Mổ không đâu “vá” trái tim cho “chiến binh” Khơ – me nhí

Chị Chanh Sóc Thia (dân tộc Khơ-me, ngụ An Giang) cho biết, sau sinh hơn một tháng, bé Chanh San Vi Sal có biểu hiện chững lại, không tăng cân. Bé thường hay thở nhanh, khò khè kéo dài, đổ mồ hôi đầu nhiều, bú chậm và ngắt quãng. Chị đưa bé đi khám hô hấp thì bất ngờ khi bác sĩ báo bé bị tim bẩm sinh vì bé sinh ra khá bụ bẫm, cân nặng 3,4kg và gia đình không có ai mắc bệnh này.

Sau 5 năm mong con, niềm vui chưa trọn thì phát hiện con bệnh. Anh chị từ đó bỏ hết công việc để đưa con lên TP.HCM chạy chữa. Mỗi lần đi khám, cả nhà chở nhau trên xe máy đi từ 3h sáng, chạy liên tục tới TP.HCM khoảng 9-10h để kịp khám và quay trở về trong ngày. Nhưng hơn 2 tháng đi về, bé vẫn chưa được phẫu thuật.

Thấy con ngày càng bú kém, sụt cân, chị Sóc Thia lo lắng đưa bé đến bệnh viện Tâm Anh TP.HCM. BS.CKI Phạm Thục Minh Thủy, khoa Tim bẩm sinh, Trung tâm Tim mạch cho biết, bé Sal đến khám với biểu hiện thở nhanh, vã mồ hôi, nhịp tim nhanh, bú kém, suy dinh dưỡng. Lúc này bé gần 4,5 tháng tuổi nhưng cân nặng chỉ 5,7kg. Kết quả siêu âm tim cho thấy, bé có lỗ thông liên thất lớn (8.5x10mm) với buồng tim trái dãn, lưu lượng máu lên phổi tăng và áp lực động mạch phổi trung bình lên đến 41 mmHg (cao gấp 2-3 lần bình thường).

Đồng thời, bé còn có tình trạng tăng sinh mô đường thoát thất phải (đường dẫn máu từ thất phải lên động mạch phổi) kèm lá van động mạch phổi dày và mở hạn chế làm tăng thêm chênh áp qua van động mạch phổi. Tuy nhiên, hẹp phổi này không đủ bảo vệ phổi bé vì luồng thông liên thất quá lớn. Thêm vào đó, bé có bất thường bẩm sinh hiếm gặp của van hai lá (Hammock valve) với sự tăng sinh cột cơ và dây chằng van hai lá ngắn dẫn đến hạn chế hoạt động của lá van sau. Cùng với đó là vòng van hai lá cũng bị dãn do buồng thất trái dãn (vì thông liên thất lớn) nên càng làm hở van hai lá nhiều hơn.

“Bé cần phẫu thuật trước 6 tháng tuổi. Nếu để qua ‘thời điểm vàng’ thì khả năng hồi phục sẽ kém hơn, thậm chí không thể can thiệp được nữa do do tổn thương mạch máu phổi không hồi phục”, bác sĩ Thủy nói.

Hội chẩn toàn Trung tâm Tim mạch với sự tham gia của đội ngũ bác sĩ Tim bẩm sinh, Phẫu thuật Tim và Hồi sức Tim mạch diễn ra ngay sau đó để quyết định phương thức điều trị và chuẩn bị tốt nhất cho cuộc mổ. Ngay sau đó, bé Sal được nhập viện và nhanh chóng được phẫu thuật

ThS.BS Nguyễn Minh Trí Viên, Cố vấn Phẫu thuật tim, Trung tâm Tim mạch cùng êkip tiến hành vá lỗ thông liên thất, sửa lại đường máu lên phổi và sửa van hai lá cho bệnh nhi. Sau hơn 2 giờ, ca phẫu thuật kết thúc thành công. Kết quả siêu âm tim qua thực quản kiểm tra trước khi khâu vết mổ cho thấy, lỗ thông liên thất được vá kín, không còn hẹp đường thoát thất phải, áp lực động mạch phổi giảm và tình trạng hở van hai lá cải thiện đáng kể.

Bác sĩ Viên cho biết, bé Vi Sal bị suy dinh dưỡng nặng và cùng lúc mang nhiều bất thường ở tim, trong đó nghiêm trọng nhất là tăng áp phổi và suy tim. Điều này đòi hỏi êkip phải chuẩn bị đầy đủ trang thiết bị cho cuộc mổ như hệ thống tuần hoàn ngoài cơ thể cùng với đội ngũ phẫu thuật viên, gây mê hồi sức dày dặn kinh nghiệm mổ tim nhi.

Bé được gây mê kết hợp gây tê mặt phẳng cơ dựng sống (ESP) giảm đau sau mổ. Ca phẫu thuật diễn tiến thuận lợi trong thời gian không quá dài, rút ngắn thời gian chạy hệ thống tuần hoàn ngoài cơ thể, giúp bệnh nhi cai máy thở sớm. Bé Vi Sal rời phòng hồi sức sau 3 ngày và khỏe mạnh xuất viện sau một tuần. Bé tiếp tục được theo dõi sức khỏe định kỳ bởi bác sĩ khoa Tim bẩm sinh, Trung tâm Tim mạch.

Theo bác sĩ Thủy, dấu hiệu bệnh tim bẩm sinh ở trẻ sơ sinh có thể biểu hiện bằng viêm hô hấp tái đi tái lại, khò khè, hoặc ăn bú kém, chậm lên cân nên dễ nhầm lẫn với các bệnh hô hấp, tiêu hóa khác. Do đó, đôi khi trẻ được phát hiện bệnh tim tình cờ khi kiểm tra trước tiêm chủng hoặc đi khám vì bệnh lý khác. Khi con có biểu hiện như thở nhanh, thở khò khè, bú ít, bú ngắt quãng, cữ bú kéo dài, hay vã mồ hôi, tay chân lạnh, chậm tăng cân, xanh xao…; hay tím môi, đầu ngón tay-chân, tăng nặng khi khóc, ba mẹ cần đưa trẻ đi khám chuyên khoa Tim mạch Nhi để được chẩn đoán và can thiệp kịp thời.

“Triệu chứng của bệnh tim bẩm sinh có thể từ kín đáo đến biểu hiện rõ như suy tim, tím nặng,… nên bất cứ khi nào có dấu hiệu nghi ngờ cần đưa trẻ đi khám và tầm soát bệnh để được chẩn đoán đúng và điều trị phù hợp nhằm tránh những biến chứng nặng hoặc chậm trễ trong điều trị”, bác sĩ Thủy nhấn mạnh.

Tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, nhờ hệ thống máy siêu âm tim 4D, đầu dò cao cấp chuyên dụng, một số dị tật tim bẩm sinh có thể được phát hiện sớm trong thai kỳ. Thai nhi mắc bệnh tim bẩm sinh sẽ được bác sĩ Sản – Tim mạch Nhi – Sơ sinh phối hợp theo dõi chặt chẽ đến khi chào đời, chăm sóc tích cực sau sinh và chọn thời điểm phẫu thuật thích hợp. Ngoài ra, trẻ sinh tại đây cũng được bác sĩ đo độ bão hòa oxy qua da (SpO2) trong vòng 24-48h sau sinh kết hợp siêu âm tim (với trẻ có yếu tố nguy cơ) để sàng lọc bệnh tim bẩm sinh.