Hoạt động đầu tư công, thực trạng và khuyến nghị từ công tác quản lý đấu thầu tại một trung tâm mua sắm tài sản công

Tăng cường thanh tra những trường hợp một nhà thầu trúng nhiều gói thầu tại một địa phương, một chủ đầu tư

Văn phòng Chính phủ vừa có Văn bản số 6601/VPCP-CN gửi các Bộ, cơ quan ngang Bộ; UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; các tập đoàn, tổng công ty nhà nước về việc báo cáo tình hình thực hiện hoạt động đấu thầu.

Theo đó, xét đề nghị của Bộ Kế hoạch và Đầu tư tại văn bản số 6071/BKHĐT-QLĐT ngày 31/7/2023 về báo cáo tình hình thực hiện hoạt động đấu thầu năm 2022, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái yêu cầu:

Các Bộ, ngành, UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, Tổng công ty nhà nước, Tập đoàn kinh tế nhà nước triển khai đầy đủ, đồng bộ các giải pháp được đề xuất tại Báo cáo nêu trên, trong đó: Tập trung triển khai thực hiện công tác lựa chọn nhà thầu theo đúng quy định của pháp luật, đặc biệt là nhà thầu tại các dự án quan trọng, trọng điểm để đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án, thúc đẩy công tác giải ngân vốn đầu tư công.

Đồng thời, chỉ đạo các đơn vị trực thuộc tiếp tục tăng cường, đẩy mạnh việc công khai thông tin đầy đủ, chính xác và tổ chức lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư qua mạng trên Hệ thống mạng đấu thầu Quốc gia (Hệ thống e-GP).

Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát, theo dõi về hoạt động lựa chọn nhà thầu và nhà đầu tư, đặc biệt đối với những gói thầu có nhiều kiến nghị, phản ánh tiêu cực, vi phạm; những gói thầu có ít nhà thầu tham gia dự thầu và có tỷ lệ tiết kiệm thấp; những trường hợp một nhà thầu trúng nhiều gói thầu tại một địa phương, một chủ đầu tư, bên mời thầu trong thời gian dài. Trường hợp phát hiện có dấu hiệu vi phạm pháp luật thì kịp thời có biện pháp xử lý theo đúng quy định của pháp luật.

Nâng cao chất lượng chuẩn bị đầu tư và thực hiện lựa chọn nhà đầu tư đối với các dự án đầu tư có sử dụng đất, dự án phải đấu thầu theo pháp luật chuyên ngành, pháp luật về xã hội hóa, bảo đảm tính cạnh tranh, hiệu quả tổng thể của dự án đầu tư kinh doanh.

Phó Thủ tướng Lê Minh Khái giao Bộ Kế hoạch Đầu tư chủ trì xây dựng, trình Chính phủ ban hành hoặc ban hành theo thẩm quyền các văn bản hướng dẫn thực hiện Luật Đấu thầu số 22/2023/QH15 theo đúng tiến độ, chất lượng để bảo đảm thi hành luật này từ ngày 1/1/2024.

Bộ Kế hoạch Đầu tư phối hợp với các bộ, ngành liên quan tiếp tục rà soát, nghiên cứu phương án hoàn thiện văn bản quy phạm pháp luật về đấu thầu lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư để khắc phục, tháo gỡ ngay những bất cập, vướng mắc, bảo đảm tính thống nhất với quy định pháp luật khác có liên quan (đất đai, xây dựng, đấu giá, y tế...).

Tiếp tục nâng cấp hạ tầng công nghệ thông tin, hoàn thiện tính năng, tiện ích của hệ thống e-GP bảo đảm hoạt động thông suốt, an toàn an ninh mạng, thuận tiện, hiệu quả, đáp ứng tốt yêu cầu của công tác đấu thầu qua mạng trong thời gian tới.

Khi nhà thầu đều là “gương mặt ruột”

Liên quan đến thực trạng một nhà thầu trúng nhiều gói thầu tại một địa phương, một chủ đầu tư, chúng tôi đã nghiên cứu, tìm hiểu một số gói thầu có dấu hiệu "bất thường" tại Trung tâm Mua sắm tài sản công và Thông tin, tư vấn tài chính (sau đây gọi tắt là Trung tâm Mua sắm - PV) thuộc Sở Tài chính Hà Nội.

Theo tìm hiểu của phóng viên Tạp chí Nhà Quản Lý, những gương mặt “quen thuộc” gồm: Công ty TNHH Thương mại và Dịch vụ Ngọc Cường thực hiện 13 gói thầu kể từ khi tham gia mạng đấu thầu Quốc gia thì có tới 8 gói tại Trung tâm Mua sắm. Tổng giá trị trúng thầu của 13 gói là 425.994.667.000 đồng, riêng 8 gói tại đơn vị này đã có giá trị tới 423.901.592.000 đồng, chiếm 99,5%.

Công ty Cổ phần Đầu tư Phát triển TGI Hà Nội trúng 24 gói thầu với tổng giá trị 535.569.449.700 đồng, trong đó, 12 gói tại Trung tâm Mua sắm là 525.114.305.000 đồng, chiếm 98%.

Tương tự, Công ty TNHH Phát triển Thương mại và Kỹ thuật Toàn Cầu là một gương mặt rất thân quen của Trung tâm Mua sắm khi trúng 13/13 gói thầu tại đây với giá trị là 765.994.740.000 đồng, chiếm 88,6% tổng giá trị trúng thầu của 41 gói thầu mà nhà thầu này từng thực hiện (Theo thống kê từ mạng đấu thầu Quốc gia, Toàn Cầu đã tham gia 45 gói thầu, trong đó trúng 41 gói, trượt 4 gói. Tổng giá trị trúng thầu: 864.264.518.400 đồng).

Công ty Cổ phần Tập đoàn Đầu tư Tân Hồng Hà cũng là cái tên nhà thầu rất quen ở Trung tâm Mua sắm khi trúng 11/12 gói từng tham gia tại đây, tổng giá trị trúng thầu là 332.851.189.100 đồng.

Dấu hiệu chênh lệch “khủng”

Ngoài việc nhà thầu “ruột” thì dấu hiệu “loạn giá, thổi giá, đội giá, tiết kiệm thấp” khi sản phẩm có giá duyệt mua cao gấp nhiều lần giá đơn vị khác chào bán trên thị trường, cũng là đang là vấn đề nhức nhối tại là Trung tâm Mua sắm - thuộc Sở Tài chính TP Hà Nội là đơn vị được giao tổ chức nhiều gói thầu, trong đó có những gói thầu giá trị hàng trăm tỷ đồng.

Điển hình, ngày 27/7/2022 theo Quyết định số 52/QĐ-TTMSTSC, ông Hoàng Tuân - Giám đốc Trung tâm Mua sắm ký phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu gói thầu 01/TS1: Mua sắm tài sản Nhà nước theo phương thức tập trung đợt 1 năm 2022 có giá trị 211.481.280.000 đồng (Bằng chữ: Hai trăm mười một tỷ, bốn trăm tám mươi mốt triệu, hai trăm tám mươi nghìn đồng). So với giá dự toán thì sau đấu thầu, gói này tiết kiệm được 1.589.820.000 đồng, đạt tỉ lệ 0,75%.

Đơn vị trúng thầu là liên danh nhà thầu Công ty TNHH Phát triển Thương mại và Kỹ thuật Toàn Cầu – Công ty Cổ phần Đầu tư Phát triển TGI Hà Nội – Công ty TNHH Thương mại và Dịch vụ Ngọc Cường – Công ty Cổ phần Tập đoàn Đầu tư Tân Hồng Hà.

Nghiên cứu hồ sơ và tìm hiểu đơn giá các hàng hóa trong gói thầu cũng như đối chiếu kí hiệu, xuất xứ, phóng viên nhận thấy có hiện tượng cao hơn nhiều so với thị trường. 

Có thể kể đến như, Sản phẩm cấu hình 2a: Máy tính để bàn (Không bao gồm lưu điện) có đơn giá trúng thầu 12.650.000 đồng, còn giá thị trường 10.670.000 đồng. Số tiền chênh lệch gần 2,3 tỷ đồng khi tính trên số lượng mua sắm là 1.160 bộ.

Sản phẩm Cấu hình 2b: Máy tính để bàn (Máy tính: FPT ELEAD T22.64HN/Lưu điện: Cyber UT600E) có đơn giá tại gói thầu là 13.650.000 đồng/bộ. Phóng viên liên hệ với một đơn vị uy tín chuyên cung cấp máy tính đồng bộ thì nhận được báo giá của mã sản phẩm này là 11.460.000 đồng/bộ (bao gồm lưu điện và chuẩn theo các yêu cầu kỹ thuật mà chủ đầu tư đưa ra), thấp hơn 2.190.000 đồng/bộ mà Trung tâm Mua sắm đã phê duyệt. Với số lượng 2.052 bộ, tổng số tiền chênh lệch là 4.493.880.000 đồng.

Sản phẩm cấu hình 4: bộ máy vi tính để bàn (Acer Veriton X2680G) có đơn giá tại gói thầu là 15.000.000 đồng/bộ, thị trường đang bán bộ máy tính với đầy đủ yêu cầu của Trung tâm Mua sắm với giá dao động trong khoảng 9.850.000 - 11.150.000 đồng/bộ. Với số lượng 3.088 bộ, tổng số tiền chênh lệch khoảng 11.888.800.000 đồng - 15.903.200.000 đồng.

Máy in Laser Canon LBP 2900 có đơn giá tại gói thầu là 4.500.000 đồng/chiếc. Tuy nhiên, phóng viên khảo sát thị trường thì được đơn vị cung cấp công khai giá là 3.900.000 đồng/chiếc. Với số lượng 111 chiếc, tổng số tiền chênh lệch là 994.500.000 đồng. 

Sản phẩm Cấu hình 3: Máy scan 2 mặt (Model:Fujitsu SP-1120N) có đơn giá tại gói thầu 8.800.000 đồng/chiếc, thị trường đang bán sản phẩm này với giá 6.800.000 đồng/chiếc. Với số lượng 76 chiếc, tổng tiền chênh lệch là 158.080.000 đồng.

Tiếp tục tìm hiểu, phóng viên biết được sản phẩm Cấu hình 5: Máy scan 2 mặt (model Plustek PL4080) có giá nhập khẩu về Việt Nam chỉ 11.500.000 đồng (mức giá đã bao gồm thuế giá trị gia tăng và thuế nhập khẩu). Nếu lấy mức giá này để so sánh, tổng số tiền chênh lệch của 25 chiếc máy scan là 172.000.000 đồng.

Sản phẩm Cấu hình 5: Máy in Laser (model Canon LBP226dw) có đơn giá tại gói thầu 7.500.000 đồng/chiếc, thị trường đang bán sản phẩm này với giá 5.590.000 đồng/chiếc. Với số lượng 169 chiếc, tổng tiền chênh lệch là 322.790.000 đồng.

Phóng viên mới chỉ nghiên cứu và so sánh 15/42 sản phẩm của gói thầu thì phát hiệu có dấu hiệu đội giá so với thị trường, số tiền chênh lệch khoảng 25.148.050.000 đồng (Hai mươi lăm tỷ,một trăm bốn mươi tám triệu, không trăm năm mươi nghìn đồng).

Đáng chú ý đây không phải gói thầu duy nhất có dấu hiệu đội giá; tương tự, ngày 05/08/2020, ông Hoàng Tuân - Giám đốc trung tâm Mua sắm tài sản công và thông tin, tư vấn tài chính đã ký Quyết định số 122/QĐ-TTMSTSC, phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu gói thầu 02/TS2: Mua sắm máy chiếu, màn chiếu, máy photocopy, máy scan theo phương thức tập trung (đợt 2) năm 2020 cho liên danh công ty TNHH Thương mại và Dịch vụ Ngọc Cường - Công ty Cổ phần Nhất Vinh.

Trong đó, giá trúng thầu là 11.699.360.000 đồng (Bằng chữ: Mười một tỷ sáu trăm chín mươi chín triệu ba trăm sáu mươi nghìn đồng), giá dự toán gói thầu là 11.826.730.000 đồng (Bằng chữ: Mười một tỷ, tám trăm hai mươi sáu triệu, bảy trăm ba mươi nghìn đồng). Số tiền tiết kiệm cho ngân sách Nhà nước là 127.370.000 đồng, đạt tỉ lệ 1%.

Cụ thể, sản phẩm cấu hình 4: máy chiếu đa năng  INFOCUS IN 114XA, trung tâm Mua sắm tài sản công và thông tin, tư vấn tài chính mua với giá 15.800.000 đồng/chiếc trong khi Sở Tài chính tỉnh Vĩnh Phúc mua với giá chỉ 12.000.000 đồng/chiếc, tại gói thầu Mua sắm tập trung máy chiếu. Với số lượng 15 chiếc, tổng số tiền chênh lệch là 57.000.000 đồng.

Sản phẩm cấu hình 8: Máy chiếu đa năng NEC NP-MC342XG, trung tâm Mua sắm tài sản công và thông tin, tư vấn tài chính mua với giá 22.200.000 đồng/chiếc trong khi Sở Tài chính tỉnh Vĩnh Phúc mua với với giá chỉ 18.300.000 đồng/chiếc. Với số lượng 08 chiếc, tổng số tiền chênh lệch là 31.200.000 đồng.

Tiếp đến là sản phẩm cấu hình 17: Máy chiếu đa năng NEC NP P604XG được trung tâm Mua sắm tài sản công và thông tin, tư vấn tài chính mua với giá 107.500.000 đồng/chiếc trong khi văn phòng Bộ Quốc phòng mua với giá chỉ 48.450.000 đồng/chiếc, tại gói thầu Mua sắm máy scan, máy chiếu, màn chiếu, máy fax. Với số lượng 03 chiếc, tổng số tiền chênh lệch là 177.150.000 đồng.

Sản phẩm cấu hình 3: Máy chiếu vật thể Viewra VR-5T, trung tâm Mua sắm tài sản công và thông tin, tư vấn tài chính mua với giá 22.800.000 đồng/chiếc trong khi Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Hải Hà, tình Quảng Ninh mua với giá chỉ 17.380.000 đồng/chiếc, tại gói thầu Mua sắm trang thiết bị cho các trường học phục vụ công tác xây dựng trường chuẩn quốc gia đảm bảo tiêu chí Nông thôn mới năm 2021. Với số lượng 27 chiếc, tổng số tiền chênh lệch là 146.340.000 đồng.

Ngoài việc, giá chênh lệch cao hơn các đơn vị và địa phương khác mua sắm thì khi so sánh với giá thị trường, nhiều sản phẩm trong gói thầu của Trung tâm Mua sắm tài sản công và thông tin, tư vấn tài chính, Sở Tài chính Hà Nội cũng mua với giá cao hơn nhiều. Đơn cử như với sản phẩm cấu hình 5: Máy chiếu đa năng VIEWSONIC PG703X, đơn vị này mua với giá 18.400.000 đồng/chiếc nhưng giá thị trường chỉ 13.750.000 đồng/chiếc. Với số lượng 200 chiếc, tổng số tiền chênh lệch là 900.000.000 đồng.

Hay với cấu hình 3: Máy photocopy Gestetner M2701, phía trung tâm Mua sắm tài sản công và thông tin, tư vấn tài chính mua với giá 59.600.000 đồng nhưng giá thị trường chỉ 48.702.000 đồng. Với số lượng 09 chiếc, tổng số tiền chênh lệch so với thị trường là 98.082.000 đồng.

Cần nói rõ thêm rằng, thời điểm phóng viên khảo sát giá thị trường gần với thời điểm thực hiện gói thầu, các đơn vị báo giá đều cam kết cung cấp hàng chuẩn theo yêu cầu kỹ thuật giống E-HSMT của chủ đầu tư, hàng chính hãng 100% đi kèm các giấy tờ chứng minh xuất xứ, nguồn gốc rõ ràng và chế độ bảo hành, bảo trì đầy đủ. Các mức giá dùng để so sánh cũng đã được tính thuế VAT và chi phí vận chuyển theo đơn đặt hàng.

Như vậy, mới chỉ điểm qua một vài thiết bị ngẫu nhiên trong 02 gói thầu nêu trên cũng cho thấy sự chênh lệch giá đáng kể giữa giá duyệt mua của Trung tâm Mua sắm tài sản công và thông tin, tư vấn tài chính so với sản phẩm có cùng thông số kỹ thuật, xuất xứ được rao bán trên thị trường.

Vẫn biết rằng, giá một sản phẩm đôi khi còn phụ thuộc vào cả những yếu tố như xuất xứ, thương hiệu, cũng như các chế độ bảo hành, bảo trì theo hàng… Nhưng thiết nghĩ, nếu nhà thầu dựa theo đúng yêu cầu kỹ thuật mà chủ đầu tư đưa ra để chào giá sản phẩm và trúng thầu thì ngân sách Nhà nước đã có thể tiết kiệm được nhiều tỷ đồng. 

Nhằm đóng góp thông tin hữu ích, giúp Trung tâm Mua sắm tài sản công và Thông tin, tư vấn tài chính nâng cao hiệu quả trong việc sử dụng vốn đầu tư công, trước hàng loạt nghi vấn xoay quanh các gói thầu do trung tâm Mua sắm tài sản công và thông tin, tư vấn tài chính thuộc Sở Tài chính Hà Nội làm chủ đầu tư, phóng viên Tạp chí Nhà Quản Lý đã liên hệ làm việc nhưng đã 1 tháng trôi qua vẫn không nhận được phản hồi từ đơn vị này.

Đảng và Nhà nước ta đang đẩy mạnh công tác chống tham nhũng. Để các dự án được triển khai đúng quy định, tiền ngân sách nhà nước được sử dụng một cách hiệu quả và minh bạch, các cơ quan chức năng thành phố Hà Nội, Sở Tài chính Hà Nội cần vào cuộc thanh kiểm tra để làm rõ những dấu hiệu bất thường đối với gói thầu mà chúng tôi vừa phân tích ở trên, đồng thời xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật đối với những hành vi vi phạm (nếu có)./.