Giải quyết vướng mắc kịp thời, tiếp sức doanh nghiệp đồ uống trước thềm tăng thuế tiêu thụ đặc biệt

Nhằm giúp các doanh nghiệp, các nhà hoạch định chính sách hiểu rõ hơn thực trạng của ngành, các khó khăn và cả những vướng mắc trong quá trình thực hiện chính sách liên quan, ngày 25/9 tại Hà Nội, Hiệp hội Bia - Rượu - Nước giải khát Việt Nam (VBA) phối hợp cùng Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), Hiệp hội doanh nghiệp đầu tư nước ngoài (VAFIE) tổ chức Tọa đàm “Kích cầu tiêu dùng để tăng trưởng kinh tế – Góc nhìn từ ngành đồ uống”.

Phát biểu khai mạc Toạ đàm, ông Lương Xuân Dũng - Chánh Văn phòng Hiệp hội Bia - Rượu - Nước giải khát Việt Nam (VBA) cho biết, ngành đồ uống là một ngành kinh tế kỹ thuật quan trọng của quốc gia. Hàng năm đã đóng góp khoảng 60 ngàn tỉ đồng vào ngân sách quốc gia, tạo công ăn việc làm cho hàng triệu lao động trong toàn bộ chuỗi sản xuất kinh doanh thương mại, cung ứng dịch vụ. 

Tuy nhiên, những năm gần đây, bức tranh ngành đồ uống cho thấy hiện và tương lai gần sẽ là giai đoạn đặc biệt khó khăn. Các cú sốc kéo dài từ dịch bệnh COVID-19 đến thiên tai lũ lụt và bất ổn kinh tế chính trị toàn cầu đã làm gián đoạn chuỗi cung ứng, đồng thời đẩy chi phí nguyên vật liệu, vận chuyển, kho bãi lên cao tạo nên những khó khăn thách thức cho quá trình sản xuất - kinh doanh của ngành đồ uống. 

Bên cạnh đó, tình trạng buôn lậu, hàng giả, hàng nhái và gian lận thương mại ngày càng khó kiểm soát, tạo ra sự cạnh tranh không lành mạnh, làm suy giảm thị phần của các doanh nghiệp tuân thủ pháp luật. Khung chính sách pháp lý cũng có nhiều điều chỉnh như tăng thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) đối với sản phẩm đồ uống có cồn, bổ sung mặt hàng nước giải khát có đường vào diện mặt hàng chịu thuế TTĐB.

Bà Chu Thị Vân Anh - Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký VBA cũng cho biết thêm, ngành đồ uống có cồn đang chịu các hạn chế từ các luật chuyên ngành như Luật phòng chống tác hại rượu bia, Luật thuế tiêu thụ đặc biệt, Luật quảng cáo, Luật thương mại và đặc biệt là các Nghị định 100, Nghị định 168, đã và đang ảnh hưởng rất mạnh tiêu dùng rượu bia trong nước. 

Ngoài ra, các doanh nghiệp phải đối mặt với khó khăn vấn nạn rượu trôi nổi, không rõ nguồn gốc, không được quản lý chiếm tới gần 63% lượng rượu tiêu thụ , gây thất thu cho ngân sách Nhà nước. Từ đó, ảnh hưởng đến sức khoẻ con người, ảnh hưởng tới hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp chính thống.

“Thách thức khó khăn lại càng thêm chồng chất hơn khi từ 1/1/2027, thuế TTĐB đối với nước giải khát có đường sẽ chính thức được áp dụng với thuế suất 8% và tăng lên 10% từ 1/1/2028. Mặc dù sắc thuế chưa có hiệu lực, nhưng ngay từ thời điểm hiện tại, doanh nghiệp trong ngành đã phải bước vào giai đoạn chuẩn bị để thích ứng với sắc thuế này. 

Các hoạt động như nghiên cứu, điều chỉnh công thức sản phẩm theo hướng giảm đường, xây dựng lại kế hoạch sản xuất - kinh doanh, định giá, chiến lược phân phối và truyền thông định vị sản phẩm phù hợp với xu hướng tiêu dùng đều đòi hỏi chi phí đầu tư lớn, trong khi khả năng hồi vốn là rất bấp bệnh do thị trường chưa phục hồi. Từ thực tế trên, có thể thấy năm 2025 là một năm khó khăn đối với ngành nước giải khát, và giai đoạn 2026 - 2027 tiềm tàng nhiều thách thức hơn khi chính sách thuế TTĐB được triển khai. Những tác động này không chỉ giới hạn trong phạm vi doanh nghiệp, mà còn ảnh hưởng rộng tới kinh tế vĩ mô và đời sống xã hội” – bà Vân Anh khẳng định.

Để hỗ trợ doanh nghiệp, thúc đẩy kích cầu tiêu dùng nội địa, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký VBA kiến nghị mở rộng chính sách giảm thuế GTGT 2% cho các mặt hàng đồ uống đến hết năm 2027; Giảm, hoãn, miễn một số phí và lệ phí; Giãn lùi thực hiện thuế TTĐB; Phối hợp, giải quyết vấn nạn rượu thủ công, bia giả, nhái, kém chất lượng; Cắt giảm điều kiện kinh doanh; giải quyết kịp thời các khó khăn, vướng mắc của doanh nghiệp; Truyền thông, cung cấp thông tin đúng đắn, khách quan về ngành đồ uống dựa trên cơ sở khoa học thực tiễn ở Việt Nam và cuối cùng là xem xét, tiếp thu các đề xuất, góp ý của ngành hàng trong quá trình xây dựng các văn bản pháp luật. 

Trong đó có một vướng mắc có thể giải quyết được ngay là quy định rõ để các mặt hàng nước giải khát có đường trên 5g/100ml, được hưởng chính sách giảm thuế GTGT 2% đến hết năm 2026, trước thềm bắt đầu là đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt từ 1/1/2027 để đảm bảo tính nhất quán của các văn bản pháp luật và đồng thời không ảnh hưởng tới lợi ích hợp pháp của các doanh nghiệp.

Đồng tình với quan điểm trên, ông Đậu Anh Tuấn – Phó Tổng thư ký Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho rằng, kích cầu từ các chính sách tài khoá là giải pháp quan trọng trong bối cảnh dư địa từ giải pháp tiền tệ đã không còn. Chẳng hạn như các giải pháp hỗ trợ hộ kinh doanh, giải pháp nào có thể thực hiện được ngay thì quan tâm giải quyết như: cho phép mặt hàng “nước giải khát theo TCVN có hàm lượng đường trên 5g/100ml” tiếp tục được hưởng chính sách giảm thuế GTGT 2% từ ngày 1/1/2026 đến hết ngày 31/12/2026, tạo đà tăng trưởng và phục hồi cho ngành nước giải khát trước giai đoạn trước khi bắt đầu chịu thuế TTĐB từ 1/1/2027.

Theo Báo cáo đánh giá tác động chính sách giảm 2% thuế GTGT loại trừ đối với mặt hàng nước giải khát có đường trên 5g/100ml do Viện nghiên cứu đồ uống Việt Nam thực hiện tháng 8/2025, doanh nghiệp ngành Nước giải khát, người tiêu dùng có thể không được hưởng khoảng 1.276 tỉ đồng từ chính sách giảm thuế GTGT 2%, lợi nhuận giảm 0,297%; Giá trị tăng thêm của ngành (VA) giảm 0.117%; Thu nhập người lao động giảm 0.323%; Khấu hao tài sản cố định giảm 0,356%.