Nâng cao vai trò của phụ nữ, người khuyết tật và hoà nhập xã hội (gedsi) trong lĩnh vực Logistics giáo dục nghề nghiệp
Tăng cường sự tham gia của phụ nữ, người khuyết tật và hòa nhập xã hội trong giáo dục nghề nghiệp sẽ không chỉ giúp họ cải thiện đời sống mà còn góp phần tăng cơ hội và khả năng tiếp cận bình đẳng cho tất cả mọi người, bảo đảm sự bình đẳng và công bằng, tạo điều kiện cho mọi người có cơ hội phát triển bản thân trong học tập, việc làm và lao động, đồng thời góp phần vào đa dạng hóa lực lượng lao động, phát triển kinh tế - xã hội toàn diện và bền vững.
1. Giới thiệu
Đảng và Nhà nước luôn quan tâm đến lĩnh vực bình đẳng giới, người khuyết tật và hòa nhập xã hội trong sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước nói chung và trong giáo dục nghề nghiệp nói riêng, đây cũng là một trong những nội dung quan trọng được khẳng định trong Luật Giáo dục nghề nghiệp năm 2014 và Chiến lược phát triển giáo dục nghề nghiệp giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2045.
Tăng cường sự tham gia của phụ nữ, người khuyết tật và hòa nhập xã hội trong giáo dục nghề nghiệp sẽ không chỉ giúp họ cải thiện đời sống mà còn góp phần tăng cơ hội và khả năng tiếp cận bình đẳng cho tất cả mọi người, bảo đảm sự bình đẳng và công bằng, tạo điều kiện cho mọi người có cơ hội phát triển bản thân trong học tập, việc làm và lao động, đồng thời góp phần vào đa dạng hóa lực lượng lao động, phát triển kinh tế - xã hội toàn diện và bền vững
Báo cáo của Chính phủ gửi Quốc hội về kết quả thực hiện các mục tiêu quốc gia về bình đẳng giới năm 2023 [1] cho biết, theo số liệu của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, năm 2023 có khoảng 500 nghìn phụ nữ nông thôn được học nghề. Theo số liệu thống kê được từ 21 địa phương trên cả nước, số nữ học sinh, sinh viên được tuyển sinh vào các hệ thống trường nghề khoảng 127.370 học viên (đạt 41%). Vượt mục tiêu đề ra đến năm 2025 và năm 2030 (Chiến lược quốc gia về bình đẳng giới giai đoạn 2021 - 2030 xác định chỉ tiêu tỉ lệ nữ học viên, học sinh, sinh viên được tuyển mới thuộc hệ thống giáo dục nghề nghiệp đạt 30/% vào năm 2025 và 40% vào năm 2030).
Báo cáo rà soát tình hình thực hiện Chiến lược quốc gia về bình đẳng giới giai đoạn 2011-2020 của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội[1] cho thấy Chiến lược đã mang lại nhiều thay đổi quan trọng, đặt nền móng vững chắc cho các hoạt động thúc đẩy bình đẳng giới của quốc gia trong các giai đoạn tiếp theo. Công tác bình đẳng giới đã trở thành một bộ phận không thể tách rời của công cuộc phát triển kinh tế - xã hội, tạo những chuyển biến tích cực ở cả cấp độ quốc gia và ở các bộ, ngành, địa phương. Trong báo cáo này cũng cho thấy, Đề án “Hỗ trợ phụ nữ học nghề, tạo việc làm giai đoạn 2010 – 2015” đã dạy nghề cho hơn 1 triệu lao động nữ (vượt 300% mục tiêu Đề án); tỷ lệ có việc làm đạt 81% (vượt 11% mục tiêu Đề án), trong đó 75,6% chị em sau khi học nghề được Hội hỗ trợ vốn tự tạo việc làm, 12,64% được doanh nghiệp bao tiêu sản phẩm, 9,14% được doanh nghiệp tuyển dụng và 1,62% tham gia hợp tác xã, tổ hợp tác, liên kết .
Theo tài liệu của Bộ Lao động -Thương binh và Xã hội (2022) [[2]] cho thấy, các đối tượng yếu thế (người khuyết tật, người dân tộc thiểu số, người nghèo), phụ nữ nông thôn, bộ đội xuất ngũ… đã được quan tâm đào tạo nghề và giải quyết việc làm với các hình thức và mô hình phù hợp, bằng các chính sách thiết thực và hiệu quả. Đề án “Đào tạo nghề cho lao động nông thôn đến năm 2020” đã đào tạo nghề và hỗ trợ việc làm cho khoảng 9,6 triệu lao động tại khu vực nông thôn, trong đó lao động nữ chiếm 59,4%. Về đào tạo cho đối tượng yếu thế (người khuyết tật) giai đoạn vừa qua chủ yếu là thực hiện lồng ghép trong Đề án “Đào tạo nghề cho lao động nông thôn”; hình thức đào tạo là vừa làm, vừa học, kèm cặp nghề, truyền nghề theo cách “cầm tay chỉ việc”; đã tổ chức thí điểm mô hình doanh nghiệp trực tiếp đào tạo nghề để tuyển dụng người khuyết tật vào làm việc hoặc ký kết hợp đồng bao tiêu sản phẩm.
3. Thực trạng gắn kết giữa cơ sở giáo dục nghiệp và doanh nghiệp
Qua điều tra, khảo sát cũng cho thấy lãnh đạo và các cán bộ quản lý, giáo viên ở các cơ sở giáo dục nghề nghiệp nhận thức ngày càng tăng về tầm quan trọng của việc gắn kết giữa cơ sở đào tạo nghề và doanh nghiệp trong việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và đáp ứng nhu cầu thực tiễn của doanh nghiệp.
4. Một số hạn chế
Bên cạnh những kết quả đã đạt được, thì có thế nhận thấy một số hạn chế sự tham gia của GEDSI trong giáo dục nghề nghiệp như sau:
- Nhận thức của một số cán bộ quản lý, giáo viên, người học, người làm ở doanh nghiệp về sự tham gia của phụ nữ, người khuyết tật và hòa nhập xã hội trong giáo dục nghề nghiệp và doanh nghiệp đôi khi còn hạn chế;
- Các chương trình, quỹ học bổng, hỗ trợ khuyến học, hỗ trợ của cơ sở giáo dục nghề nghiệp và doanh nghiệp cho người học, người lao động là nữ, người khuyết tật và các đối tượng thiệt thòi khác còn chưa nhiều;
- Một số cơ sở giáo dục nghề nghiệp, doanh nghiệp còn hạn chế về cơ sở vật chất, thiết bị và dịch vụ hỗ trợ sự tiếp cận cho người khuyết tật, phụ nữ trong học tập và lao động. Vì vậy, người khuyết tật nhiều khi còn gặp khó khăn tham gia các chương trình giáo dục nghề nghiệp hòa nhập hoặc điều kiện làm việc của phụ nữ, chăm sóc sức khỏe đối với lao động nữ còn có hạn chế nhất định;
- Một số chương trình đào tạo chưa được thiết kế và triển khai linh hoạt, phù hợp với nhu cầu và khả năng của từng đối tượng hoặc từng nhóm đối tượng, đặc biệt là người khuyết tật học hòa nhập;
- Sự tham gia của phụ nữ trong một số ngành, nghề về logistics trong giáo dục nghề nghiệp và trong doanh nghiệp vẫn còn thấp, đặc biệt là trong các ngành được coi là "ngành của nam giới" như xếp dỡ cơ giới tổng hợp, lái xe nâng hàng, quản lý kinh doanh vận tải, vận hành máy nâng hàng; vận hành xe thang nâng; vận hành xe kéo điện và các ngành nghề khác liên quan đến lĩnh điều khiển phương tiện, thiết bị; khai thác, kỹ thuật, bốc xếp; an ninh, an toàn và kỹ thuật trong lĩnh vực logistics;
- Trong số các cơ sở giáo dục nghề nghiệp được khảo sát, tỉ lệ người học tham gia học hòa nhập các ngành về logistics còn ít (2 sinh viên). Bên cạnh đó, trong số doanh nghiệp được được khảo sát đều không có lao động là người khuyết tật làm việc trong lĩnh vực logisics, đây cũng là một vấn đề đáng được quan tâm cần xem xét trong việc đào tạo nghề cho người khuyết tật gắn với việc làm bền vững để người khuyết tật có thể hòa nhập, làm việc trong thị trường lao động nói chung và lĩnh vực logistics nói riêng.
5. Kết luận và đề xuất
Bình đẳng giới, người khuyết tật và hòa nhập xã hội liên quan giáo dục nghề nghiệp đã được đề cập trong nhiều văn bản chỉ đạo của Đảng và các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan, đặc biệt được thể hiện khá rõ trong Luật Giáo dục nghề nghiệp. Đồng thời, nội dung về bình đẳng giới, người khuyết tật và hòa nhập xã hội còn được lồng ghép trong các chiến lược, chương trình, dự án về phát triển kinh tế - xã hội quốc gia liên quan đến giáo dục nghề nghiệp và được các cơ sở giáo dục nghề nghiệp, doanh nghiệp và các tổ chức cá nhân có liên quan thực hiện khá tốt, điều cho thấy các chính sách này đã tiếp cận tới các đối tượng bao gồm phụ nữ, người khuyết tật và các đối tượng thiệt thòi khác, tạo cơ hội cho họ tiếp cận với giáo dục nghề nghiệp, lao động và việc làm, góp phần tạo nên sự chuyển biến tích cực trong cơ cấu lao động, tăng thu nhập, cải thiện đời sống, xóa đói, giảm nghèo và phát triển bền vững.
5.2. Đề xuất
Đối với các cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền
- Tiếp tục rà soát, đánh giá và hoàn thiện các quy định đối với bình đẳng giới, người khuyết tật và người bị thiệt thòi, yếu thế khác trong Luật Giáo dục nghề nghiệp và các luật, bộ luật có liên quan theo theo chương trình sửa đổi, bổ sung các luật, bộ luật có liên quan; sớm ban hành Thông tư hướng dẫn về giáo dục nghề nghiệp đối với người khuyết tật theo Kế hoạch số 753/QĐ-TTg ngày 03 tháng 6 năm 2020 của Chính phủ về thực hiện Chỉ thị số 39-CT/TW ngày 01 tháng 11 năm 2019 của Ban Bí thư Trung ương Đảng khóa XII về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác người khuyết tật; tăng cường chỉ đạo, hướng dẫn về việc đưa nội dung về bình đẳng giới vào chương trình giảng dạy chính thức của hệ thống giáo dục nghề nghiệp theo Quyết định số 1790/QĐ-TTg ngày 23 tháng 10 năm 2021 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình Truyền thông về bình đẳng giới đến năm 2030;
- Tăng cường lồng ghép các nội dung chỉ đạo, hướng dẫn về bình đằng giới, tổ chức đào tạo nghề cho người khuyết tật, người bị thiệt thòi, yếu thế khác trong các văn bản, chỉ đạo điều hành về giáo dục nghề nghiệp phù hợp với từng giai đoạn, thời điểm trong Chiến lược phát triển giáo dục nghề nghiệp. Xây dựng cơ sở dữ liệu và các công cụ thu thập, theo dõi thông tin, kiểm tra, đánh giá việc thi hành pháp luật, chiến lược, chương trình, kế hoạch, báo cáo về giới, người khuyết tật và người bị thiệt thòi yếu thế khác trong giáo dục nghề nghiệp.
Đối với cơ sở giáo dục nghề nghiệp
- Tăng cường tổ chức các lớp bồi dưỡng, tập huấn (theo chuyên đề hoặc lồng ghép vào các hoạt động đào tạo khác) để nâng cao năng lực, nhận thức của cán bộ quản lý, giảng viên, giáo viên, người học về vai trò, tầm quan trọng sự tham gia của của phụ nữ, người khuyết tật và hòa nhập xã hội trong giáo dục nghề nghiệp. Đồng thời đẩy mạnh truyền thông, tư vấn, hướng nghiệp để hỗ trợ phụ nữ, người khuyết tật và các đối tượng thiệt thòi khác được tiếp cận đầy đủ thông tin về sự đa dạng ngành, nghề đào tạo và vị trí việc làm trong lĩnh vực logistics, giúp họ có quyết định chính xác về việc lựa chọn nghề nghiệp.
- Tiếp tục nghiên cứu xây dựng, rà soát, điều chỉnh và phát triển một số chương trình đào tạo có thể triển khai linh hoạt về thời gian, địa điểm, tiến độ đào tạo và có tài liệu và trang thiết bị đào tạo phù hợp với ngành, nghề đào tạo, hình thức đào tạo, phù hợp với nhu cầu và khả năng của từng nhóm đối tượng, trong đó chú trọng đối tượng người học là phụ nữ, người khuyết tật học hòa nhập và các đối tượng thiệt thòi khác.
- Tiếp tục thực hiện đúng chính sách, pháp luật của Nhà nước đối với phụ nữ, người khuyết tật và đối tượng thiệt thòi khác trong học tập. Chú trọng đầu xây dựng, cải tạo và cải thiện cơ sở vật chất và môi trường học tập dễ tiếp cận cho người khuyết tật hòa nhập, thuận lợi cho người học là nữ; đẩy mạnh thực hiện bình đẳng giới trong tuyển sinh, đào tạo và các hoạt động liên quan khác.
- Tăng cường hợp tác giữa cơ sở giáo dục nghề nghiệp với doanh nghiệp và với các tổ chức trong và ngoài nước để có thể tăng cường nguồn lực, kỹ thuật và chia sẻ kiến thức, xây dựng các chương trình, quỹ, dự án hỗ trợ và tổ chức các hoạt động động viên, khích lệ, cải thiện môi trường học tập để mở rộng cơ hội tăng cường sự tham gia của phụ nữ, người khuyết tật và hòa nhập xã hội trong giáo dục nghề nghiệp.
- Phối hợp chặt chẽ với có sở giáo dục nghề nghiệp trên cơ sở gắn quyền lợi với trách nhiệm xã hội của mỗi bên trong đào tạo và sử dụng lao động để cùng nhau phối hợp trong công tác truyền thông, tư vấn tuyển sinh, đào tạo, giới thiệu việc làm và phối hợp trong các hoạt động liên quan khác để tuyển dụng được lao động phù hợp, đáp ứng yêu cầu của doanh nghiệp bao gồm phụ nữ, người khuyết tật và các đối tượng thiệt thòi khác.
- Chú trọng đầu xây dựng, cải tạo và cải thiện cơ sở vật chất dễ tiếp cận được cho người khuyết tật; tiếp tục đẩy mạnh thực hiện bình đẳng giới trong tuyển dụng, sử dụng, đào tạo, các chế độ lương thưởng, phúc lợi, cải thiện điều kiện làm việc, chăm sóc sức khỏe, chế độ làm việc linh hoạt đối với lao động nữ, người khuyết tật trong doanh nghiệp.
|
Tài liệu tham khảo chính:
|
Bùi Văn Trí, Hoàng Thái Sơn, Bùi Văn Hưng