Lãi suất thấp kỷ lục, người dân rút ròng gần 1.000 tỷ tiền gửi ngân hàng

Theo số liệu của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đến cuối tháng 8, tổng phương tiện thanh toán tăng 5,34% đạt gần 12,758 triệu tỷ đồng. Trong đó, tiền gửi của khách hàng tại các tổ chức tín dụng tăng 4,17% so với đầu năm lên hơn 10,4 triệu tỷ đồng. Động lực chủ yếu đến từ tiền gửi tổ chức kinh tế với 5,144 triệu tỷ đồng, tăng 5,46% so với đầu năm.

Trong khi đó, tiền gửi của dân cư cuối tháng 8 ở mức hơn 5,293 triệu tỷ đồng chỉ tăng 2,95% so với đầu năm và giảm so mức 2,97% ghi nhận vào cuối tháng 7. Như vậy, trong tháng 8, người dân rút ròng gần 1.000 tỷ đồng ra khỏi hệ thống ngân hàng. 

Diễn biến trên hoàn toàn trái ngược so với bình quân các năm trước, khi tăng trưởng tiền gửi của dân cư thường lớn hơn nhiều so với các tổ chức kinh tế. Đồng thời, đây cũng là mức tăng trưởng tiền gửi dân cư 8 tháng thấp nhất trong nhiều năm qua. 

Trước đó, lượng tiền gửi dân cư trong 8 tháng đầu năm liên tục tăng trưởng mạnh trong năm 2016 và 2017, lần lượt ở mức 15,4% và 12%. Tăng trưởng tiền gửi dân cư bắt đầu giảm mạnh trong hai năm tiếp theo khi chỉ đạt 8,47% vào năm 2018 và đến năm 2019 còn 8,39%; sang năm 2020 rơi xuống 5,46% và hiện tại là 2,97%. 

Sự sụt giảm liên tục của tiền gửi dân cư các năm gần đây cho thấy người dân đã bớt gửi tiền vào ngân hàng trong bối cảnh lãi suất tiền gửi liên tục giảm sâu.

Hiện lãi suất huy động VND đang ở mức thấp nhất trong vòng nhiều năm qua, dao động ở 2,7 – 4,0% cho kỳ hạn dưới 6 tháng, 3,7 – 5,0% cho kỳ hạn 6 – 12 tháng và 4,6 – 6,5% cho kỳ hạn trên 12 tháng.

Tại các ngân hàng lớn, lãi suất kỳ hạn 6 tháng đã giảm xuống còn 4%/năm; kỳ hạn 12 tháng đã dưới 5,5%/năm. Với tiền gửi của doanh nghiệp và tổ chức kinh tế, lãi suất mới áp còn thấp hơn nữa.

Dữ liệu từ ngân hàng thế giới cho thấy, trong vòng 10 năm qua, lãi suất huy động tiền gửi bình quân tại Việt Nam đã giảm khoảng 10 điểm %, từ mức 14%/năm xuống còn 4%/năm. Đây là mức giảm mạnh nhất khu vực Đông Nam Á.

Chia sẻ tại buổi họp báo Ngân hàng Nhà nước (NHNN), Phó thống đốc Đào Minh Tú cho biết mặt bằng lãi suất huy động của các ngân hàng đã xuống rất thấp, không thể gắn việc giảm lãi suất đầu vào để hạ lãi suất đầu ra từ nay đến cuối năm.

Theo Phó Thống đốc  lạm phát nước ta từ đầu năm đến nay là 1,82%, song nhiều tổ chức quốc tế dự báo, lạm phát sẽ tăng trở lại. Dự báo của Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF), lạm phát tại Việt Nam năm nay có thể tăng 2,8-3,5%. Nếu lấy tạm con số ước tính lạm phát 3%, thì với lãi suất huy động đầu vào bình quân 5-5,5%/năm hiện nay, người gửi tiền chỉ hưởng lãi suất thực dương 2%.

Mặt bằng lãi suất huy động hiện nay đã ở mức thấp, do năm 2020, NHNN nhiều lần giảm lãi suất huy động. Nếu tiếp tục giảm lãi suất huy động, tiền gửi vào ngân hàng sẽ giảm mạnh. Chính vì vậy, NHNN không đặt ra vấn đề giảm thêm lãi suất huy động nữa.

Khi lãi suất huy động thấp, không ít người gửi tiền sẽ lựa chọn rút tiền khỏi ngân hàng, đầu tư vào vàng, chứng khoán, bất động sản… Trong khi đó, ngân hàng muốn có tiền cho vay phải duy trì được tiền gửi đầu vào ổn định. Cho nên, mặt bằng lãi suất huy động phải duy trì ở mức hợp lý để đảm bảo nguồn tiền gửi.

"Chúng tôi không đặt vấn đề hạ lãi suất đầu vào thời điểm hiện nay. Vì phải đảm bảo thanh khoản của hệ thống ngân hàng cũng như quyền lợi người gửi tiền", ông Tú nói.

Thực tế, nguy cơ người dân tiếp tục giảm gửi tiền vào ngân hàng đang hiện hữu khi thị trường bất động sản, chứng khoán, tiền ảo,… đang có dấu hiệu tăng nóng.

Số liệu từ Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam (VSD) cho biết, nhà đầu tư trong nước đã mở mới 957.215 tài khoản chứng khoán trong 9 tháng đầu năm, lớn hơn tổng số tài khoản mở mới trong 3 năm 2018; 2019 và 2020 cộng lại (837.345 tài khoản).