Kế hoạch không thành của ông hoàng tỷ phú vắc xin của Ấn Độ - người đã từng nắm giữ chìa khóa để chấm dứt đại dịch.

Adar Poonawalla - Giám đốc điều hành của Viện Huyết thanh Ấn Độ (SII), nhà sản xuất vắc xin lớn nhất thế giới - đã bơm hàng trăm triệu đô la vào cơ sở sản xuất ở Ấn Độ của mình và cam kết sản xuất hàng triệu liều vắc xin coronavirus, khi đó chưa được kiểm chứng.

Vắc xin được tạo ra bởi Đại học Oxford và AstraZeneca (AZN), vẫn đang trong quá trình thử nghiệm lâm sàng vào thời điểm đó. Không ai chắc chắn một loại vắc-xin sẽ mất bao lâu để phát triển, chưa nói đến việc liệu nó có hoạt động hay không.

Poonawalla nói với CNN Business: “Đó là một rủi ro có tính toán trước. Thành thật mà nói, tôi đã không có sự lựa chọn vào thời điểm đó. Tôi chỉ cảm thấy hối hận vì đã không cam kết bằng cách này hay cách khác."

Để thực hiện được kế hoạch của mình, Poonawalla trước tiên phải huy động được gần 1 tỷ USD. Và cuộc sống của hàng trăm triệu người  trên hành tinh đang bị đe dọa, vì SII đã cam kết cung cấp cho các nước nghèo hơn. Nếu canh bạc được thành công, Poonawalla sẽ cứu vô số mạng sống và được ca ngợi như một anh hùng trong thời kỳ hỗn loạn lịch sử. Gia đình giàu có đáng kinh ngạc của anh ấy cũng sẽ trở nên giàu có hơn nữa bằng cách thu lợi từ hợp đồng bạc tỷ này.

Khi cả thế giới trao tiền - và sự tin tưởng - cho Poonawalla, mọi thứ dường như đang diễn ra theo đúng kế hoạch. Vắc xin AstraZeneca đã nhận được sự chấp thuận từ các cơ quan quản lý của Vương quốc Anh vào tháng 12 năm 2020 và Poonawalla đã trở thành một cái tên phổ biến ở Ấn Độ.

Nhưng ngay sau đó, người ta thấy rõ rằng Poonawalla đã tính toán sai những thách thức đi kèm với việc phân phối hàng triệu vắc xin vào giữa trận đại dịch kéo dài một thế kỷ.

Vào đầu năm nay, khả năng tiêm chủng của công ty anh ấy ngay cả những người đồng hương của anh ấy đã bị nghi ngờ khi một làn sóng coronavirus tàn phá tấn công Ấn Độ. Anh ấy cũng không theo kịp cam kết cung cấp các cảnh quay cho các quốc gia khác - hậu quả của việc này đã làm giảm uy tín của anh ấy và làm sáng tỏ mối nguy hiểm của việc phụ thuộc quá nhiều vào một nhà sản xuất.

Từ người chăn nuôi ngựa đến nhà sản xuất vắc xin

Thật dễ dàng để hiểu tại sao một số tên tuổi lớn nhất trong lĩnh vực y tế công cộng lại chọn dựa vào Poonawalla.

Rất ít nhà sản xuất có thể đạt tới quy mô như SII để có thể sản xuất vắc xin. Công ty được thành lập cách đây 55 năm bởi Cyrus, cha của Poonawalla, - sản xuất 1,5 tỷ vắc xin mỗi năm cho bệnh sởi, rubella, uốn ván và nhiều bệnh khác. Các mũi nhọn được phân phối chủ yếu cho các quốc gia có thu nhập thấp trên toàn thế giới, bao gồm cả Ấn Độ. Poonawalla ước tính rằng hơn 50% trẻ sơ sinh trên thế giới phụ thuộc vào vắc-xin được sản xuất tại SII.

Gia đình Poonawalla đã xuất phát từ một con đường "lạ thường" để trở thành một trong những nhà sản xuất vắc xin ưu việt trên thế giới. Họ đã lai tạo và đua ngựa thuần chủng từ những năm 1940, đa dạng hóa sang lĩnh vực dược phẩm, tài chính và bất động sản trong nửa thế kỷ qua.

Cyrus Poonawalla hiện là người giàu thứ 7 Ấn Độ với giá trị tài sản hơn 16 tỷ USD, theo Chỉ số Tỷ phú Bloomberg. Con trai ông, Poonawalla, đảm nhận vị trí Giám đốc điều hành vào năm 2011 và tập trung vào việc mở rộng ra thị trường quốc tế.

Để chuẩn bị cho việc sản xuất vắc xin AstraZeneca, Poonawalla cho biết ông đã chi 800 triệu USD để mua hóa chất, lọ thủy tinh và các nguyên liệu thô khác, cũng như tăng cường năng lực sản xuất tại nhà máy của mình ở thành phố Pune, miền Tây Ấn Độ.

 Hơn 250 triệu đô la đến từ quỹ riêng của công ty, 300 triệu đô la khác đến từ Quỹ Bill và Melinda Gates, là những đối tác mà SII đã hợp tác để cung cấp các liều thuốc có giá thành rẻ hoặc miễn phí cho các nước có thu nhập thấp. Phần còn lại do các quốc gia khác thanh toán khi SII bắt đầu nhận đơn đặt hàng vắc xin. Tổng cộng, SII đã đồng ý sản xuất tới 200 triệu liều vắc xin cho 92 quốc gia, như một phần của thỏa thuận với Gates Foundation và Gavi, một liên minh vắc xin.

Tuy nhiên, tất cả những điều đó đã xảy ra trước khi các cơ quan quản lý ký ban hành vắc xin AstraZeneca. Nếu các thử nghiệm đối với loại vắc-xin đó không thành công, SII sẽ "chỉ sản xuất hàng loạt và sau đó sẽ vứt bỏ chúng", Poonawalla nói.

Poonawalla, một nhà nghiên cứu kinh doanh tốt nghiệp tại Đại học Westminster, London cho biết SII có thể đưa ra quyết định đó nhanh chóng hơn nhiều công ty khác, vì đây là một doanh nghiệp do gia đình điều hành.

Anh có văn phòng tại Ấn Độ là một chiếc Airbus A320 được tân trang lại: “Sự linh hoạt trong việc có thể quyết định ngay tại chỗ thực sự là yếu tố thay đổi cuộc chơi chính giúp chúng tôi có thể làm được điều này.

Sau khi các cơ quan quản lý của Vương quốc Anh phê duyệt vắc-xin, Poonawalla bắt đầu cung cấp liều cho người Ấn Độ và các quốc gia khác. Đến tháng 5, Gavi đã nhận được khoảng 30 triệu jabs từ SII.

Trận sóng thần Covid-19 của Ấn Độ

Nhưng kế hoạch của Poonawalla đã sớm thất bại khi đợt thứ hai của Covid-19 tấn công Ấn Độ vào mùa xuân. Vào thời kỳ đỉnh cao, quốc gia này báo cáo hơn 400.000 trường hợp mỗi ngày, mặc dù các chuyên gia nói rằng con số thực tế có thể cao hơn nhiều.

Vào thời điểm đó, chỉ có 2% trong số 1,3 tỷ dân Ấn Độ được tiêm chủng đầy đủ và chính phủ quốc gia của nước này đã chậm chạp trong việc đặt hàng thêm vắc xin. Không có một kho dự trữ lớn, các bang ở Ấn Độ bắt đầu cạn kiệt số lượng súng có hạn mà họ có.

 

Ấn Độ sau đó đã quyết định ngừng xuất khẩu tất cả các loại vắc xin, ngăn cản SII thực hiện các hợp đồng của mình ở những nơi khác.

"Tôi là một người yêu nước... và nếu đất nước của tôi cần cơ sở của tôi trước tiên, tôi phải làm theo những gì họ nói", Poonawalla nói. " Tôi không có sự lựa chọn khác cho việc đó."

Việc không thể xuất khẩu vắc xin đã làm tổn hại một số quốc gia nghèo nhất trên thế giới. Chẳng hạn, giám đốc cơ quan kiểm soát dịch bệnh của châu Phi đã cảnh báo việc Ấn Độ giữ hàng xuất khẩu có thể là "thảm họa" đối với châu lục này. Người dân ở một số quốc gia, từ láng giềng Nepal đến Kenya, đã bị mắc kẹt sau khi tiêm liều đầu tiên của Covishield, tên của loại vắc-xin do Ấn Độ sản xuất.

Khi được hỏi tại sao liên minh vắc xin toàn cầu lại chọn phụ thuộc quá nhiều vào một nhà sản xuất, người phát ngôn của Gavi nói với CNN Business rằng họ có rất ít lựa chọn.

Người phát ngôn cho biết vào đầu năm 2021, "rất ít vắc xin được phê duyệt và có sẵn để triển khai", đồng thời cho biết thêm rằng điều "tự nhiên" là SII sẽ được ký hợp đồng với những liều lượng sớm với quy mô của nó.

Tuy nhiên, chuyên gia sức khỏe cộng đồng Jeffrey Lazarus cho biết có những sai sót trong kế hoạch này.

Lazarus, người đứng đầu nhóm nghiên cứu hệ thống y tế tại Viện Y tế Toàn cầu Barcelona cho biết: “Chỉ dựa vào một nhà sản xuất là một sai lầm, điều này dễ dàng nhận thấy hơn trong nhận thức muộn màng."

 Trách nhiệm khó tránh

Mặc dù Poonawalla không thể chịu trách nhiệm về một số vấn đề dẫn đến việc triển khai vắc-xin bị đình trệ - chủ yếu trong số đó là vụ bùng phát lớn ở Ấn Độ - những người gièm pha ông đã đặt câu hỏi về một số phần trong cách tiếp cận của ông.

Họ chỉ ra rằng Poonawalla đã không giao số lượng mũi tiêm mà anh ta hứa ban đầu và họ tuyên bố anh ta không minh bạch về cách anh ta sử dụng tất cả số tiền mà anh ta huy động được cho đợt đẩy mạnh vắc xin.

“Không có nhiều trách nhiệm giải trình cho việc số tiền mà anh ấy quyên góp được đã đi đâu”, Malini Aisola, đồng điều hành của cơ quan giám sát ngành y tế Mạng lưới Hành động Ma túy Toàn Ấn Độ, nói với CNN Business.

Vào tháng 6 năm ngoái, SII cam kết sẽ sản xuất một tỷ liều vắc xin AstraZeneca cho các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình, với 400 triệu liều sẽ sẵn sàng vào cuối năm 2020.

Nhưng đến tháng 1 năm 2021, công ty chỉ còn 70 triệu liều thuốc. Việc đưa tin trên các phương tiện truyền thông toàn cầu cũng trở nên bất lợi, với các tiêu đề liên quan đến sự thiếu hụt vắc xin trên toàn cầu với các vấn đề của SII, bao gồm lệnh cấm xuất khẩu của Ấn Độ và vụ hỏa hoạn tại cơ sở Pune của công ty. Vào thời điểm đó, Poonawalla cho biết vụ hỏa hoạn không ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất của Covishield. Nhưng kể từ đó, anh đã đảo ngược thông tin, nói rằng sự cố đóng một vai trò quan trọng trong việc cản trở hoạt động sản xuất.

Anh ấy cũng khẳng định anh ấy thực tế về mục tiêu của mình. Poonawalla nói với CNN Business khi được hỏi liệu công ty có cam kết nhiều hơn những gì họ có thể mang lại: “Chúng tôi luôn làm việc thiếu sáng suốt.

Tuy nhiên, anh ấy vẫn bị mắc kẹt trong những tranh cãi làm giảm uy tín của mình. Khi số ca mắc bệnh Covid-19 của Ấn Độ tăng vọt vào tháng 4, Poonawalla đã hạ giá vắc xin của mình và gọi động thái này là một "cử chỉ từ thiện" - dẫn đến những lời chỉ trích nặng nề, với các nhà hoạt động chỉ ra rằng ngay cả một khoản lợi nhuận nhỏ vẫn là lợi nhuận cho SII. .

"AstraZeneca đã cam kết rằng họ sẽ không kiếm lợi nhuận từ các nước thu nhập thấp và thu nhập trung bình trong thời kỳ đại dịch, nhưng điều đó dường như không áp dụng cho SII", Aisola nói.

Theo AstraZeneca, các công ty mà nhà sản xuất thuốc có các thỏa thuận cấp phép phụ, bao gồm cả SII, sẽ quyết định giá của riêng họ.

SII từ chối bình luận về việc họ đã thu lợi bao nhiêu từ các nỗ lực vắc-xin cho đến nay, nhưng Poonawalla cho biết đây là một "cách nhìn rất vô lý và ngây thơ về thế giới" để mọi người mong đợi các công ty không thu lợi từ vắc-xin.

Mặc dù Poonawalla vẫn chưa đạt được các mục tiêu cao cả của mình, nhưng vẫn có cơ hội để anh ta và SII có thể trở lại đúng hướng, điều quan trọng để chấm dứt tình trạng bất bình đẳng vắc xin trên toàn thế giới. Ấn Độ đã quyết định bắt đầu xuất khẩu vắc xin một lần nữa khi tỷ lệ tiêm chủng của chính nước này tăng lên. Quốc gia đã sử dụng một tỷ liều vào tháng 10 - khoảng 90% trong số đó đến từ SII, theo công ty.

SII cũng cho biết họ đã tăng sản lượng lên 220 triệu liều một tháng kể từ tháng 10 năm nay.

SII cũng đang mở rộng quan hệ đối tác của mình, đã ký một thỏa thuận với công ty công nghệ sinh học Novavax của Mỹ để sản xuất vắc xin Covid-19, đang chờ phê duyệt theo quy định. Họ cũng hợp tác với Quỹ đầu tư trực tiếp của Nga để sản xuất vắc-xin Sputnik.