Khởi động Đề án “Liên đoàn hợp tác xã điện tử (Liên minh kinh tế số) – Giải pháp chuyển đổi số cho cá nhân, hộ kinh doanh, doanh nghiệp và hợp tác xã”

Đề án “Liên đoàn hợp tác xã điện tử (Liên minh kinh tế số) – Giải pháp chuyển đổi số cho cá nhân, hộ kinh doanh, doanh nghiệp và hợp tác xã” là sáng kiến của Nhà văn, Nhà nghiên cứu Nguyễn Xuân Tuấn cùng Hội đồng khoa học của dự án và hơn 300 doanh nghiệp hợp tác xã.

Đề án được triển khai trong bối cảnh cả nước có khoảng 5,5 triệu hộ kinh doanh cá thể, đóng góp gần 30% GDP nhưng chỉ chiếm khoảng 1,6% thu ngân sách nhà nước.

Đặc biệt, ngoài lực lượng đã đăng ký, còn tồn tại khoảng 20 triệu cá nhân kinh doanh phi chính thức – từ bán hàng trực tuyến, vận tải công nghệ, trang trại nông nghiệp, dịch vụ nhỏ lẻ chưa được thống kê và chưa có tư cách pháp nhân. Như vậy, tổng quy mô khu vực cá thể và cá nhân kinh doanh tại Việt Nam lên tới 20 – 25 triệu đơn vị, trong đó ít nhất 2/3 chưa được quản lý trong hệ thống chính thức. Đây vừa là nguồn lực to lớn, vừa là thách thức về minh bạch và quản lý kinh tế.

Những khó khăn lớn của hộ kinh doanh cá thể hiện nay chủ yếu là việc thiếu tư cách pháp nhân, không thể ký hợp đồng lớn, khó tiếp cận vốn ngân hàng, không đủ điều kiện tham gia đấu thầu, xuất nhập khẩu. Áp lực tuân thủ mới theo Nghị định 70/2025/NĐ-CP, từ 01/01/2026 tất cả hộ cá thể phải kê khai thuế, phát hành hóa đơn điện tử – vượt quá khả năng kế toán và công nghệ của phần lớn hộ. Thiếu hóa đơn đầu vào – đầu ra, đặc biệt trong nông sản, vận tải, thủ công mỹ nghệ, khiến hộ khó minh bạch doanh thu và bị hạn chế mở rộng thị trường chính ngạch. Chi phí tuân thủ cao: thuê kế toán, mua phần mềm, quản lý dữ liệu vượt khả năng của hộ nhỏ lẻ. Tâm lý e ngại minh bạch: lo gánh nặng thuế, trong khi người tiêu dùng chưa có thói quen lấy hóa đơn. Nguy cơ bị bỏ lại: nếu không có giải pháp trung gian, hàng triệu hộ cá thể có thể buộc phải ngừng kinh doanh hoặc tiếp tục tồn tại phi chính thức, gây thất thu thuế và méo mó cạnh tranh.

Chính vì vậy, Đề án “Liên đoàn hợp tác xã điện tử (Liên minh kinh tế số) – Giải pháp chuyển đổi số cho cá nhân, hộ kinh doanh, doanh nghiệp và hợp tác xã” được xác định là “giải pháp chuyển đổi mềm” cho hơn 5 triệu hộ kinh doanh cá thể: Hộ cá thể tham gia Liên đoàn hợp tác xã điện tử (Liên minh kinh tế số) sẽ được minh bạch hóa tài chính – pháp lý, phát hành hóa đơn hợp lệ, tiếp cận tín dụng và các dịch vụ số.Thông qua đó, hộ cá thể dần hội nhập chuẩn mực quản trị doanh nghiệp, có điều kiện từng bước chuyển lên công ty chính thức một cách tự nhiên, không gây “sốc pháp lý” hay chi phí quá sức. Đây là cách chuyển hóa từ hộ sang doanh nghiệp phù hợp với văn hóa kinh doanh Việt Nam, đảm bảo mục tiêu của Nhà nước là đạt 2 triệu doanh nghiệp hoạt động hiệu quả vào năm 2030.

Phát biểu tại Lễ khởi động, Nhà văn, Nhà nghiên cứu Nguyễn Xuân Tuấn khẳng định: “Hợp tác xã điện tử không chỉ là một mô hình công nghệ, mà còn là một giải pháp cải cách thể chế mềm dẻo. Trong tương lai, Liên đoàn hợp tác xã điện tử (Liên minh kinh tế số) sẽ là bước phát triển tất yếu, tập hợp sức mạnh cộng đồng để hàng chục triệu cá nhân và hộ kinh doanh bước vào nền kinh tế số, từng bước trở thành doanh nghiệp hiện đại”.

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và chuyển đổi số, các hình thái kinh tế mới đang trở thành động lực phát triển của nhiều quốc gia. Đề án Liên đoàn Hợp tác xã điện tử (Liên minh kinh tế số) không chỉ giới hạn trong phạm vi chuyển đổi số tài chính – pháp lý cho cá nhân, hộ kinh doanh, doanh nghiệp và hợp tác xã, mà còn định hướng hội tụ các mô hình kinh tế phát triển bền vững. 

Cụ thể: kinh tế tri thức dựa trên sáng tạo và đổi mới; kinh tế số và kinh tế dữ liệu lớn lấy công nghệ và dữ liệu làm hạ tầng; kinh tế xanh và kinh tế cacbon thấp hướng tới giảm phát thải, bảo vệ môi trường; kinh tế tuần hoàn và kinh tế tái chế tận dụng tối đa nguồn lực, hạn chế chất thải; kinh tế chia sẻ và kinh tế hợp tác khai thác hiệu quả tài sản xã hội trên nền tảng cộng đồng; cùng với kinh tế sáng tạo và kinh tế nhân văn đề cao văn hóa, con người và giá trị đạo đức.

Sự tích hợp này nhằm xây dựng một hệ sinh thái kinh tế mở, nhân văn và bền vững, trong đó Liên đoàn Hợp tác xã điện tử trở thành hạ tầng thể chế mới, kết nối các lực lượng sản xuất truyền thống và hiện đại, bảo đảm hài hòa giữa tăng trưởng, công bằng xã hội và bảo vệ môi trường.

Bên cạnh đó, chương trình còn triển khai kế hoạch phát triển văn hóa – kinh tế - xã hội, là dịp để thúc đẩy phong trào phát triển văn hóa đọc trong cộng đồng, hướng tới xây dựng xã hội học tập và phát triển con người toàn diện – một trụ cột trong phát triển bền vững đất nước. Tại chương trình, ông Nguyễn Ngọc Kim Anh - Tổng Giám đốc Sàn Văn hóa Học và Đọc Việt Nam đã có phát biểu về việc phát triển phong trào văn hóa đọc, xây dựng thư viện số điện tử hỗ trợ 3.321 xã để lan tỏa tri thức đến cấp cơ sở.

Cũng trong khuôn khổ chương trình, ông Đỗ Hồng Quân - Chủ tịch Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam đã phát biểu tổng kết và trao Bằng khen của Liên hiệp các Hội văn học nghệ thuật Việt Nam cho Nhà văn, Nhà nghiên cứu Nguyễn Xuân Tuấn – tác giả cuốn sách Con đường tương lai vì đã có thành tích xuất sắc cho sự nghiệp văn học nghệ thuật nước nhà. Ông Nguyễn Văn Khương và ông Nguyễn Ngọc Kim Anh được trao tặng Bằng khen vì sự nghiệp phát triển văn học nghệ thuật và phát triển cộng đồng.

Lễ khởi động “Đề án Liên đoàn hợp tác xã điện tử (Liên minh kinh tế số) – Giải pháp chuyển đổi số cho cá nhân, hộ kinh doanh, doanh nghiệp và hợp tác xã” đã đánh dấu bước khởi đầu quan trọng trong việc kết nối chuyển đổi số với phát triển văn hóa và kinh tế cộng đồng. Thông qua việc triển khai các mô hình Liên đoàn hợp tác xã điện tử kết hợp thư viện số, Ban tổ chức kỳ vọng sẽ góp phần thúc đẩy phát triển toàn diện, bền vững, lan tỏa tri thức và tinh thần đổi mới sáng tạo trong cộng đồng.