Cái tôi quá lớn là kẻ thù của một lãnh đạo tốt

Vào ngày đầu tiên làm Giám đốc điều hành của tập đoàn Carlsberg*, Cees T Hart đã được trợ lý của mình đưa cho một thẻ thang máy. Thẻ đã khóa tất cả các tầng khác để anh ấy có thể đi thẳng đến văn phòng ở tầng 20. Văn phòng của anh có những khung cửa sổ với tầm nhìn tuyệt đẹp ra Copenhagen. Đây là những đặc quyền ở vị trí mới của anh ấy, những đặc quyền nói lên quyền lực và tầm quan trọng của anh ta trong công ty.

Cees dành hai tháng tiếp theo để làm quen với trách nhiệm mới của mình. Nhưng trong suốt hai tháng đó, anh nhận thấy suốt cả ngày anh gặp rất ít người. Vì thang máy không dừng ở các tầng khác và chỉ có một nhóm giám đốc điều hành cấp cao làm việc ở tầng 20 nên anh hiếm khi tiếp xúc với các nhân viên khác của Carlsberg. Cees quyết định chuyển từ văn phòng riêng của mình sang một chiếc bàn trắng trong một không gian mở ở tầng dưới.

Khi được hỏi về những thay đổi, Cees giải thích: “Nếu không gặp mọi người, tôi sẽ không biết họ nghĩ gì. Và nếu tôi không nắm bắt được “nhịp đập” của tổ chức thì tôi không thể lãnh đạo hiệu quả được”.

Câu chuyện này là một ví dụ điển hình về cách một nhà lãnh đạo tích cực làm việc để tránh nguy cơ bị cô lập khi nắm giữ các vị trí cấp cao. Và nguy cơ này thực sự là vấn đề đối với các lãnh đạo. Bởi cấp bậc lãnh đạo càng cao thì họ càng có nguy cơ bị “thổi phồng” cái tôi. Và cái tôi càng lớn thì họ càng có nguy cơ rơi vào tình trạng “chỉ nghe thấy giọng nói chính mình”, mất liên lạc với đồng nghiệp, tổ chức và cuối cùng là khách hàng. 

Khi chúng ta được thăng chức, chúng ta có được nhiều quyền lực hơn. Và cùng với đó, mọi người có nhiều khả năng muốn làm hài lòng chúng ta hơn bằng cách lắng nghe chăm chú hơn, đồng ý nhiều hơn và cười trước những câu chuyện cười (hầu hết là nhạt nhẽo) của chúng ta. Tất cả những điều này kích thích sự “bành trướng” của cái tôi. David Owen, cựu Ngoại trưởng Anh, nhà thần kinh học và Jonathan Davidson, giáo sư tâm thần học và khoa học hành vi tại Đại học Duke, gọi đây là “hội chứng ngạo mạn”, mà họ định nghĩa là “rối loạn sở hữu quyền lực, đặc biệt là quyền lực gắn liền với thành công vượt trội, được duy trì trong nhiều năm”.

Một cái tôi không được kiểm soát có thể làm sai lệch quan điểm hoặc bóp méo các giá trị của chúng ta. Theo lời của Jennifer Woo, Giám đốc điều hành và chủ tịch của The Lane Crawford Joyce Group, nhà bán lẻ xa xỉ lớn nhất châu Á: “Quản lý sự khao khát tài sản, danh tiếng và ảnh hưởng của cái tôi là trách nhiệm hàng đầu của bất kỳ nhà lãnh đạo nào”.

Khi chúng ta bị cuốn vào sự khao khát có thêm quyền lực của “cái tôi” (ego), chúng ta sẽ mất kiểm soát. Cái tôi khiến chúng ta dễ bị thao túng; nó thu hẹp tầm nhìn và làm lệch lạc hành vi của chúng ta, thường khiến chúng ta hành động trái với các giá trị của mình.

Sự khao khát có thêm quyền lực của “cái tôi” (ego) sẽ khiến nhà lãnh đạo mất kiểm soát và hành động trái với các giá trị của mình (Nguồn: Sưu tầm)

Cái tôi quá lớn khiến người lãnh đạo dễ bị lợi dụng

Cái tôi giống như một mục tiêu mà chúng ta mang theo bên mình. Và giống như bất kỳ mục tiêu nào, mục tiêu càng lớn thì càng dễ bị tấn công. Bằng cách này, cái tôi bị thổi phồng sẽ khiến người khác dễ dàng lợi dụng chúng ta hơn. Vì cái tôi của chúng ta khao khát sự chú ý tích cực nên nó có thể khiến chúng ta dễ bị thao túng. Nó khiến chúng ta có thể dễ dàng bị đoán trước được. 

Khi mọi người biết điều này, họ có thể lợi dụng cái tôi của chúng ta. Khi chúng ta là nạn nhân của nhu cầu được coi là vĩ đại của chính mình, chúng ta sẽ bị dẫn dắt đưa đến những quyết định sai lầm, gây bất lợi cho bản thân và đội ngũ. 

Cái tôi quá lớn làm lệch lạc hành vi

Khi chúng ta tin rằng mình là người kiến tạo duy nhất cho sự thành công của mình, chúng ta có xu hướng trở nên thô lỗ hơn, ích kỷ hơn và có nhiều khả năng xem nhẹ người khác hơn. Điều này đặc biệt đúng khi đối mặt với những thất bại và chỉ trích. Trong trường hợp này, cái tôi quá cao sẽ ngăn cản chúng ta học hỏi từ những sai lầm của mình và tạo ra một bức tường phòng thủ khiến chúng ta khó đánh giá đúng những bài học quý giá mà chúng ta thu thập được từ thất bại.

Cái tôi quá cao sẽ thu hẹp tầm nhìn

Cái tôi luôn tìm kiếm thông tin xác nhận những gì nó muốn tin. Về cơ bản, cái tôi lớn khiến chúng ta có thiên kiến xác nhận (confirmation bias) mạnh mẽ. Vì điều này, ta dễ dàng rơi vào “cái giếng” lãnh đạo, nơi chúng ta chỉ nhìn và nghe thấy những gì bản thân mong muốn. Kết quả là chúng ta mất liên lạc với các cộng sự, môi trường, văn hóa mà chúng ta là một phần trong đó.

Cái tôi lớn khiến chúng ta trở nên thiên kiến bản thân, làm giới hạn đi tầm nhìn và dần mất liên lạc với mọi thứ xung quanh (Nguồn: Sưu tầm)

Tránh việc “nuôi lớn” cái tôi là một việc hết sức quan trọng và đầy thách thức. Nó đòi hỏi ở người lãnh đạo khả năng tự nhận thức tốt, lòng vị tha và dũng khí rất lớn. Dưới đây là một số lời khuyên có thể sẽ giúp ích cho bạn. 

– Hãy xem xét các đặc quyền mà bạn được cung cấp trong vị trí của mình: Một số trong đó sẽ cho phép bạn thực hiện công việc hiệu quả. Ấy là điều tuyệt vời. Nhưng một số trong số chúng chỉ đơn giản là những đặc quyền để nâng cao địa vị, quyền lực của bạn và cuối cùng là cái tôi. Hãy xem xét những đặc quyền nào bạn có thể từ bỏ, đó có thể là chỗ đậu xe dành riêng hoặc, giống như trong trường hợp của Cees T Hart – một tấm thẻ đặc biệt để vào thang máy.

– Khiêm nhường và biết ơn. Hỗ trợ, phát triển và làm việc với những cộng sự thông minh và có tư duy phản biện tốt. Hãy có thói quen dành một chút thời gian vào cuối mỗi ngày để suy ngẫm về tất cả những người đã góp phần giúp bạn thành công vào ngày hôm đó. Điều này giúp bạn phát triển ý thức khiêm tốn tự nhiên, bằng cách nhận ra rằng bạn không phải là nguyên nhân duy nhất dẫn đến thành công của mình. Và sẽ tuyệt vời hơn nếu bạn tích cực gửi thông điệp tri ân đến những người đó.

Cái tôi quá cao đi kèm với thành công – mức lương cao hơn, văn phòng đẹp hơn, tiếng cười thoải mái thường khiến chúng ta cảm thấy như thể mình đã tìm ra câu trả lời vĩnh cửu cho việc trở thành một nhà lãnh đạo. Nhưng thực tế là chúng ta chỉ bắt đầu cuộc hành trình. 

Lãnh đạo là làm việc với con người và là công việc luôn không ngừng thay đổi. Nếu chúng ta tin rằng mình đã tìm ra chiếc chìa khóa vạn năng để lãnh đạo mọi người thì chúng ta đã đánh mất nó. Nếu chúng ta để cái tôi quyết định những gì chúng ta thấy, những gì chúng ta nghe và những gì chúng ta tin, thì chúng ta đã để thành công trong quá khứ hủy hoại thành công trong tương lai của mình.

(*) Carlsberg: Tập đoàn sản xuất rượu bia của Đan Mạch, được thành lập năm 1847, trụ sở tại Copenhagen. Từ tháng 1/2001, Carlsberg là hãng bia lớn thứ 5 thế giới. Công ty có trên 31.000 nhân viên, với các sản phẩm có mặt tại thị trường 60 quốc gia.

Nguồn: Biên phiên dịch từ Ego Is the Enemy of Good Leadership của Rasmus Hougaard và Jacqueline Carter đăng trên Harvard Business Review (số ngày 06/11/2018).