Du lịch nông nghiệp nông thôn: Xu hướng phát triển bền vững trong thời đại mới

Hội thảo diễn ra dưới sự điều hành của ông Trần Nhật Lam – Phó Chánh văn phòng Điều phối Nông thôn mới Trung ương, ông Hoàng Văn Dự - Phó Giám đốc Trung tâm Xúc tiến thương mại Nông nghiệp và ông Hà Văn Thắng – Chủ tịch Hội đồng doanh nghiệp nông nghiệp Việt Nam. 

Thông qua các hoạt động giới thiệu, quảng bá một số mô hình sản xuất nông nghiệp sinh thái, kinh tế tuần hoàn gắn với mô hình du lịch nông thôn hiện nay, Hội thảo một lần nữa khẳng định vai trò, tầm quan trọng của việc phát triển nông nghiệp theo hướng hiện đại, bền vững và thân thiện với môi trường. Từ đó đề xuất một số giải pháp để xây dựng mô hình sản xuất nông nghiệp sinh thái, kinh tế tuần hoàn gắn với du lịch nông thôn nhằm thu hút, phát triển kinh tế cộng đồng, thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương, ứng phó với biến đổi khí hậu. 

Phát biểu khai mạc hội thảo, ông Hoàng Văn Dự - Phó Giám đốc Trung tâm Xúc tiến thương mại Nông nghiệp nhận định: Ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn những năm qua được đánh giá là điểm sáng trong bức tranh kinh tế cả nước với nhiều mục tiêu luôn vượt kế hoạch đề ra. Tuy nhiên, sự tăng trưởng của ngành nông nghiệp vẫn còn tiềm ẩn những yếu tố thiếu bền vững. Sản xuất nông nghiệp đã và đang làm gia tăng ô nhiễm môi trường, đặc biệt là nguồn đất, nước, tác động xấu đến hệ sinh thái nói chung, hệ sinh thái nông nghiệp nông thôn nói riêng và đang tác động tiêu cực đến sức khỏe nhân dân. “Vì vậy, sản xuất nông nghiệp bền vững, xanh, thân thiện với môi trường là đích đến mà Việt Nam và tất cả các quốc gia trên thế giới đã và đang phải hướng đến” – ông Dự nhấn mạnh. 

Ngày 01/11/2021, Thủ tướng Chính phủ đã cam kết tại Hội nghị COP26 về giảm phát thải khí nhà kính bằng “0” vào năm 2050. Đồng thời, Quyết định số 150/QĐ-TTg ngày 28/01/2022 của Thủ tướng Chính phủ cũng khẳng định rõ mục tiêu phát triển nông nghiệp xanh, sinh thái và thân thiện với môi trường. Cùng với đó, toàn ngành nông nghiệp đang chuyển đổi từ tư duy sản xuất nông nghiệp sang tư duy kinh tế nông nghiệp trên cơ sở tích hợp đa giá trị, trong đó có văn hoá và tài nguyên môi trường.

Do vậy, phát triển nông nghiệp sinh thái kết hợp du lịch nông thôn được đánh giá là xu hướng phát triển bền vững trong giai đoạn hiện nay nhằm hiện thực hoá các cam kết của Chính phủ Việt Nam với cộng đồng thế giới cũng như góp phần định hướng một ngành nông nghiệp phát triển bền vững và hiệu quả. Mô hình này sẽ giúp khai thác nguồn lực sẵn có địa phương, tạo thêm việc làm, tăng thu nhập, đời sống cho người dân địa phương, bảo vệ môi trường sinh thái khu vực nông thôn, giúp duy trì, quảng bá bản sắc văn hóa, đời sống nông thôn các dân tộc, vùng miền từ đó góp phần thu hút đầu tư phát triển kinh tế cộng đồng, địa phương.

Tại Việt Nam, các phương thức du lịch mới và bền vững như du lịch sinh thái, du lịch nông nghiệp và du lịch cộng đồng cũng đang được triển khai. Sự kết hợp giữa du lịch và nông nghiệp mang lại những trải nghiệm độc đáo và đem lại lợi ích lâu dài cho cả du khách và cộng đồng địa phương. Sự phát triển của ngành du lịch đang tạo ra những cơ hội kinh doanh và góp phần xây dựng hình ảnh quốc gia Việt Nam là một điểm đến du lịch hàng đầu thế giới.

Tuy nhiên, bên cạnh đó, việc phát triển loại hình du lịch này vẫn phải đối mặt với một số thách thức. Tham luận tại Hội thảo, ông Nguyễn Anh Phong – Phó Viện trưởng Viện Chính sách và Chiến lược Phát triển nông nghiệp, nông thôn cho biết: “Để phát triển du lịch nông nghiệp nông thôn, ta cần chi phí nhiều cho thiết kế và phát triển sản phẩm, đặc biệt để giữ được sự nguyên bản văn hoá, cảnh quan, kiến trúc, thế nhưng người dân lại chưa được hỗ trợ tài chính để đủ mức đầu tư dịch vụ có chất lượng. Các chính sách hỗ trợ về đào tạo nguồn lực, nâng cao năng lực còn dàn trải. Ngoài ra, ta còn gặp thách thức trong xây dựng tổ chức thể chế, thiết chế đảm bảo phân phối lợi ích công bằng với hoạt động, chính sách, thủ tục đất đai cho du lịch nông thôn còn phức tạp.” 

Ông Phạm Hải Quỳnh – Viện trưởng Viện phát triển du lịch Châu Á (ATI) cũng đưa ra đánh giá: Việc phát triển du lịch kết hợp với nông nghiệp sạch đang gặp thách thức trong việc cập nhật và nâng cao chất lượng của các sản phẩm nông nghiệp; việc tạo ra quy trình phân phối hiệu quả; xây dựng và quảng bá thương hiệu cho sản phẩm nông nghiệp kết hợp với du lịch; đáp ứng nhu cầu của khách du lịch trong việc tiếp xúc và tham gia vào hoạt động nông nghiệp; xây dựng hệ thống giám sát và đánh giá hiệu quả.

Theo đó, ông Quỳnh đề xuất một số giải pháp cụ thể nhằm phát triển bền vững loại hình du lịch gắn liền với nông nghiệp như sau: (i) Tăng cường hợp tác giữa Bộ Nông nghiệp và các cơ quan liên quan. (ii) Thúc đẩy việc hoàn thiện quy hoạch du lịch cho các vùng đất nông nghiệp được phép làm du lịch, từ đó tận dụng tài nguyên cho phát triển du lịch và nông nghiệp, đồng thời tạo điều kiện cho sự kết hợp và tương tác giữa hai ngành. (iii) Đào tạo và nâng cao nhận thức về du lịch nông nghiệp cho người dân địa phương, giúp họ hiểu rõ về giá trị và tiềm năng của sản phẩm nông nghiệp với du lịch. (iv) Xây dựng các chuỗi cung ứng đảm bảo chất lượng và an toàn thực phẩm cho sản phẩm du lịch nông nghiệp. (v) Khuyến khích việc đầu tư vào hệ thống cơ sở hạ tầng nông nghiệp tại các điểm du lịch, bao gồm trang trại, vườn cây, khu chế biến nông sản địa phương...