Padova Cityporto: mô hình giải pháp logistics đô thị thành công tại Ý

Padua (Padova), thuộc vùng Veneto, là một trong những thành phố lâu đời nhất nước Ý. Với dân số gần 300.000 người, thành phố Padua phải giải quyết vấn đề lớn về tắc nghẽn giao thông, tiếng ồn và chất lượng không khí thấp với nhiều phương tiện vận tải thương mại kích thước lớn trong nội đô.

Năm 1999, chính quyền vùng Veneto lên kế hoạch tối ưu hóa hoạt động phân phối hàng hóa nhằm giảm ô nhiễm môi trường ở khu vực đô thị. Thời điểm đó, Interporto Padova, một công ty vận tải có mô hình kho vận tập trung, đã đi vào hoạt động trong thành phố Padua được nhiều năm. Trong bối cảnh như vậy, dự án Padova CityPorto đã bắt đầu từ thỏa thuận giữa chính quyền vùng Veneto, thành phố Padua, Công ty vận tải Interporto Padova, Phòng Thương mại địa phương và APS Mobilità, một công ty quy hoạch vận tải trong vùng. Dự án cũng được ủng hộ bởi Bộ Tài nguyên và giới chức vùng Veneto. Việc quản lý logistics đô thị là một vấn đề nhạy cảm và cần sự hợp tác từ nhiều bên; sự tham gia của các bên liên quan trong dự án có tầm quan trọng lớn ngay từ ban đầu. Các lợi ích của cả các công ty tư nhân lẫn các chủ thể quản lý công đều phải được cân nhắc và mục đích là khiến họ hợp tác một cách tốt nhất và hiệu quả nhất.

Dự án logistics Cityporto, với cốt lõi là tập trung, chia lẻ và phân phối hàng hóa cho nội đô thành phố, đã được vận hành thành công từ năm 2004. Dự án tổng thể bao gồm: một trung tâm kho vận (Urban Consolidation Center - UCC) được đặt ở làng vận tải của công ty Interporto Padova, một đội xe thân thiện với môi trường gồm các xe lai điện hoặc xe chạy bằng khí nén thiên nhiên (CNG), một hệ thống thông minh phục vụ vận tải ứng dụng CNTT (Intelligent Transport System - ITS) và một loạt các quy định kết hợp của địa phương để điều chỉnh vận tải hàng hóa đô thị.

Mô hình Cityporto dựa trên sự tham gia tự nguyện: các công ty vận tải hàng hóa được quyền tham gia và hưởng lợi nhờ dễ dàng tiếp cận trung tâm thành phố để giao hàng, thay vì phải tiếp tục tuân theo giờ giới hạn thông thường. Đến năm 2014, đã có 55 công ty vận tải thương mại tham gia chương trình. Những công ty tham gia phải giao hàng đến một khu vực logistics dành cho mình tại kho vận Interporto Padova. Các công nghệ ITS hỗ trợ việc quản lý kế hoạch giao hàng hằng ngày: đội xe ít xả khí độc hại môi trường của Cityporto sẽ rời khỏi khu vực và thực hiện giao hàng “chặng cuối” trong các điều kiện tối ưu nhất, cả về tối đa số kiện hàng lẫn số chuyến giao hàng.

Các xe của Cityporto được cho phép vào thành phố 24/24; sử dụng làn đường công cộng chuyên dụng; và sử dụng khu vực chất/ dỡ hàng chuyên dụng. Dịch vụ Cityporto giờ đây dựa vào đội xe gồm các xe lai điện và xe chạy bằng khí nén thiên nhiên, với hình ảnh một ống xả “được cột lại” vẽ trên thân xe, để truyền thông điệp bảo vệ chất lượng không khí đến khách hàng.

Dự án bắt đầu năm 2005, khi đó số lượng hàng cần giao vào khoảng 190 nghìn gói, đến năm 2014, khối lượng đã gần gấp đôi, với số gói hàng cao nhất được giao là 397 nghìn năm 2008. Số gói hàng được giao trong mỗi chuyến xe tăng liên tục (lên đến 6,6 gói mỗi chuyến). Tiến bộ quan trọng nhất của chương trình là đạt được thành tựu về bảo vệ môi trường. Như xác nhận qua nghiên cứu do Bộ Môi trường thực hiện khi khảo sát hoạt động của dự án trong vòng hai năm (2008-2010). Đội xe của Cityporto đã giảm chiều dài quãng đường các xe vận tải thương mại chạy từ trung bình 1.052 km/ ngày trong nửa sau năm 2008 xuống 1.216km/ ngày trong nửa đầu năm 2010 (số kiện hàng tăng lên gần gấp đôi). Thêm vào đó, tránh được khoảng 100 lượt xe gây ô nhiễm (tiêu chuẩn Euro 1 và Euro 2) vào thành phố mỗi ngày, góp phần lớn giảm khí thải môi trường (giảm 219 tấn CO2, 369 kg Nox, 72,8 kg Sox và 51,4 kg PM10).

Thành công của sáng kiến là nhờ vào nhiều yếu tố kết hợp:

· Sự tham gia của các bên liên quan ngay từ đầu dự án, dẫn đến việc thực hiện các quyết định chung về chương trình;

· Kế hoạch ngay từ đầu đã tập trung vào tính bền vững kinh tế, do vậy dự án được tiến hành từng bước, các bên tham gia nhận được lợi ích kinh tế, dẫn đến sự gia tăng sử dụng dịch vụ kho vận;

· Vai trò trọng yếu do công ty Interporto Padova nắm giữ. Điều mấu chốt của dự án là phải chọn đúng người thi hành, chẳng hạn như một công ty điều hành logistics/ vận tải địa phương thuộc một phần sở hữu của chủ thể công (nhà nước), như ở thành phố Padua trong trường hợp này, hoặc một công ty nhà nước quản lý dịch vụ vận tải trong thành phố.

Kho vận trung tâm của thành phố Padua đã trở thành mô hình tiên phong cho giải pháp logistics đô thị hiệu quả ở Ý và đã trở thành tập quán thực tiễn tốt ở Châu Âu. Dựa vào mô hình này, các dự án khác đã được triển khai ở Aosta, Como, Brescia và Verona. Bước tiếp theo của Padova Cityporto là mở rộng dịch vụ sang giao hàng nhanh, một ngành đang nở rộ nhờ sự phát triển mạnh mẽ của thương mại điện tử.

Tổng hợp từ Eltis