạn trình bày một cách trôi chảy hơn. Bên cạnh đó, qua mỗi lần mắc lỗi và rút kinh nghiệm, phần nói của bạn sẽ ngày càng hoàn thiện. 

Việc chưa tận dụng được triệt để kỹ năng thuyết trình là một trong những lý do khiến Tim Lee chưa thể nào thành công thuyết phục các Shark đầu tư cho mình. Kỹ năng thuyết trình thuyết phục là một trong những yếu tố quan trọng nhất đối với những người muốn xây dựng một sự nghiệp thành công. Ngoài một sự chuẩn bị chỉnh chu về bài nói thì việc tận dụng các kỹ năng thuyết trình một cách hợp lí cũng như giữ bình tĩnh khi nói là cách để bạn có một bài thuyết trình hoàn thiện hơn.